مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا پس از مذاکرات ۹ ساعته روز پنجشنبه با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، اعلام کرد که با او برای اجرای یک آتش‌بس ۱۲۰ ساعته در شمال سوریه به توافق رسیده است.

توافق ۱۳ ماده‌ای هیات عالی‌رتبه آمریکایی با دولت اردوغان در روز پنجشنبه، به شبه نظامیان کرد فرصت می‌دهد از محدوده ۳۲ کیلومتری مرز مشترک ترکیه در شمال سوریه عقب‌نشینی کنند. در بیانیه‌ای که کاخ سفید منتشر کرده آمده است که این یک توافق تاریخی برای پایان دادن به درگیری‌های یک هفته اخیر در مرز سوریه است. 

ارتش ترکیه چهارشنبه هفته گذشته و پس از خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه با هدف ایجاد منطقه‌ای امن به عمق ۳۲ کیلومتر و طول ۴۴۴ کیلومتر عملیات موسوم به «چشمه صلح» را در مناطق مرزی کردنشین شمال سوریه آغاز کرد. 

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که در یک هفته گذشته به دلیل موافقت با خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه و باز گذاشتن دست اردوغان برای سرکوب نیروهای کرد در این منطقه مورد انتقاد جامعه بین‌المللی قرار داشت، در واکنش به توافق روز پنجشنبه با آنکارا در توییتر نوشت: «این یک روز بزرگ برای تمدن است. سال‌ها بود که برای این توافق تلاش می‌شد. زندگی میلیون‌ها نفر حفظ می‌شود».

مایک پنس که به همراه مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا و مقامات ارشد شورای امنیت ملی آمریکا به آنکارا سفر کرده بود، ساعاتی پس از اعلام توافق بین واشینگتن و آنکارا با انتشار پستی در صفحه توییتر خود از همراهان‌اش در این سفر به دلیل کوشش سختی که انجام داده‌اند، قدردانی کرد.

به نظر می‌رسد این توافق برای اردوغان نیز یک برد دیگر باشد. همانگونه که او پیش‌تر در گفتگوی تلفنی با ترامپ اشاره کرده بود، تیمی متشکل از عالی‌رتبه‌ترین مقامات آمریکایی از واشینگتن به نیویورک رفتند تا با او مذاکره کنند، روند تحریم‌هایی که می‌توانست به گفته ترامپ به اقتصاد ترکیه ضربه بزند متوقف شد و تجاوز او به شمال سوریه نیز به نوعی مشروعیت گرفت.

اردوغان روز سه‌شنبه در واکنش به زمزمه‌های برقراری آتش‌بس و مذاکره با کردها گفته بود، هرگز آتش‌بس اعلام نمی‌کند و با نیروهای کرد که آنها را تروریست توصیف می‌کند نیز مذاکره نخواهد کرد.

در همین راستا مقامات دولت او از به کار بدن توصیف آتش‌بس برای توافق انجام شده اجتناب می‌کنند و این توافق را تعلیق عملیات نظامی توصیف می‌کنند.

رویترز به نقل از مولود چاووش‌اوغلو، ‌وزیر امور خارجه ترکیه که در نشستی خبری در استانبول سخن می‌گفت، نوشت: «ما عملیات را تعلیق می‌کنیم ... ما فقط می‌توانیم حملات را تا زمانی که تمامی عناصر تروریستی از این منطقه عقب‌نشینی کنند متوقف کنیم». 

گزارش‌ها حاکی از آن است که آمریکا که به دلیل بیرون کشیدن نیروهای‌اش از شمال سوریه به خالی کردن پشت کردها متهم شده بود، با نیروهای دمکراتیک سوریه نیز در تماس بوده و آنها را برای توافق مجاب کرده است.

گاردین در این زمینه می‌نویسد، البته مظلوم کوبانی، فرمانده نیروهای دمکراتیک سوریه می‌گوید که با آمریکا‌یی‌ها توافق کرده بود که آتش‌بس در دو منطقه راس‌العین و تل‌ابیض برقرار شود و به نظر نمی‌رسد کردها برای عقب‌نشینی از از محدوده‌ای به مراتب بزرگتر آمادگی داشته باشند.

در نخستین ساعات پس از اعلام این طرح آتش‌بس، ‌انتقاد‌ها از آن آغاز شده است.

برخی ناظران بین‌المللی بر این باورند که عقب راندن نیروهای کرد از شمال سوریه بیشتر به یک پاکسازی قومیتی شبیه است‌، زیرا در شمال سوریه جمعیت قابل توجهی از کردها زندگی می‌کنند که هم اکنون بیش از ۲۰۰ هزار نفر از آن در نتیجه درگیری‌های یک هفته گذشته ناگزیر به ترک خانه‌های‌شان شده‌ است. درگیری‌هایی که جان ده‌ها غیر نظامی را نیز گرفته است. 

در همین حال برخی سناتورهای هم حزبی ترامپ در کنگره هم منتقد این توافق هستند. سناتور مارکو روبی جمهوریخواه می‌گوید، طرح آتش‌بس در واقع محقق شدن همان هدف ترکیه برای برقراری منطقه امن در شمال سوریه است با این تفاوت که اکنون کردها برای عقب‌نشینی یک ضرب‌الاجل دریافت کرده‌اند.

کریس مورفی، سناتور دمکرات در انتقاد از این طرح یک گام فراتر نهاد و می‌گوید، این طرح از کردها می‌خواهد خانه‌های خود را رها کنند یا قتل عام آنها ادامه خواهد داشت. به گفته او این یک پیروزی دیپلماتیک نیست.

این درحالی است که در جریان همین آتش‌بس پنج روزه، اردوغان راهی مسکو خواهد شد تا با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه ملاقات کند. نیروهای بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه که تحت حمایت پوتین قرار دارند، هم اکنون طبق توافق روز یکشنبه با کردها در مناطق مرزی شمال سوریه حضور دارند.

نتیجه ملاقات اردوغان و پوتین با توجه به نفوذ روسیه در این منطقه، می‌تواند ابعاد دیگری را به نتیجه توافق آتش‌بس اضافه کند.