با وجود ظهور پدیده‌هایی چون گورخوابی، کارتن‌خوابی، مغازه‌خوابی، اتوبوس‌خوابی، متروخوابی و پشت‌بام‌خوابی در چند سال گذشته، اکنون افزایش شدید نرخ تورم، رکوردشکنی قیمت مسکن و افزایش نجومی اجاره بها، توان تهیه مسکن را از میلیون‌ها ایرانی گرفته تا آن‌جا که معاون شهردار تهران هشدار داد «بدخانمانی» در حال تبدیل به «بی‌خانمانی» است.
هشدار درباره افزایش بی‌خانمانی در حالی به‌طور رسمی بیان شده است که قیمت مسکن و اجاره بها در تهران و دیگر شهرهای ایران به‌شدت افزایش یافته و به موجی از مهاجرت از داخل شهرها به حاشیه شهرک‌ها و حاشیه شهرها منجر شده است.
مرکز آمار ایران نیز در گزارش تازه خود از افزایش قیمت مسکن در تهران به ۴۵ میلیون تومان خبر داد و اعلام کرد که میانگین قیمت هر مترمربع واحد مسکونی از ۴۱ میلیون و ۴۰۸ هزار تومان، در خرداد ماه ۱۴۰۱ به ۴۴ میلیون و ۸۴۰ هزار تومان در تیر ماه افزایش یافته است.
میزان افزایش اجاره بها نیز به گفته عبدالله اوتادی، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه مشاوران املاک، به‌طور رسمی به ۷۵ درصد رسیده که به این نرخ رسمی، نرخ تورم و انتظارهای تورمی هم اضافه شده و نرخ اجاره در برخی از مناطق تهران تا ۳۰۰ درصد هم افزایش پیدا کرده است.
در چنین شرایطی، حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، در جلسه ستاد مدیریت بحران شهر تهران هشدار داد که مشکلات اجتماعی بسیاری در تهران در حال شکل‌گیری است و مدیریت شهری باید برای رفع این مشکلات وارد عمل شود.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران «بی‌خانمانی» و «ناآرامی‌های موریانه‌ای» را از جمله مشکلات اجتماعی رو به افزایش در پایتخت دانست و گفت که در گذشته بدخانمانی در تهران وجود داشت و اکنون بی‌خانمانی نیز در حال شکل‌گیری است و ناآرامی‌های موریانه‌ای در سطح شهر در حال ایجاد است.
سیاست‌های ناکارآمد و در مواقعی تبلیغاتی دولت‌ها از جمله در حوزه مسکن، افزایش شدید نرخ تورم و کاهش روزانه قدرت خرید مردم به سقوط میلیون‌ها ایرانی به زیر خط فقر منجر شده و در حوزه مسکن باعث بروز پدیده‌هایی چون «گورخوابی»، «متروخوابی»، «اتوبوس‌خوابی»، «پشت‌بام‌خوابی»، «چادرخوابی»، «خرابه خوابی» و رواج «زندگی کانتینری» شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در «زندگی کانتینری»، بسیاری از زوج‌ها با افزایش اجاره‌بها و به‌دلیل ناتوانی از پرداخت هزینه آن، وسایل خود را در کانتینرها و انبارهای اجاره‌ای گذاشته و هر یک راهی خانه پدر و مادر خود شده‌اند.
علاوه بر این، دی ماه سال ۱۴۰۰ نیز عکس‌ها و گزارش‌هایی از «متروخوابی» به‌عنوان پدیده‌ای جدید در شهر تهران منتشر شد.
اما شرکت بهره‌برداری متروی تهران «متروخوابی» را رد کرد و بدون ارائه توضیحی درباره عکس‌ها و تصاویر منتشرشده در این‌باره عنوان کرد که ساعت فعالیت ایستگاه‌های خطوط متروی تهران و حومه تا ساعت ۲۲ است و پس از این ساعت امکان حضور شهروندان و مسافران در ایستگاه‌های متروی تهران وجود ندارد.
پیشتر، مشابه همین واکنش را مقام‌های شهرداری تهران در زمستان ۱۴۰۰ در مورد «اتوبوس‌خوابی» و «بیآرتیخوابی» نیز نشان داده و آن را تکذیب کرده بودند.
اتوبوس‌خواب‌ها شغل و درآمد دارند اما این درآمد کفاف رهن و اجاره یک خانه در تهران را نمی‌دهد و در شب‌های سرد زمستان پایتخت، ناچار شب‌ها بر در صندلی اتوبوس شهری می‌خوابند و همین صندلی هم برایشان در ماه ۳۶۰ تا ۷۵۰ هزار تومان هزینه دارد.
با انتشار گزارش‌ها و تصاویر مستند درباره اتوبوس‌خوابی و بیآرتیخوابی، سرانجام محمود ترفع، مدیرعامل وقت شرکت واحد اتوبوسرانی شهرداری تهران، نهم دی ماه ۱۴۰۰ وجود آن را تایید کرد.
اما مدیرعامل وقت شرکت واحد اتوبوسرانی شهرداری تهران گفت اتوبوس‌خوابی و بیآرتیخوابی به‌شدتی که در گزارش‌ها عنوان شده است، نیست و از گذشته نیز شاهد خوابیدن معتادان روی صندلی‌شان در اتوبوس بوده‌ایم، اما افراد جدید، ظاهر مناسبی دارند و کارت بلیت می‌زنند و وارد اتوبوس می‌شوند.
پیش از این در سال ۱۳۹۹ نیز، روزنامه‌های تهران از افزایش پدیده «پشت‌بام‌خوابی» و اجاره پشتبام و در برخی موارد چادری روی پشتبام به «ماهی ۷۰۰ هزار تومان یا شبی ۵۰ هزار تومان» گزارش داده بودند.
مقام‌های دولت وقت، دولت حسن روحانی، این پدیده را انکار کردند و نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک نیز گفت که افزایش اجاره‌بها هیچ تناسبی با افزایش حقوق مردم ندارد اما «این نوع مطالب تخریبی مانند پشت‌بام‌خوابی، بزرگنمایی است، حقیقت ندارد و در کشور ما رخ نداده است.»
با این حال، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در هفتم تیر ۱۴۰۰ پدیده پشتبام خوابی را تایید کرد و گفت: «تصمیم و اقدام ما مسئولان است که شرایطی ایجاد می‌کند که برخی مجبور می‌شوند پشتبام اجاره کنند.»
رفتار مقام‌های جمهوری اسلامی در دولت‌های مختلف تابع یک الگوی مشخص و تکراری در مواجهه با این پدیده‌ها است؛ ابتدا انکار، سپس تایید و در نهایت حذف صورت مسئله با برخورد‌های پلیسی و امنیتی بخشی از این الگوی رفتاری است.
پس از مطرح شدن پدیده گورخوابی در گزارش شماره هفتم دی سال ۱۳۹۵ روزنامه شهروند از گورستان نصیرآباد باغستان، نیز مقام‌های مسئول ابتدا آن را انکار کردند، سپس این گورستان تبدیل شد به صحنه عکس‌های تبلیغاتی مقام‌های دولتی و استانی و سرانجام با پراکنده کردن و حتی دستگیری تعدادی از گورخواب‌ها پرونده آن بسته شد.
وضعیت در استان‌ها و شهرهای دیگر ایران نیز مشابه تهران است، چنانکه دو سال بعد از گزارش گورخوابی، امام جمعه زابل در تیر ماه سال ۱۳۹۷ از وجود هزاران «گورخواب و خرابه‌خواب» در این شهر خبر داد و گفت که مقام‌های مسئول توجهی به وجود ۶ هزار گورخواب در زابل ندارند.
پدیده‌هایی چون گورخوابی، کارتن‌خوابی، مغازه‌خوابی، اتوبوس‌خوابی، متروخوابی، پشت‌بام‌خوابی نتیجه مستقیم سیاست‌های مقام‌های جمهوری اسلامی و بحران اقتصادی در ایران است، با این حال هشدار معاون شهرداری تهران حاوی این پیام است که «بی‌خانمانی» از مرز یک پدیده ناشی از آسیب‌های اجتماعی گذشته است در حال تبدیل به یک پدیده فراگیر و عمومی در تهران و ایران است.
