افزایش چهار تا شش برابری اجاره‌ بها در بسیاری از نقاط ایران پدیده‌های جدید اجتماعی را در ایران رقم زده است. اکنون وضعیت مسکن در ایران مرز هشدار را هم رد کرده است.

رکود و تورم توأمان و نرخ رشد بیکاری و افت درآمد در ایران طی سال‌های اخیر سفره مردم را نه کوچک، بلکه جمع کرده است. مسکن از جمله نیازهای اولیه شهروندان در هر کشوری است. اما اکنون بخشی از مردم ایران  حتی نمی‌توانند سرپناهی داشته باشند. 

گزارش‌ها از داخل ایران نشان می‌دهد افزاش فشارهای اقتصادی گروهی از خانواده‌های ایرانی را ناگزیر به «چادرخوابی» و «پشت بام خوابی» ، «مغازه خوابی» و «ماشین خوابی» کرده است. انتشار عکس‌هایی از فاجعه «گورخوابی» نیز برای مدتی توجه‌ها را به این معضل جلب کرد و سپس در جریان دیگر جنبه‌های وخیم بحران معیشتی در ایران به فراموشی سپرده شد.

روزنامه شرق در گزارشی به نقل از علی نوذرپور، شهردار منطقه ۲۲، تهران نوشته است: «پشت‌بام‌ها شبی ۵۰ هزار تومان اجاره داده می شوند». گفته می شود این رقم در سال گذشته ۲۵ هزار تومان بوده است و مشتری آن کارگران هستند.  پیشتر هم گزارش هایی از مغازه خوابی کارگران در تهران منتشر شده بود.

در مردادماه ۹۶ نیز زندگی هردو خانوار در یک آپارتمان زیر ۵۰ متری در ایران مطرح شد. کمال اطهاری اقتصاددان و متخصص حوزه مسکن به "تسنیم" گفته بود ۱۲۰ هزار ایرانی زندگی اشتراکی دارند.

وزارت راه و شهرسازی در سال ۹۶ اعلام کرد ۱۹ میلیون نفر "بدمسکن" در کشور زندگی می کنند. جمعیتی معادل؛ یک سوم جمعیت شهری در ایران. بر اساس تعریف این وزارتخانه؛ "خانه‌های تک اتاقه یا حتی منازلی که در و پیکر درستی نداشته باشند، از سرویس بهداشتی استانداردی برخوردار نباشند و از‌امکانات آب، برق و گاز بی‌بهره باشند، بد مسکن گفته می‌شود."

آمار جدیدی از تعداد «بدمسکن» در این کشور موجود نیست.

کمبود منابع درآمدی در ایران، نزول روزانه قدرت خرید، کاهش درآمد سرانه ایران همراه با افزایش نرخ تورم سفره ای برای مردم در داخل ایران باقی نگذاشته است. گزارش مرکز آمار ایران نشان می دهد، میانگین نرخ تورم در ایران در خرداد ماه ۹۹ نزدیک به ۳۰ درصد بوده است.

بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵ ، آمار سکنی در واحدهای مسکونی بین ۵۰ مترمربع و کمتر افزایش یافته و به ۹.۷ درصد رسیده است.

زندگی «چندخانواری» در حالی در ایران رواج پیدا می کند که قدرت خرید مردم روز به روز کاهش پیدا کرده است.

خبرگزاری تسنیم نزدیک به سپاه پاسداران در گزارشی در مهرماه ۹۶ نوشت :« طبق آمار سرشماری سال ۸۵، ۱۲۰ هزار خانوار در کل ایران هستند که از دو خانوار بیشتر در واحدهای مسکونی ۵۰ متر و کمتر زندگی می‌کنند. »

بر اساس این گزارش، از بین یک‌‌ میلیون‌ و ۴۰۰ هزار نفری که در واحدهای مسکونی ۵۰ مترمربع و کمتر زندگی می‌کنند، در یک‌‌ میلیون‌ و۳۷۰  هزار واحد مسکونی یک خانوار زندگی می‌کند. حدود ۵۰ هزار واحد مسکونی، دارای دو خانوار یا چند خانوار به‌عنوان ساکن هستند.

کمال اطهاری افتصاددان و متخصص در حوزه مسکن به تسنیم گفت :« واحد مسکونی فرضاً ۳۰ متری هم تفکیک و به دو خانوار اجاره داده می‌شود.»

یک سازنده مسکن به "ایندیپندنت فارسی" می گوید: «طی سال‌های اخیر بیشتر سازندگان در نقاط جنوبی و مرکزی تهران واحدهای با متراژ ۳۰ یا ۴۰ متری می سازند.»

بر اساس آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی، نرخ کرایه مسکن در تهران در سال ۹۸ نسبت به میانگین کلی کشور ۱۰ درصد بیشتر بوده است. ولی آماربانک مرکزی افزایش میانگین ۲۳ درصدی رشد اجاره بها در شهر تهران دربهار ۹۸ را نسبت به سال گذشته خود نشان می دهد. این در حالی است که مشاوران املاک این رقم را حقیقی ندانسته و آمار را بسیار بیشتر برآورد می کنند.

افزایش اجاره بها و افزایش قیمت مسکن در سالهای اخیر موجب شده است که تعادل بین نقاط مختلف شهر به‌هم ریخته و مردم برای دست یافتن به مسکن مناسب به حاشیه رانده شده و شاهد افزایش حاشیه نشینی و پدیده «بدنشینی» در بیشتر شهرها باشیم. در شهری مثل تهران در حال حاضر سکونت‌های غیررسمی بسیاری  وجود دارد که طبق آخرین آمار در سال ۹۸ حدود ۵ میلیون نفر در آنها اسکان داشته اند. این زیستگاه‌های غیر رسمی که به صورت مجموعه‌های خوابگاهی شکل پیدا کرده اند در شهری مثل تهران به سمت جنوب و غرب تمایل دارند.

بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، حدود یک سوم از خانورها در ایران مستاجر هستند و استان تهران رتبه نخست مستاجرنشینی در ایران را دارد. بیش از شش میلیون خانوار یعنی ۲۵.۹ درصد خانوارها در ایران اجاره‌نشین هستند.

اتحادیه مشاوران املاک ایران می‌گوید براساس آخرین سرشماری سال ۹۵ دو میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی خالی در ایران وجود دارد.

به گفته این اتحادیه عمده واحدهای خالی در داخل تهران واحدهای لوکس و متراژ بزرگ در شمال تهران هستند که دهک‌های ضعیف و متوسط حتی انباری این خانه‌ها را هم نمی‌توانند اجاره کنند.

گفته می‌شود دولت قصد دارد از خانه‌های خالی در ایران مالیات دریافت کند. به گفته وزارت راه و شهرسازی ۱۰ درصد خانه‌های ایران و ۱۳ درصد خانه‌های تهران خالی از سکنه هستند.

اما همچنان این آمار دلیل ناگزیر شدن مردم به چادرخوابی، ماشین خوابی و گورخوابی نیست. آنچه که دو خانواده ایرانی را ناگزیر می‌کند در یک واحد آپارتمانی بسیار کوچک و با حداقل امکانات زندگی کنند، رشد تورم، افزایش شدید قیمت‌ها، بیکاری و کاهش درآمد خانواده‌ها است که در نتیجه سال‌ها فساد و سوء‌مدیریت اقتصادی دولتمردان بدون کوچکترین توجهی به حقوق شهروندان پدید آمده است.