هر روز رسانه‌های اصولگرا در ایران اخبار مشکلات اقتصادی اتحادیه اروپا و آمریکا را منتشر می‌کنند. روزنامه کیهان روز چهارشنبه ۳ شهریور، با انتشار مطلبی ادعا کرد که در پایان ماه ششم تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، سیاستمدار آلمانی به دلیل کمبود انرژی به مردم پیشنهاد کرده است که به‌جای دوش با حوله خود را تمیز کنند.
طبق تبلیغات رسانه‌های اصولگرا در ایران، مردم آمریکا هم در خانه‌های خود و هنگام خرید از سوپرمارکت‌ها سایه سنگین گرانی و مشکلات اقتصادی را حس می‌کنند.
اخبار منتشرشده از وضع اقتصادی اروپا در رسانه‌های مختلف جهان هم تایید می‌کنند که نرخ برابری یورو و دلار به پایین‌ترین سطح خود در ۲۰ سال گذشته رسیده است و نگرانی‌ها از تامین انرژی به‌خصوص گاز در زمستان پیش رو وجود دارد.
اما در کنار این تبلیغات، حقایق دیگری هم در مورد وضع اقتصادی اروپا وجود دارد که اشاره به آن‌ها روشنگر شرایط واقعی قاره سبز شش ماه پس از جنگ اوکراین و در نتیجه همه‌گیری بیماری کرونا، طی چند سال گذشته و همین‌طور آینده، خواهد بود.
بر اساس داده‌های آماری یورو استات، نرخ رشد تورم نقطه‌به‌نقطه در مردادماه امسال نسبت به مردادماه سال گذشته در اروپا، ۸.۹ درصد افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که طبق اعلام مرکز آمار ایران در همین زمان، نرخ رشد تورم نقطه‌به‌نقطه مردادماه در ایران به نسبت مردادماه ۱۴۰۰ به ۴۱.۵ درصد رسیده است. آمارها در چند ماه گذشته همچنین نشان می‌دهد که نرخ تورم در روسیه به بیشترین مقدار خود در۲۰ سال اخیر رسیده است؛ مطابق پیش‌بینی‌ها نرخ تورم تا پایان سال جاری میلادی در این کشور به سطح ۱۸ تا ۲۳ درصد خواهد رسید.
اما اتحادیه اروپا و حوزه یورو با وجود رشد نرخ تورم در سه‌ماهه دوم سال میلادی و تنگنای جنگ اوکراین و تنش با روسیه در مقایسه با سه‌ماهه نخست، رشد ۰.۷ درصدی را تجربه کرده که دو درصد بیشتر از حد انتظار کارشناسان بوده است. همچنین، نرخ رکود در این اتحادیه و در کشورهایی مانند آلمان تغییر جدی نداشته است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
البته نمی‌توان نادیده گرفت که شرایط سخت اقتصادی طی دو سال گذشته تحت‌تاثیر همه‌گیری کرونا و آغاز جنگ در اوکراین، باعث مشکلاتی در زنجیره تامین مواد غذایی و افزایش قیمت‌ها در سراسر جهان شده و بر نرخ تورم و رکود اثری عمیق به‌جای گذاشته است.
اما اثر کوتاه‌مدت و بلندمدت وضع فوق همان‌طور که اعداد و ارقام نشان می‌دهند برای همه کشورها یکسان نیست. در شرایطی که کشورهای توسعه‌یافته با دسترسی به انرژی و مواد اولیه با قیمت مناسب و تولید محصولات باکیفیت و توسعه صنایع موفق شده‌اند الگوی اقتصادی موثر و مقاومی را در مواجهه با شرایط بحرانی پایه‌ریزی کنند، کشورهایی مانند ایران تحت‌تاثیر منازعات بین‌المللی و منطقه‌ای حتی از فروش منابع خود محروم‌اند و اقتصادی به‌شدت آسیب‌پذیر دارند.
اقتصاد شکننده، فساد نظام‌مند و ازبین‌رفتن زیرساخت‌های تولیدی و عقب‌ماندگی صنعتی نتیجه این شرایط برای کشوری مانند ایران است.
از سویی، برای چند دهه اقتصاد اروپا و آمریکا، خصوصا پس از پایان جنگ سرد، روندی صعودی داشته و موفق شده‌اند حتی با وجود بحران‌هایی که از آغاز سده ۲۱ به‌دلیل حباب اقتصادی ایجادشده به‌دلیل رشد فناوری و بالادستی اینترنت، بحران‌های بانکی و بورس و بحران سال ۲۰۰۸ و شرایط کرونا گریبان‌گیرشان شده، خود را حفظ کرده و به مسیرشان ادامه دهند.
الگوی رشد و توسعه اقتصادی در اروپا و کشورهای توسعه‌یافته باعث تضمین رفاه اجتماعی و اشتغال باثبات شده است و جامعه در شرایطی ایده‌آل قرار دارد و در آن نظام‌های اجتماعی پایدار اجازه توسعه فقر را مطابق با آن مفهوم که در کشوری مانند ایران با آن مواجه‌ایم نمی‌دهند. اگرچه در این وضع، شکل‌گرفتن دامنه جدیدی از ریسک‌ها از جمله گران شدن و کمبود انرژی ممکن است باعث گرانی ناگهانی و در خطر قرار گرفتن این ثبات شود، بر خلاف آنچه روسیه و متحدانش تبلیغ می‌کنند شواهد نشان می‌دهند این شرایط فرصتی را برای بازنگری اساسی در برنامه‌های توسعه آینده‌نگرانه جهان و اروپا فراهم خواهد کرد.
ممکن است که روسیه بتواند در زمستان پیش رو قیمت مواد خام و نفت و گاز را برای مدتی بالا نگه داشته و برای کشورهای اروپایی تنگناهایی ایجاد کند که پیامدهایی را هم در پی خواهد داشت، اما اثر این موضوع در درازمدت پایدار نمی‌ماند.
البته در این شرایط، همان‌طور که رئیس‌جمهوری فرانسه هم تاکید کرد، حداقل برای مدتی دوره فراوانی در اروپا به پایان می‌رسد و جوامع فقیرتر می‌شوند، اما نگاهی به مسیرها حاکی از آن است که این کشورها مدت‌ها است راهی را آغاز کرده‌اند که حاصل آن طی دو دهه آینده کم‌شدن چشمگیر استفاده از سوخت‌های فسیلی و کنترل بحران‌های ناشی از وابستگی به آن است، راه و کاری که حالا ظاهرا بنا بر آن است که سریع‌تر از قبل طی شود.
صنایعی که تاثیر منفی بر اقلیم و محیط‌زیست دارند، بیش از چالش جنگ، گرانی سوخت و حتی تورم در کوتاه‌مدت جامعه جهانی را تهدید می‌کنند. به همین دلیل، حرکت سریع در جهان به سمت کم‌کردن استفاده از سوخت‌های فسیلی نوع روابط بین‌الملل را خواه‌ناخواه آنجا که بر پایه نفت و گاز شکل‌گرفته است تغییر می‌دهد.
اوضاع فعلی هم هرچند تنگنایی برای اقتصاد جهانی و اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته ایجاد کرده، اما فرصتی برای ازبین‌رفتن وابستگی به مواد خام است، موضوعی که اگرچه در کوتاه‌مدت برای نقاطی از جهان مانند اروپا دردناک خواهد بود، اما در درازمدت با کمک رشد تکنولوژی و خلاقیت می‌توان از آن عبور کرد.
باتوجه‌به این موضوع و با در نظر گرفتن شرایط فعلی، نه‌تنها اروپا که همه کشورهای جهان مانند همسایه‌های ایران از جمله قطر، امارات و عربستان سعودی باید خود را برای عبور از عصر انرژی‌های فسیلی آماده کنند و اتفاقا بحران‌های اخیر هرچقدر برای کشورهای درحال‌توسعه سخت و دردناک باشند، اما ناگزیر و تعیین‌کننده و فرصت‌ساز هم خواهند بود.
در اوضاع فعلی، جمهوری اسلامی هم بدون تردید باید خود را برای مواجهه با دنیایی آماده کند که دیگر در آن فروش نفت و گاز روابط بین‌المللی را تعیین نمی‌کند و بحران‌سازی و بی‌ثباتی بیش از همه، اقتصادهای آسیب‌پذیر مانند اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
