انتخاب لیز تراس برای روابط بریتانیا و آمریکا چه معنایی دارد؟

شاید جو بایدن و دولتش از به قدرت رسیدن لیز تراس در مقام نخست‌وزیر بریتانیا چندان خوشحال نباشند، اما این رابطه را به نتیجه می‌رسانند. 

ممکن است لیز تراس از ایجاد فاصله در رابطه میان بریتانیا و ایالات متحده آمریکا بدش نیاید. اما اهمیت واشنگتن برای بریتانیا‌ــ به‌ویژه بریتانیای بدون حفاظ‌های امنیتی اتحادیه اروپا‌ــ چنان است که از خط مشی پیشینیانش چندان فاصله نخواهد گرفت.  

به نظر می‌رسد این چکیده جان کلام آنچه احتمالا تغییر می‌کند و آنچه احتمالا ثابت می‌ماند باشد، زیرا تراس به‌منزله نخست‌وزیر بعدی بریتانیا مسیر خودش را می‌رود و به کانون و پیشران جایگاه بریتانیا در جهان تبدیل می‌شود.

به گفته کارشناسان، بحران‌های متعددی که برای او به جا مانده مانع کارش می‌شود‌ــ اقتصادی با تورم فزاینده، مردمی که نگران‌اند چگونه از پس پرداخت قبوض انرژی در زمستان بربیایند، کشوری که دارد اعتمادش را به سیاستمداران از دست می‌دهد، و جنگ در اوکراین که آثارش در سراسر جهان بازتاب داشته است.

اما وجه مثبت قضیه این است که تراس از لحاظ تعامل بین‌المللی و رابطه بریتانیا با ایالات متحده آمریکا، با سابقه‌ای خوب کارش را شروع می‌کند و بدون بار بوریس جانسون و اتهام‌های بی‌صداقتی که به رفتنش منجر شد. مردم نیز موضع او و جانسون در مقابل ولادیمیر پوتین را تحسین می‌کنند.

الیزابت براو، عضو ارشد موسسه امریکن انترپرایز در واشنگتن دی‌سی، به ایندیپندنت می‌گوید: «فکر نمی‌کنم دوره ماه عسلی برای لیز تراس وجود داشته باشد، به‌ویژه به‌دلیل فشار زیادی که هست تا اتفاق‌هایی خیلی سریع رخ بدهد.»

«بریتانیا مجبور است به مسائل زیادی در عرصه داخلی و صحنه بین‌المللی در بازه زمانی بسیار کوتاهی رسیدگی کند.»

سال گذشته، که تراس ۴۷ ساله، در مقام وزیر خارجه جانسون و دیپلمات ارشد غیررسمی بریتانیا منصوب شد، در نشست حزب محافظه‌کار گفت که می‌خواهد «شبکه‌ای از آزادی در سرتاسر جهان بسازد».      

او گفت: «من صداهای حاکی از افول را نمی‌پذیرم. معتقدم بهترین روزهای بریتانیا پیش روی ما است. ما بریتانیا را در قلب شبکه‌ای از مشارکت‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی قرار می‌دهیم. از طریق سرمایه‌گذاری و تجارت به رشد کشورهای دیگر کمک می‌کنیم، و کشورمان را رقابتی‌تر، امن‌تر و آزادتر خواهیم کرد.»

اما همچنین مدعی شد که هرچند بریتانیا برای روابطش با ایالات متحده آمریکا ارزش قائل است، او این رابطه را «ویژه» می‌داند «اما انحصاری نیست».

در رویداد حاشیه‌ای در نشست اصلی در منچستر، از او درباره واژه «رابطه ویژه» پرسیدند.

در پاسخ گفت: «من ایالات متحده آمریکا را دوست دارم، به نظرم کشوری شگفت‌انگیز و متحد بسیار نزدیک بریتانیا است.»

«ما متحدان نزدیک دیگری نیز داریم. استرالیا دارد به متحد نزدیک ما تبدیل می‌شود، ما در سراسر اروپا روابط مهمی داریم. رابطه مهمی با هند داریم.»

و ادامه داد: «حس نمی‌کنم برای اینکه بهترین دوست ایالات متحده آمریکا باشیم با کشورهای دیگر در رقابتیم. فکر نمی‌کنم این چیزها مسئله نوعی رقابت و به رخ کشیدن کشورها باشد که بریتانیا باید پیشتاز و در مرکز باشد و مثل دختری نوجوان در مهمانی نگران این باشیم که نکند خیلی خوب دیده نشویم.»   

تا چند سال بعد از جنگ جهانی دوم، شاید عمدتا زمانی که وینستون چرچیل زنده بود، روسای‌جمهوری آمریکا معمولا آن‌قدر در ملاءعام مودب بودند که نشان دهند در روابط بین دو کشور برابری وجود دارد.

حقیقت این است حتی زمانی که جنگ هنوز ادامه داشت، بریتانیا از لحاظ اقتصادی، نظامی و راهبردی بیشتر شریکی کوچکی محسوب می‌شد.

این نابرابری باز هم افزایش یافته است. ایالات متحده آمریکا شریک تجاری شماره یک بریتانیا است، اما بریتانیا هفتمین شریک تجاری بزرگ ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود و ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۹، دارای مازاد تجاری ۵.۹ میلیارد دلاری کالا بود.  

گاهی رهبرانی خاص رابطه‌ای شخصی برقرار می‌کنند که باعث می‌شود این رابطه کمتر حالت تحمیلی پیدا کند.

گفته می‌شود رونالد ریگان و مارگارت تاچر با هم رابطه خوبی داشتند و نخست‌وزیر بریتانیا او را پس از همسرش دنیس «دومین مرد مهم» زندگی‌اش نامید.  

بیل کلینتون و تونی بلر، بر سر به‌اصطلاح «مثلث‌بندی راه سوم» به هم نزدیک شدند. و بلر با توجه به توصیه دوستش، رابطه نزدیکش را با جانشین او، جورج دبلیو بوش جمهوری‌خواه، حفظ کرد.

بلر این کار را با اشتیاق انجام داد، و در ماه‌های پرتنش و آشفته بعد از ۱۱ سپتامبر به این نتیجه رسید که پیوستن به تهاجم ایالات متحده آمریکا به افغانستان و بعد به عراق، به نفع بریتانیا است، داستانی برپایه دروغ‌ و اطلاعات نادرست که به بهای جان صدها هزار نفر تمام شد.

این شاید یکی از معدود مواردی بود که حمایت بریتانیا از ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل ارزش واقعی داشت. (دونالد رامسفلد، وزیر دفاع، به‌صراحت گفت که به نظر او ایالات متحده آمریکا به نیروهای بریتانیایی نیاز دارد.)

گزارش‌ها حاکی از آن است که در واشنگتن دی‌سی، مقام‌های دولت بایدن تراس را پایبند به ایدئولوژی و باپشتکار می‌دانند، اما بدون هیاهوی برگزیت که جانسون از آن برای خوشامد افرادی مثل دونالد ترامپ استفاده می‌کرد.

او به دلیل منصبش در جایگاه وزیرخارجه، روابطی با ایالات متحده آمریکا ایجاد کرده و از ریشی سوناک، حریفش در رقابت رهبری، شناخته‌شده‌تر است.

فایننشال تایمز نوشت او پیش‌تر زمانی که برای ملاقاتی جانسون ۵۸ ساله را همراهی می‌کرد، از کاخ سفید دیدار کرده است، که [دیداری] «گرم» توصیف شده بود. به این نکته نیز اشاره شده است که تراس و بایدن احتمالا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، که اواخر این ماه برگزار می‌شود، با یکدیگر دیدار می‌کنند.

براو می‌گوید تراس را فردی می‌دانند که تکالیفش را انجام می‌دهد و برای جلسات آماده می‌شود، چیزی که شاید او را از جانسون متمایز می‌کند.

اگر ایالات متحده آمریکا فقط یک نگرانی واقعی در مورد تراس داشته باشد، به نظر می‌رسد مرتبط با حمایت او از قوانینی است که توافق‌های تجاری پسابرگزیت در ایرلند شمالی، به‌اصطلاح پروتکل ایرلند شمالی، را تغییر می‌دهد.

هرچند این موضوع برای مردم ایرلند و ایرلند شمالی اهمیت زیادی دارد، موضوعی است که بسیاری از اعضای ارشد حزب دموکرات در ایالات متحده آمریکا را نیز نگران می‌کند.

پیش‌تر در سال جاری، نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان، به تراس هشدار داد هرگونه  تغییری می‌تواند به‌منزله تهدیدی برای توافق تجاری بین بریتانیا و ایالات متحده آمریکا باشد، کشوری که بسیاری از سیاستمداران و حامیانشان‌‌ــ از جمله بایدن‌ــ مدعی‌اند میراثی ایرلندی دارند.

پلوسی گفت: «همان‌طور که در گفت‌وگوهایم با نخست‌وزیر، وزیرخارجه و اعضای مجلس عوام اعلام کردم، چنانچه بریتانیا تصمیم بگیرد توافق‌های جمعه نیک را تضعیف کند، کنگره نمی‌تواند از توافقنامه تجارت آزاد دوجانبه با بریتانیا حمایت کند و نخواهد کرد.»

«این عمیقا نگران‌کننده است که اکنون بریتانیا درصدد است به‌صورت یکجانبه پروتکل ایرلند شمالی را کنار بگذارد، عاملی که پیشرفت و ثبات مهم حاصل از توافق‌ها را حفظ می‌کند.»

براو می‌گوید بحران‌های متعدد ممکن است هنگام تقویت روابط شخصی با واشنگتن دی‌سی، به نفع تراس تمام شود.

او می‌افزاید: «ایالات متحده آمریکا ممکن است کمتر از نیاز بریتانیا به ایالات متحده آمریکا به بریتانیا نیاز داشته باشد، یا ممکن است کمتر از بریتانیا روی روابط ویژه سرمایه‌گذاری کند.»

«اما با وجود این، اکنون شرکای غربی به یکدیگر به‌شدت نیاز دارند، بنابراین فکر می‌کنم این به تراس کمک خواهد کرد.»