خیز خزنده «وزیر جوان» برای انتخابات ریاست‌ جمهوری ۱۴۰۰

انتشار مطلبی در مجله «فارین پا‌لسی» که محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات کابینه حسن روحانی را «امانوئل مکرون» ایران خوانده، در روزهای گذشته به بحث‌های گسترده‌ای پیرامون کارنامه «وزیر جوان» دامن زده و بازار گمانه‌زنی‌ها درباره آینده سیاسی او را داغ‌تر از همیشه کرده است.

این یادداشت که به قلم روح‌الله فقیهی، روزنامه‌نگار ساکن ایران نگاشته شده، به‌زعم بسیاری از کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی، گزارشی «یک‌سویه و جانب‌دارانه» در تقدیس و ستایش جوان‌ترین وزیر «دولت تدبیر و امید» است. برخی روزنامه‌نگاران و فعالان فضای مجازی تا آنجا پیش رفته‌اند که آن را «رپورتاژ آگهی» خوانده‌اند. شایعاتی پیرامون انتشار سفارشی این مطلب با دریافت مبلغی ۵۰ هزار دلاری هم در فضای مجازی چرخید، اما فارین پالسی در فاصله‌ای کوتاه با قاطعیت این شایعه‌ها را رد و اعلام کرد برای این مطلب حق‌التحریر هم پرداخته است.

فقیهی در این مقاله، پرتره‌ای از آذری جهرمی ترسیم می‌کند که با برداشت افکار عمومی از شخصیت او که پیشینه نه چندان روشن امنیتی و اطلاعاتی دارد، فاصله چشمگیری دارد. او آذری جهرمی را شخصیتی «پراگماتیست و فراجناحی» می‌خواند که دینی به چپ و راست سنتی سیاست در ایران ندارد و برای پیش‌گیری از فیلتر شدن تلگرام و اینستاگرام تلاش‌های بسیاری کرده، با فیلتر ماندن توییتر و یوتیوب پس از ۱۰ سال مخالف است، با حضور فعالانه در توییتر و اینستاگرام رابطه‌اش با افکار عمومی را نزدیک نگه داشته و به مخاطبانش مستقیم پاسخ‌گو بوده و اگرچه در مورد تلگرام در نهایت به شکست و فیلترینگ تن داده، همواره بر ضرورت آزادی شبکه‌های اجتماعی تاکید کرده است.

سیمای نه‌چندان نجیب یک «پراگماتیست»

مبنای مقایسه محمدجواد آذری جهرمی با امانوئل مکرون، سن و مشی سیاسی آن‌هاست. جهرمی ۳۸ ساله و مکرون ۴۱ ساله است. او در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در سال ۲۰۱۶ به عنوان نامزد مستقل وارد رقابت‌ها شد و در دور دوم توانست اکثریت آرا را به دست آورد و بیست و پنجمین رئیس‌جمهور این کشور شود.

آذری جهرمی، متولد ۱۳ مهر ۱۳۶۰ پس از (شهید) محمدجواد تندگویان که در ۳۰ سالگی به عنوان وزیر نفت کابینه محمدعلی رجایی منصوب شد، جوان‌ترین وزیر در تاریخ ۴۱ ساله جمهوری اسلامی است. اگرچه حتی با حضور شخصیت جوانی چون جهرمی، کابینه حسن روحانی با میانگین سن ۵۸ سال، یکی از کهن‌سال‌ترین کابینه‌های دولت در تاریخ جمهوری اسلامی است.

او از ۲۴ سالگی و در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد به‌عنوان «کارشناس فنی» به وزارت اطلاعاتی پیوست که علام‌حسین محسنی اژه‌ای وزیرش بود. کارشناس فنی، اسم رمز بازجویان وزارت اطلاعات است. دوره‌ای که او به‌عنوان «کارشناس فنی» در خدمت وزارت اطلاعات بود، دوره سیاه سرکوب پس از وقایع ۱۳۸۸ و کودتای انتخاباتی است.

برخی از فعالانی که در این دوره بازداشت شده بودند، شهادت داده‌اند که آذری جهرمی هم در جریان بازجویی‌ها و هم در جریان تفتیش منازل آن‌ها برای ضبط وسایل تکنولوژیک، حضور داشته است. قرار بود به درخواست نمایندگان اصلاح‌طلب، چند تن از این افراد در «فراکسیون امید» مجلس حضور یابند و با آذری جهرمی روبرو شوند، اما چند روز مانده به این دیدار با این کار مخالفت شد.

آذری جهرمی در دفاع از پیشینه فعالیت‌های خود در وزارت اطلاعات، اعلام کرد که «مسئولیت زیرساخت‌های فنی تجهیزات مرتبط با صنایع شنود» را برعهده داشته و به آن افتخار می‌کند. کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران، با انتشار گزارشی در همان زمان اعلام کرد که این مسئولیت هم در همان دوره‌ای بوده که بسیاری از فعالان سیاسی ایرانی در پی شنود غیرقانونی مکالمات‌شان دستگیر و زندانی شدند و در بسیاری موارد شکنجه‌های سنگین و بی‌رحمانه «واجا» را تجربه کردند. همه این واقعیت‌های بحث‌برانگیز پیرامون پیشینه وزیر جوان، از نگاه نویسنده مقاله فارین پالسی پنهان مانده‌اند و در آن مقاله هیچ اشاره‌ای به آن‌ها نشده است.

آذری جهرمی در طول دوران وزارت‌اش همواره سعی کرده تا چهره‌ای مستقل از خود ارائه دهد و با حملات پوپولیستی به چپ و راست، جایگاه خود را در میان منتقدان هر دو جناح تقویت کند. او حالا بی‌واهمه از تریبون مجلس به «مافیای فیلترشکن و وی‌پی‌ان» در ایران حمله می‌کند، به خبرنگاران و اطرافیان‌اش «اینترنت بدون فیلتر» هدیه می‌دهد و از بسته بودن دست وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات برای پیش‌گیری از گسترش دامنه فیلترینگ در ایران می‌گوید.

وزیر جوان در برابر حاج قاسم سلیمانی؟

در انتخابات آتی ریاست‌جمهوری که در خرداد ماه ۱۴۰۰ برگزار خواهد شد، آذری جهرمی در آستانه چهل سالگی خواهد بود. حداقل شرط سنی برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران چهل سال است. او اگرچه تا آن زمان چند ماهی کسر سن خواهد داشت، با این حال از پا ننشسته و به نظر در حال آماده‌سازی برای رقابت در این انتخابات است.

تحلیلگران، مصاحبه آذری جهرمی با خبرگزاری آسوشیتدپرس را که در تیر ماه امسال انجام شد، نخستین گام او برای مطرح کردن نامش در سپهر سیاست بین‌الملل می‌دانند. او در این گفت‌وگو در دفاع از پیشینه امنیتی و اطلاعاتی خود می‌گوید: «بسیاری از سیاست‌مداران دنیا در سیستم‌های اطلاعاتی فعالیت کرده‌اند» و از مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا مثال می‌زند که پیش از نشستن بر کرسی ریاست این وزارت‌خانه، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) بوده و از ولادیمیر پوتین می‌گوید که پیش از ریاست‌جمهوری روسیه در کا.گ.ب فعالیت کرده است.

آذری جهرمی خود را دولت‌مرد «دنیای نسل فن‌آوری اطلاعات» می‌داند و نماد نیازی است که جامعه جوان ایران سال‌ها فریادش زده است: «جوان‌گرایی و چرخش نخبگان» و ممکن است با همین شعارها و اقدامات پوپولیستی، اگر بتواند مساله کسر سن خود را حل کند، به گزینه‌ای مهم در انتخابات آتی ریاست‌جمهوری بدل شود. انتخاباتی که از حالا زمزمه‌های حضور حاج قاسم سلیمانی در آن هم به گوش می‌رسد.