ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، به‌تازگی درباره نفوذ تروریست‌ها به کشورهای مشترک‌المنافع از طریق خاک افغانستان اظهار نگرانی کرده است. پوتین که روز پنجشنبه در مراسم نشست روسای نهادهای امنیتی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و سرویس‌های ویژه حضور داشت، در سخنرانی‌اش گفت تروریست‌ها در افغانستان ممکن است علیه کشورهای هم‌مرز با این کشور توطئه کنند. پوتین افزود به همین دلیل وضعیت در مرزهای مشترک‌المنافع نیازمند توجه بیشتر است.

رئیس‌جمهوری روسیه گفت بدیهی است تروریست‌هایی که در حال حاضر در خاک افغانستان فعالیت‌ دارند، به عملیات تروریستی و جنایت‌کارانه علیه کشورهای مشترک‌المنافع اقدام کنند. او گفت باور دارد که تلاش‌هایی برای به‌کارگیری همدستان و ایجاد جریان‌های تروریستی جدید یا احیای جریان‌های خاموش گذشته در حال شکل‌گیری است و حتی برای این جریان‌ها تسلیحات نیز فراهم شده است. به باور پوتین وضعیت در مرزهای مشترک‌المنافع نیازمند توجه بیشتر است، زیرا بسیاری از تهدیدهای امنیتی مشترک اگر به‌موقع متوقف نشود، می‌تواند بر وضعیت این کشورها تاثیر منفی بگذارد. رئیس‌جمهوری روسیه گفت:«‌وضعیت دشواری در افغانستان ایجاد شده است و گروه‌های تروریستی و افراطی در این کشور فعالیت می‌کنند. حمله تروریستی خونینی که ۵ سپتامبر نزدیک سفارت روسیه در کابل رخ داد و جان شهروندان ما را گرفت، این مسئله را تایید می‌کند.»

او گفت: «لازم است به همه این تلاش‌ها به‌موقع واکنش نشان داده شود، ازجمله استفاده فعال از توانمندی‌های مرکز ضد تروریسم کشورهای مستقل مشترک‌المنافع.»

این بار اول نیست که روس‌ها از احتمال نفوذ تروریست‌ها به خاک کشورهای مشترک‌المنافع که تعدادی از آنان با افغانستان مرزهای مشترک طولانی دارند، اظهار نگرانی می‌کند. در یک سال گذشته که طالبان در افغانستان قدرت گرفته‌اند، روس‌ها بارها از احتمال حملات تروریستی در مناطق مرزی افغانستان با کشورهای مشترک‌المنافع خبر داده بودند. این حملات هم چندین بار صورت گرفته است؛ ازجمله حملات راکتی از خاک افغانستان به خاک کشورهای تاجیکستان و ازبکستان، اما این دود از آتشی که خود روس‌ها افروخته‌اند، برمی‌خیزد و به چشم روسیه و کشورهای مشترک‌المنافع می‌رود.

روس‌ها برای زمین‌گیر کردن آمریکا و ناتو روابطشان را با گروه طالبان از اواسط دهه دوم قرن ۲۱ افزایش دادند و این امر مسئله زمینه مسلح شدن طالبان را به دست روس‌ها فراهم کرد. روس‌ها حتی تفنگ‌های پیشرفته مجهز به دوربین‌های دید در شب به طالبان دادند و این تفنگ‌ها تلفات نیروهای خارجی و داخلی را افزایش داد. علاوه بر آن روس‌ها بزرگترین لابی جهان برای طالبان شدند.

باور روس‌ها این بود که آمریکا زیر فشار مداوم حملات طالبان به خروج از افغانستان مجبور می‌شود و روس‌ها دشمن تاریخی‌شان را از مرزهای نزدیک به خود دور می‌کنند. روس‌ها فکر می‌کردند تسلط بر طالبان مانع از این می‌شود که تروریست‌ها و گروه‌های افراطی و همچنین داعش بتوانند از خاک افغانستان برای حمله به کشورهای مشترک‌المنافع استفاده کنند، اما برخلاف باور روس‌ها این مسئله صورت گرفت.

با سلطه طالبان، این گروه دست دوستی به سوی سازمان‌های تروریستی دراز کردند و زمینه ایجاد پایگاه پرورش تروریست در افغانستان ایجاد شد. انصار‌المجاهدین تاجیکستان، جنبش ترکستان شرقی ازبکستان و گروه‌هایی از این دست، فعالیت‌هایشان را در مناطق هم‌مرز با تاجیکستان و ازبکستان متمرکز کردند. هم‌زمان با آن، داعش نیز با هماهنگی طالبان، حملاتی را به کشورهای آسیای میانه سازمان‌دهی کرد. حالا به نظر می‌رسد روس‌ها متوجه اشتباه بزرگ راهبردی خود شده‌اند. آنان فکر می‌کنند که آمریکا با خروج از افغانستان و واگذاری این کشور به تروریست‌ها، قصد انتقام‌گیری از آن‌ها را دارد.

روسیه به‌خوبی می‌داند که نه‌تنها سازمان‌های تروریستی مربوط به کشورهای مشترک‌المنافع که حتی طالبان نیز کشورهای آسیای میانه را آرام نخواهند گذاشت. این کشورها به دلیل داشتن ظرفیت افراطی‌گری، هر لحظه می‌توانند با آشوب روبرو شوند و این نکته‌ای است که روس‌ها فکر می‌کنند آمریکا به دنبال آن است. به همین دلیل به نظر می‌رسد روس‌ها به‌شدت از حمایت طالبان ناامید شده‌اند و به راه‌حل فکر می‌کنند.

یکی از این راه‌ها حمایت از جریان‌های مقاومت مقابل طالبان است که هرچند در مقیاس کوچک، اما پایدار مقابل این گروه ایستادگی کرده‌اند. ناامنی‌های تازه در بدخشان افغانستان می‌تواند پیرو نگرش جدید روس‌ها به‌ افغانستان باشد. هرچند روس‌ها هنوز هم رابطه گرم خود را با گروه طالبان حفظ کرده‌اند و به‌تازگی قرار‌داد بزرگ صادرات نفت، گاز و گندم به افغانستان را امضا کرده‌اند، اما برای روسیه حفظ امنیت کشورهای آسیای میانه بسیار مهم‌تر از رابطه‌اش با طالبان است.

گفته‌های تازه پوتین، نخستین واکنش رهبر روس‌ها در قبال طالبان بوده است. پیش از این، معمولا وزارت خارجه روسیه در مورد عملکرد طالبان اظهارنظر می‌کرد. این اظهارنظر پوتین می‌تواند سرآغاز یک گردش ۱۸۰ درجه‌ای روس‌ها درباره طالبان باشد.