مقامات ایران روز سه‌شنبه به «نازیسم» و «تروریسم اقتصادی» آمریکا حمله کردند و وعده مقاومت دادند. این حملات در پی تصمیم غافلگیرکننده واشنگتن در روز دوشنبه برای تشدید مجازات علیه کشورهایی است که نفت ایران را خریداری می‌کنند.
اما اقتصاد ایران همین حالا هم در نتیجه تحریم‌ها و سوءمدیریت و فجایع طبیعی در آشوب و زوال است و با این حساب معلوم نیست این کشور چقدر قابلیت گرد هم آوردن حامیان بین‌المللی و از سر گذراندن فشارهای جدید را داشته باشد.
ایران فعلا در حال تنظیم واکنش خود به آخرین فشارهای آمریکا است. اما پیش از این تهدید کرده تنگه استراتژیک هرمز را مسدود می‌کند، که بخش عمده‌ای از صادرات نفت دنیا از آن‌جا می‌گذرد.
الی گرانمایه، کارشناس «شورای روابط خارجی اروپا»، می‌گوید: «ایران واکنش سراسیمه و اغراق‌آمیزی به این حرکت انجام نخواهد داد. قبلا هم گفته‌اند که در مشورت با کشورهای همکار خود خواهند بود. تعیین اینکه ایران از طریق شبکه‌های غیرمجاز یا نوعی ساز و کار ویژه مورد حمایت دولت‌ها چقدر می‌تواند نفت بفروشد زمان می‌برد.»
دولت رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، روز دوشنبه در آخرین اقدام از مجموعه اقدامات روزافزون خود علیه ایران اعلام کرد که از روز دوم ماه مه، معافیتی که از ماه نوامبر به هشت واردکننده نفت خام ایران داده شده بود لغو می‌شود.
این کشورها چین، هند، ترکیه، ژاپن و کره جنوبی که حدود روزی یک میلیون بشکه نفت وارد می‌کنند، هستند.
برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا برای ایران، روز سه‌شنبه در گفتگویی تلفنی با خبرنگاران گفت: «ما سخت‌ترین تحریم‌هایی که تا کنون وجود داشته را بر حکومت ایران اعمال کرده‌ایم.»
او افزود: «همچنان فشار وارد می‌آوریم تا زمانی که این کشور بیشتر مثل کشوری معمولی عمل کند و کم‌تر مثل جنبشی انقلابی.»
مقامات ایران می‌گویند لغو معافیت از تحریم‌ها آخرین نشانه از ناکامی موضع سرسختانه آقای ترامپ نسبت به ایران است.
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، روز سه‌شنبه توئیت کرد: «بالا بردن تروریسم اقتصادی علیه ایرانیان خبر از سراسیمگی و استیصال رژیم آمریکا — و ناکامی مزمن زیردست‌ها و همدستان دسیسه‌گرش- می‌دهد.»
سرتیپ امیر حاتمی، وزیر دفاع ایران، هنگام ورود به مسکو برای همایشی امنیتی گفت: «ترامپیسم شکل دیگر نازیسم است.»
واشنگتن سال گذشته از توافق تاریخی ۲۰۱۵ که ایران و قدرت‌های جهانی به آن رسیده بودند خارج شد و وعده داد «حداکثر فشار» را بر تهران تحمیل کند تا این کشور را وادار به نابودی زیرساخت‌های اتمی خود، محدود کردن برنامه موشکی‌اش و توقف پشتیبانی‌اش از گروه‌های مسلح در سراسر خاورمیانه کند.
اقتصاد ایران رو به زوال رفته و در سیل‌های سراسری اخیر شاید چند میلیارد دلار خسارت دیده باشد. اما تهران به نظر هیچ قدمی به سوی تغییر سیاست خود در منطقه، کاهش برنامه موشکی خود و یا آمدن سر میز مذاکره برای رسیدن به آن «توافق بهتری» که ترامپ اصرار کرده می‌تواند با مذاکره به آن برسد، برنداشته است.
وزارت خارجه‌های چین و ترکیه هر دو در روز سه‌شنبه به تصمیم آمریکا برای لغو معافیت از تحریم‌ها اعتراض کردند.
گنگ شوآنگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، در گفتگو با خبرنگاران، گفت: «چین به شدت مخالف اعمال تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا است… و خواهان حفاظت از همکاری عادی چین و جامعه بین‌المللی با ایران در زمینه انرژی در چارچوب قوانین بین‌المللی است.»
تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند که هم چین و هم هند واردات نفت خود را از ایران کاهش دهند، اما بدلیل حفظ اهرم فشار و چانه زنی با کاخ سفید، حاضر به قطع کامل آن نخواهند شد.
صنم وکیل، کارشناس اتاق فکر «چتم هاوس»، می‌گوید: «چینی‌ها و ترک‌ها با صدای خیلی بلند مخالف تحریم‌ها بوده‌اند اما این مخالفت به انجام هیچ‌گونه اقدامی تبدیل نشده است.»
او افزود: «هر کشوری محاسبات سود و ضرر خودش را می‌کند.»
دولت ترامپ پر از تندروهای ایدئولژیک نزدیک به دولت‌های عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل است که همه‌شان به شدت مخالف آن‌چه آمال شرورانه ایران در منطقه می‌بینند، هستند.
بنیامین تنانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل که به دولت کنونی کاخ سفید نزدیک است از لغو معافیت‌ها استقبال کرد.
انگار کاخ سفید به طرز وسواس گونه‌ای بر ایران متمرکز شده است. این کشور سا‌ل‌ها است مورد هدف گروهی کوچک اما پرنفوذ از سیاست‌گذاران و لابی‌گر‌های واشنگتن بوده است.
خانم وکیل می‌گوید: «بک مبارزه قدرت بر سر این مساله درگرفت و تندروهای دولت ترامپ پیروز شدند. به نظر آن‌ها لحظه‌ای یگانه بوجود آمده که دولت متحد است و کشورهای متحد در خاورمیانه هم پشتیبان این سیاست هستند. در نتیجه لحظه «یا الان یا هرگز» است.»
اقتصاددانان پیش‌بینی می‌کنند اقتصاد ایران امسال ۶ درصد رکود داشته باشد که این فشار عظیمی بر حکومت قرار می‌دهد. شرکای غربی به مقامات ایران گفته‌اند منتظر پایان دولت ترامپ شوند و از برجام تبعیت کنند.
به‌رغم نقض برجام توسط آمریکا، ایران تابحال از این توافق تبعیت کرده است. اما فشارها در تهران برای اینکه در این زمینه دست به عمل بزنند بالا گرفته است.
چند نفر از نامزدهای ریاست‌جمهوری حزب دموکرات آمریکا وعده داده‌اند اگر در سال ۲۰۲۰ بر آقای ترامپ پیروز شوند آمریکا را به برجام بازمی‌گردانند.
خانم وکیل می‌گوید: «بعضی گروه‌ها در ایران می‌خواهند یک سال دیگر هم صبر کنند. بحثی در ایران هست که آیا دست به عمل بزنیم و پل‌ها را کاملا بسوزانیم و اقدامات برگشت‌پذیر انجام دهیم یا نه.»
تبعیت ایران از برجام به نظر باعث ناخشنودی منتقدین است که از رفتار مذبذب و بی‌صبرانه کاخ سفید سخن می‌گویند. آمریکا کوهی از تحریم و مجازات بر سر ایران خراب کرده، از جمله اقدام چند هفته پیش در تروریستی اعلام کردن کل سپاه پاسداران که بخشی از نیروهای مسلح ایران است.
مجلس ایران روز‌سه‌شنبه لایحه‌ای تصویب کرد که تشکیلات نظامی آمریکا در خاورمیانه و جنوب آسیا را که تحت «سنتکام» هستند سازمانی تروریستی اعلام کرد و به وزارتخانه‌های خارجه و اطلاعات دستور داد با آمریکا مقابله کنند.
رهبر ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، در روز یکشنبه سرلشکر حسین سلامی را به درجه فرماندهی کل سپاه ارتقا داد. او جانشین سرلشکر محمد علی جعفری شده است اما انگیزه‌های پشت این تغییر هنوز معلوم نیستند.
© The Independent
