پس از تصمیم اوپک پلاس مبنی بر کاهش سطح تولید نفت، رابطه ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی متشنج شد. بهویژه بعد از اینکه آمریکا متحد تاریخی خود عربستان سعودی را به پشتیبانی از روسیه علیه اوکراین متهم کرد.
کاخ سفید درباره تصمیم اوپک پلاس که ۲۲ کشور از جمله عربستان سعودی، عراق و روسیه اتخاذ کردند، بهصراحت موضع گرفت و اعلام کرد که تصمیم اوپک پلاس در ۵ اکتبر مبنی بر کاهش دو میلیون بشکه نفت در روز «ناامیدکننده» است. جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا، نیز یادآور شد که این تصمیم اوپک پلاس در روابط ایالات متحده آمریکا با متحدان سنتیاش مانند عربستان سعودی، تاثیر خواهد گذاشت.
در مقابل، عربستان سعودی اعلام کرد که تصمیم اوپک یک تصمیم اقتصادی است نه سیاسی. عادل الجبیر، وزیر مشاور دولت عربستان سعودی در امور خارجه، به شبکه تلویزیونی فاکس نیوز گفت: «نفت نه سلاح است، نه پهپاد، نه هواپیمای جنگی و نه تانک؛ از نظر ما، نفت تنها یک کالای اقتصادی است.»
تصمیم اخیر عربستان سعودی مبنی بر رهبری ائتلاف کشورهای عضو اوپک پلاس در کاهش سطح تولید نفت، برای روابط ریاض و واشنگتن آزمونی بزرگ به حساب میرود. دولت بایدن باید درک کند که عربستان سعودی سیاست اقتصادی منطقی و واقعبینانهای را پیش میبرد که هدف از آن تقویت منافع ملی آن است. هدف اساسی از تصمیم اوپک پلاس برای کاهش سطح تولید که در ماه نوامبر به شکل قاطع، اجرایی خواهد شد، نیز منافع اقتصادی است که در نتیجه بالا رفتن قیمت نفت به دست خواهد آمد
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
پس از پایان قرنطینه ناشی از همهگیری کرونا و بهویژه بعد از اینکه فروش نفت و گاز روسیه در پی حمله آن کشور به اوکراین، در بازارهای جهانی متوقف شد، عربستان سعودی از فروش نفت به قیمت گران سود فراوانی به دست آورد که در نتیجه آن، درآمد ملی این کشور هشت درصد افزایش یافت.
از سوی دیگر، اوپک پلاس و عربستان سعودی اتهامهای آمریکا به ریاض و دو تولیدکننده عمده دیگر را رد کردند و گفتند تصمیم کاهش تولید نفت با توجه به بحران اقتصادی جهانی و پایین آمدن بهای نفت، گرفته شده است و انگیزه سیاسی ندارد. سهیل المزروعی، وزیر انرژی امارات متحده عربی، نیز سیاسی بودن تصمیم اوپک پلاس را رد کرد و گفت: «این یک تصمیم اقتصادی است نه سیاسی.» شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، هم هدف کشورش از اتخاذ این تصمیم را «تامین امنیت و ثبات در بازارهای انرژی جهان» اعلام کرد.
این در حالی است که به باور ناظران، عامل اصلی کم شدن ذخایر بنزین ایالت کالیفرنیا (بهعنوان مثال) تعطیلی پالایشگاههای نفت این ایالت است که به دلیل بالا رفتن مالیات و قوانین دست وپاگیر، بسته شدهاند. از این رو منطقی نیست که دولت آمریکا مسئولیت را به گردن عربستان سعودی و اوپک بیندازد و آنها را مسبب بحران انرژی در ایالات متحده آمریکا بداند و بهجای این کار باید در سیاستهای داخلی خود در عرصه سرمایهگذاری در پروژههای جدید کشف و پالایش نفت، بازنگری کند.
عربستان سعودی همواره خواهان این است که تصمیمهای اقتصادی با اتکا بر آمار و ارقام واقعی، اتخاذ شوند، نه بر اساس گمانهزنیهای موهوم. این کشور همیشه تلاش کرده است که تصمیمهای اوپک پلاس تنها بر مبنای اهداف اقتصادی و حرفهای گرفته شوند و عوامل سیاسی در آن نقشی نداشته نباشند. عربستان سعودی خود این روش را در تعامل درونی با اعضای این سازمان از جمله ایران، رعایت کرده و هرگز نگذاشته است که قطع روابط سیاسی با تهران روند برنامهها و تصمیمگیریهای این سازمان را مختل کند؛ بلکه همواره کوشیده است به دور از اختلافهای سیاسی، با همه و از جمله ایران، تعامل داشته باشد. پس در صورتی که عربستان سعودی از سیاسی کردن پرونده انرژی علیه ایران پرهیز میکند، چگونه ممکن است از آن بهعنوان یک اهرم علیه متحد راهبردی خود ایالات متحده آمریکا استفاده کند.
تصمیم اوپک پلاس مبنی بر کاهش سطح تولید نفت باید این پیام را به دولت آمریکا منتقل کند که لازم نیست منافع ملی عربستان سعودی همیشه با منافع ملی آمریکا سازگار باشد و هر کشوری حق دارد که بر اساس منافع ملی خود تصمیم بگیرد. از این جهت، کشوری مانند عربستان سعودی با این همه امکاناتی که در اختیار دارد، هیچگاه زیر بار فشار هیچ طرف خارجی نخواهد رفت؛ حتی اگر این فشارها به بهانه حفظ روابط ویژه و مشارکت راهبردی اعمال شوند.
صرف نظر از اینکه تصمیم اوپک پلاس در فرجام، به سود روسیه و رهبر آن، ولادیمیر پوتین، تمام خواهد شد یا خیر، نمیتوان آن را دلیلی برای طرفداری عربستان سعودی از روسیه در مقابل آمریکا دانست. این دیدگاه برای بسیاری از مقامهای آمریکایی که منطقی میاندیشند، پذیرفتنی و قابلفهم است؛ چنانچه برخی از آنها تصریح کردند که عربستان این تصمیم را با توجه به منافع اقتصادی خود گرفته است.
البته که ریاض تصمیمهای اقتصادی خود را همیشه بر اساس منافع ملیاش اتخاذ کرده است و در آینده هم به این روند ادامه خواهد داد. انتظار میرود سیاستگذاران آمریکا این حقیقت را بهخوبی درک کنند و روابط خود را با عربستان سعودی را بر پایه همکاری و مشارکت و با در نظر گرفتن منافع اقتصادی و امنیتی هر دو کشور، استوار کنند.
روابط ریاض و واشنگتن برای هر دو کشور ارزشمند است؛ از این جهت لازم است که این روابط بر اساس احترام، تفاهم و همکاری متقابل باشند، نه بر مبنای وابستگی و دنبالهروی. همچنان لازم است که این روابط میان نهادهای رسمی دو کشور برقرار شود نه از طریق افراد یا گروههای فشاری که به داشتن دیدگاههای سیاسی و ایدئولوژیک شناخته میشوند.