آرش عزیزی
شورای عالی روحانیون ایزدی چهارشنبه گذشته رایی را منتشر کرد که تاریخی قلمداد می‌شود. با این رای، زنان ایزدی طرد شده از جامعه به دلیل تجاوز و بارداری اعضای گروه تروریستی داعش امکان بازگشت به جامعه خود را دارند.
جامعه ایزدی‌های عراق از اقلیت‌های مذهبی تحت ستم این کشور و از آسیب دیده ترین گروهها پس از به قدرت رسیدن داعش شمرده می شود. در ماه اوت ۲۰۱۴ بود که کوه‌های شنگال (سنجار)، قلب تاریخی جامعه ایزدی‌ها، به دست تروریست‌های داعش افتاد. هزاران نفر از اعضای این جامعه ۵۵۰ هزار نفری آواره، حداقل ۵۰۰۰ نفر از مردان کشته و هزاران زن ایزدی به بردگی جنسی داعشی‌ها در آمدند. این زنان مورد تجاوز مکرر و متعدد قرار گرفته و بسیاری باردار شدند. حکومت شوم داعش البته با ضدحمله گروه‌های مختلف و بخصوص شبه‌نظامیان چپ‌گرای کرد سوریه (که برای نجات ایزدی‌ها وارد خاک عراق شدند) خاتمه یافت اما یکی از تلخ‌ترین عواقب آن که کمتر در گزارش‌ها دیده می شود رنج زنان ایزدی است که فرزندان‌شان حاصل تجاوز بوده اما اجازه بازگشت به جامعه‌شان را نداشتند. بسیاری از این زنان سر از اردوهای آوارگان در شمال شرقی سوریه (مناطق تحت تسلط «نیروهای دموکراتیک سوریه»، که بخش غالب آن‌را نیروهای کرد سوریه تشکیل می‌دهند) درآوردند.
حالا ایزدی‌ها در حالی خواهان تغییر این شرایط هستند که لایحه‌ای به مجلس عراق رفته که قصد دارد غرامت مالی برای قربانیان ایزدیِ تجاوز داعشی‌ها در نظر بگیرد.
وب‌سایت «ایزدی ۲۴» متن اصلی بیانیه شورا را به عربی همراه با ترجمه انگلیسی آن منتشر کرده. طبق این بیانیه، رهبران مذهبی ایزدی‌ها به سوریه می‌روند تا زنان ایزدی را پیدا کنند و به جامعه‌شان در عراق بازگردانند.
رای شورا اما چند نکته دارد که باعث مخالفت منتقدین است. نخست آنکه فرزندان این زنان همچنان به عنوان اعضای جامعه ایزدی پذیرفته نمی‌شوند. این به دلیل قوانین درونی جامعه ایزدی است که باعث می‌شود گرویدن به این مذهب ممکن نباشد و انتقال مذهب از طریق مادر نیز مجاز نباشد. یعنی تنها کسی ایزدی بشمار می آید که پدرش ایزدی داشته باشد.
بهزاد سلیمان سفو، از اعضای شورای عالی روحانیون ایزدی، به روزنامه گاردین گفت: «ما مذهبی بسیار صلح‌آمیز هستیم و رویکردمان نسبت به بشریت با مدارای بسیار همراه است و این فرزندان را که پدرشان مسلمان است به عنوان انسان و بر اساس هنجارهای مذهب خود نسبت به انسانیت می‌پذیریم اما نه به عنوان ایزدی چون قانون مذهب‌مان چنین اجازه‌ای نمی‌دهد.»
این چهره مذهبی تاکید کرد: «هیچ کس نمی‌تواند به مذهب ایزدی بگرود. فرزندان قربانیان ایزدی از پدر مسلمان متولد شده‌اند و قوانین مذهبی‌ما نمی‌تواند آنها را به عنوان ایزدی بپذیرد. اما مادران آنها اعضای جامعه ما هستند که مورد تجاوز و جنایت قرار گرفته‌اند و همچنان به عنوان اعضای جامعه‌مان پذیرفته می‌شوند.»
معضل دیگر قانون خود عراق است که طبق آن هر کودکی که پدرش مسلمان باشد یا مذهبش معلوم نباشد مسلمان محسوب می‌شود. سفو با اشاره به این قانون گفت: «همین است که ما تقاضایمان را از جامعه بین‌المللی تکرار می‌کنیم که این زنان را به اروپا و کشورهای غربی ببرند تا این کودکان تحت نام مادران‌شان ثبت‌نام شوند.»
این موضوع (خواست انتقال این زنان و فرزندان‌شان به اروپا) در رسانه‌های اجتماعی نیز توسط بعضی کاربران ایزدی شنیده و ایجاد ابهام کرده است. به این ترتیب که همچنان معلوم نیست آیا خواست رهبری جامعه ایزدی بازگشت این جنگ‌زدگان به میان جامعه در عراق است و یا فرستاده شدن به اروپا.
اما اهمیت خبر در این است که این زنان قربانی تجاوز و خشونت اکنون می‌توانند از غرامت احتمالی که دولت می پردازد بهره‌مند شوند.
پری ابراهیم، مدیر اجرایی «بنیاد آزادی ایزدی‌ها»، جزو چهره‌هایی است که از حکم شورا استقبال کرده و گفته این حکم مورد استقبال زنان ایزدی قرار گرفته.
غرامت برای ایزدی‌ها
در روز ۷ آوریل، یعنی حدود ۲۰ روز پیش، دفتر رئیس‌جمهور عراق اعلام کرد پیش‌نویس قانونی را به مجلس می‌برد که برای زنانِ ایزدیِ قربانیِ داعش، غرامت در نظر گرفته می شود. متن پیش‌نویس این قانون در رسانه‌ها منتشر شده و قرار است به قربانیان، مراقبت پزشکی، مسکن و مقرری مالی پرداخت شود.
ساگیان مراد جندی، نماینده جامعه ایزدی‌ها در دفتر رئیس‌جمهور عراق، با اشاره به وضعیت ایزدی‌های آواره در اقلیم کردستان عراق از ضرورت تصویب این قانون گفته بود. او تاکید داشت: «این بازماندگان زن ایزدی که بازگردند احتمالا می‌بینند که خانواده‌هایشان مفقود شده و یا کشور را برای رسیدن به نقاط امن ترک کرده‌اند.»
محمد الحبوسی، رئیس مجلس عراق، هم جهت تصویب این قانون ابراز امیدواری کرده است.
صائب خدر، نماینده ایزدی مجلس عراق که رئیس کمیته قانونی مجلس نیز می باشد، از حامیان این قانون و «خوش‌بین» است که به زودی تصویب شود.
اما تصویب و اجرای این قانون عواقبی نیز به همراه خواهد دشت. از جمله برپایی «اداره عمومی مسائل بازماندگان» (لفظی که به جای «قربانیان تجاوز» مورد استفاده قرار می‌گیرد) در استان نینوای عراق است. با تصویب این قانون ایزدیان قربانی ضمن دریافت مقری ماهیانه، زمین یا مسکن رایگان، حق آموزش نیز خواهند داشت و البته زنان ایزدی برای دریافت سمت‌های دولتی هم در اولویت قرار خواهند گرفت.
از دیگر نکات پر اهمیت در این قانون اعلام جنایات علیه ایزدی‌ها به عتوان نسل کشی است و پیشنهاد می کند که این طرح در مجامع بین‌المللی نیز مطرح شود. همچنین روز ۳ ژوئن به عنوان روز ملی جنایات علیه ایزدی‌ها تعیین می‌شود و وزارت فرهنگ و شهرداری بغداد وظیفه بزرگداشت آن‌را بعهده خواهد گرفت.
انتظار می‌رود موزه نسل‌کشی ایزدی‌ها نیز در آینده بر پا شود.
در عین حال، امل کلونی، وکیل مشهور حقوق بشر این روزها در نیویورک و به دنبال دادگاهی کردن یکی از زنان عضو داعش بخاطر جنایاتش علیه ایزدی‌ها است.
خانم کلونی سه‌شنبه هفته گذشته در شورای امنیت سازمان ملل سخنرانی کرد و از جنایات ام سیاف گفت. این عالی‌‌رتبه‌ترین زن داعش همسر ابوسیاف، از رهبران مهم این گروه و طبق برخی تعبیرها «وزیر دارایی» این شبکه تروریستی بوده. ابوسیاف در سال ۲۰۱۵ در حمله آمریکایی‌ها در شرق سوریه کشته شد اما معلوم نیست ام سیاف اینک در کجا بسر می برد.
اینک خانم کلونی وکالت زنان و دخترانی را بعهده دارد که در خانه ام سیاف زندانی بوده اند. او گفت این زن داعشی، زنان و دختران ایزدی را «در اتاق محبوس، ضرب و شتم آنها را مجاز و آرایش‌شان می‌کرده تا آماده تجاوز شوند.»
تلاش ایزدی‌ها برای اجرای عدالت همچنان ادامه دارد؛ از نیویورک و لاهه تا بغداد و شنگال.
