بیست‌وششمین دوره جشنواره جهانی فیلم تالین استونی که از جشنواره‌های گروه الف جهان و یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی اروپا محسوب می‌شود، شنبه‌شب (۲۶ نوامبر/۵ آذر) در حالی با اهدای جوایز به کار خود پایان داد که مانند اغلب جشنواره‌های دو ماه اخیر، به محملی برای حمایت از خیزش زنان ایرانی بدل شد و هنرمندان ایرانی حاضر در این جشنواره یک‌صدا «زن، زندگی، آزادی» را فریاد زدند.

هایده صفی‌یاری، تدوینگر برجسته که پس از تدوین فیلم موفق «عنکبوت مقدس» هدف غضب مسئولان سینمایی جمهوری اسلامی واقع‌ شده است، در این جشنواره به‌عنوان داور بخش اصلی حضور داشت و برای اولین بار بدون حجاب روی صحنه حاضر شد و روی فرش‌ جشنواره هم نوشته‌ای با شعار «زن، زندگی، آزادی» در دست گرفت.

دو تن از بازیگران فیلم عنکبوت مقدس هم که به نیابت از کارگردان فیلم، جایزه کمپانی «دی‌دی‌ای» را دریافت کردند، در مراسم اختتامیه، از همه خواستند صدای مردم ایران باشند و باز «زن، زندگی آزادی» را فریاد زدند.

 احمد بهرامی که با فیلم دیدنی‌اش «شهر خاموش»، جایزه بهترین کارگردانی را به دست آورد، هنگام دریافت جایزه گفت: «می‌دانم که این روزها در جریان خبرهای ایران قرار دارید. آن‌هایی که فیلم مرا دیده باشند، می‌دانند که فیلم من، قهرمانش، یک زن است که برای به دست آوردن حقش مبارزه می‌کند. من می‌خواهم این جایزه را تقدیم کنم به مردم خوب کشورم، مردان و زنان شجاعی که این روزها با صدای بلند فریاد می‌زنند: زن، زندگی، آزادی.»

poff.ee/en

«شهر خاموش» فیلمی دقیق و حساب‌شده‌ است که خواه‌ناخواه، فیلم پیشین این فیلمساز، «دشت خاموش»، را به خاطر می‌آورد و با همان سبک و سیاق متاثر از بلا تار، فیلمساز برجسته مجاری، سیاه‌وسفید است و با تکیه بر نماهای بلند، فضای نفسگیری خلق می‌کند که به‌رغم خط داستانی بسیار مختصرش، تماشاگر جدی را با احوال یک زن در فضایی غریب همراه می‌کند و پایانی را رقم می‌زند که کسی انتظار ندارد.

مانیا اکبری در مستند تازه‌اش به نام «چطور جرات کردی این آرزوی مزخرف را بکنی»، به موضوع بدن زن در سینمای ایران توجه نشان داده است. فیلم که ترکیبی است از بخش‌های مختلف فیلم‌های پیش از انقلاب با تصاویری از خود فیلمساز در حال خالکوبی روی بدن برهنه‌اش، سعی دارد به تصویر زن در فیلمفارسی‌ها نگاهی بیندازد و از ورای آن، به مسئله سوءاستفاده از بدن و نوع نمایش تصویر زنان در اغلب فیلم‌های پیش از انقلاب نگاهی انتقادی داشته باشد؛ این نگاه تنها در یک مورد، به فیلم‌های غیرفیلمفارسی هم می‌رسد؛ آن انتقادی است به تصویر زنی که خودش را می‌کشد، در فیلم «گزارش» ساخته عباس کیارستمی؛ اما فیلم در نمایش صحنه‌های مختلف فیلم‌ها، گاه به تکرار می‌رسد و نمایش برخی صحنه‌ها به طولانی شدن بی‌دلیل فیلم می‌انجامد.

فیلم «روستای بی‌فرزند»، ساخته رضا جمالی، در بخش مسابقه‌ای تازه‌ای به نام «انتخاب منتقدان» به نمایش درآمد؛ فیلمی به‌شدت واقعی که در عین حال در دل واقعیت، به سورئالیسم می‌رسد؛ حکایت روستایی که در آن زنان بچه‌دار نمی‌شوند و یکی از روستاییان که ۲۰ سال پیش در حال ساخت فیلمی در این زمینه از زنان روستا کتک‌ خورده است، حالا می‌خواهد جبران کند و فیلمی بسازد که در آن مردان را مقصر ماجرا عنوان کند. فیلم که به زبان ترکی ساخته شده است، فضای روستا را بسیار صمیمی و قابل‌باور خلق می‌کند و دوربین نیمه‌مستند فیلم شخصیت‌ها را بیش‌ازپیش باورپذیر به نمایش می‌گذارد و فضای کمدی جذابی می‌سازد که تماشاگر را با خود همراه می‌کند.

poff.ee/en

«خرس نیست»، ساخته جعفر پناهی، فیلم شخصی پناهی درباره فیلمسازی خودش به سبک‌وسیاق فیلم‌های قبلی‌ او در دوران ممنوع‌الکاری و «جنگ جهانی سوم»، ساخته هومن سیدی، تجربه‌ای از سیدی که در آن سعی دارد داستان فیلم‌درفیلم غریبی را به شیوه‌ای متفاوت روایت کند، دیگر فیلم‌های ایرانی جشنواره تالین ۲۰۲۲ بودند که پیش‌تر در جشنواره ونیز نمایش داده شدند.

۲۵۳ فیلم بلند در بخش‌های مختلف جشنواره تالین ۲۰۲۲ اکران شدند که از این میان، ۲۳ فیلم بخش مسابقه این جشنواره اولین بار بود که نمایش جهانی‌ داشتند؛ فیلم‌هایی غالبا دیدنی که برای کسب جوایز رقابت سختی را شکل دادند. سرانجام جایزه ۲۰ هزار یورویی بهترین فیلم جشنواره به«رانندگی با مامان» (Driving Mum)، ساخته هیلمار اودسون، از ایسلند تعلق گرفت که سنت‌های سینمای ارزشمند و درخورتوجه این کشور را با فضایی ابزورد ترکیب کرده است و در تصاویری سیاه‌وسفید، آن را با تماشاگر قسمت می‌کند؛ فیلمی که هم‌زمان موردتوجه منتقدان و داوران جشنواره قرار گرفت.

مهم‌ترین رقیب او دیگر فیلم سیاه‌وسفید جشنواره، «شهر خاموش»، ساخته احمد بهرامی، بود که جایزه دوم، یعنی بهترین کارگردانی را از آن خود کرد و غالب منتقدان حاضر در جشنواره با پنج ستاره از آن استقبال کردند.

«سرد مثل مرمر»، ساخته آصف رستموف، از جمهوری آذربایجان از دیگر فیلم‌های دیدنی جشنواره بود که جایزه بهترین بازیگر مرد را به دست آورد. فیلم داستانی اروتیک را در فضایی پیچیده، درباره رابطه یک پدر و پسر و یک فم فاتال (زن اغواگر) جذاب که آن‌ها را به سوی مرگ سوق می‌دهد، روایت می‌کند و مفهوم خیانت، اخلاق و مذهب را به چالش می‌کشد؛ در حالی که از نمایش صحنه‌های عریان ابایی ندارد و می‌تواند تماشاگر را در مواجهه با فیلمی از جمهوری آذربایجان به تعجب وادارد.