لایحه‌ای که برخی نمایندگان از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه در کنگره آمریکا تهیه کرده‌اند، می‌تواند اعطای ویزا به مقامات جمهوری اسلامی و فرزندان‌شان را محدود کند.

وب‌سایت «المانیتور» این خبر را روز دوشنبه به نقل از منابع آگاه منتشر کرد و با نماینده‌ای که طراح اصلی آن است گفتگو کرد. 

به گزارش «المانیتور»، این لایحه «لغو اجازه ورود به آخوندها و حاکمان ایران» نام دارد که مخففش به انگلیسی «رژیم» است.

جو ویلسون و کلودیا تنی، دو نماینده جمهوری‌خواه به ترتیب از ایالات کارولینای جنوبی و نیویورک، و جاش گاتهایمر و وینسنته گونزالز، دو نماینده دموکرات به ترتیب از ایالات نیوجرسی و تگزاس، حامیان اصلی این لایحه‌اند.

این لایحه مشخصا وزیر خارجه آمریکا را مسئول می‌کند که به‌طور گسترده بررسی کند و ببیند که آیا مقامات ایران (از جمله اعضای سپاه، بیت رهبری و نیروی انتظامی) و اعضای نزدیک خانواده‌شان ویزای آمریکا دارند و یا آیا برای چنین ویزایی اقدامی کرده‌اند یا خیر. این ویزاها در صورتی که قبلا صادر شده باشد، لغو می‌شود. 

ویلسون به «المانیتور» گفت: «با توجه به اقدامات حکومت [ایران] واقعا غیر‌قابل‌باور است که مقامات حکومت ایران و اعضای خانواده‌شان ویزا می‌گیرند تا به آمریکا بیایند و از همان آزادی‌هایی بهره ببرند که شهروندان خودشان نمی‌توانند حتی خیال آن‌ را داشته باشند.» 

ویلسون تاکید کرد: «لایحه «رژیم» که من و همکارانم از هر دو حزب معرفی کردیم اطمینان کسب خواهد کرد که این ویزاها که اصلا هرگز نباید صادر می‌شدند حالا لغو می‌شوند.»

طبق قوانین موجود آمریکا وزیر خارجه باید جلوی ورود مقامات دولت‌های خارجی را که در «نقض‌ آشکار حقوق بشر» نقش داشته‌اند، یا درگیر «فساد چشمگیر» بوده‌اند بگیرد. این ممنوعیت‌ شامل اعضای درجه یک خانواده‌ نیز می‌شود و لایحه جدید در واقع خواهان اعمال همین قانون است. 

اما اعمال عملی این قانون می‌تواند دشوار باشد. یک مقام وزارت خارجه که بدون افشای نامش با «المانیتور» صحبت می‌کرد، گفت: به شواهد بسیاری نیاز است که مثلا باید نشان دهد فرد مستقیما در صدور نقض آشکار حقوق بشر مثل صدور فرمان کشتار یا اعمال شکنجه نقش داشته است. البته راه‌های قانونی دیگری نیز برای منع ورود وجود دارد.

وزارت خارجه در زمان دولت بایدن حداقل سه مقام ایرانی را با استفاده از این بخش از قانون از ورود به آمریکا منع کرده است. دو بازجوی سپاه و خانواده‌هایشان در مارس ۲۰۲۱ به‌دلیل نقش‌شان در شکنجه زندانیان سیاسی با ممنوعیت ویزا مواجه شدند و در ماه اکتبر نیز وزارت خارجه محمدرضا میرحیدری، فرمانده انتظامی استان اصفهان، را به دلیل نقشش در سرکوب اعتراضات تحریم کرد.

بسیاری از کنشگران خواهان ممنوعیت تردد خانواده‌های مقامات عالی جمهوری اسلامی به کشورهای غربی شده‌اند. اما انتظار می‌رود برخی منتقدان لایحه این سوال را مطرح کنند که آيا ممنوع کردن تردد فرزندان به‌دلیل اقدامات والدین‌شان «منصفانه است یا نه». 

ابعاد حضور مقامات جمهوری اسلامی و خانواده‌هایشان در آمریکا دقیقا روشن نیست. ویلسون تاکید کرد که یکی از اهداف این لایحه همین روشن کردن ابعاد قضیه است. اما یک مقام سابق آمریکا گفت وزارت خارجه این کشور از حضور مقامات جمهوری اسلامی و بستگانشان در آمریکا اطلاع دقیق دارد. از جمله افرادی که حضورشان در آمریکا قبلا در رسانه‌ها گزارش شده می‌توان به پسر معصومه ابتکار اشاره کرد؛ زنی که خود سخنگوی دانشجویانی بود که دیپلمات‌هایی آمریکا را گروگان گرفته بودند و هرگز به‌دلیل این نقش تاریخی خودش معذرت‌خواهی نکرده است. 

اعطای ویزا به ابراهیم رئیسی، رئیس‌ جمهوری اسلامی، و سایر اعضای هیات حکومت برای مشارکت در مجمع عمومی سازمان ملل نیز با اعتراضاتی همراه بود. اما حتی در زمان دولت دونالد ترامپ نیز مقامات حکومت ایران برای سفر به مقر سازمان ملل ویزا می‌گرفتند چرا که این ویزاها تحت پوشش معاهده سال ۱۹۴۷ بین آمریکا و سازمان ملل قرار دارند. 

متیو لویت، از مقامات سابق مقابله با تروریسم در دولت آمریکا و کارشناس کنونی موسسه واشنگتن برای سیاست خاورنزدیک، به «المانیتور» گفت: «یکی از دلایل اصلی که حکومت در ایران این همه کارهای شرورانه انجام می‌دهد این است که توان انجام این کار را دارد. ما باید با ابزارهایی از انواع مختلف کاری کنیم که حرکات حکومت هزینه‌دار باشد.»