سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، شب سه شنبه ۲۶ نوامبر در سکوت وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران و بی‌خبری دولت افغانستان، از سفر ملا برادر، فرد شماره دو شورشیان اسلامگرای افغانستان، به تهران خبر داد.

او در توئیتی نوشت:‌«ملا برادر آخند، معاون سیاسی امارت اسلامی افغانستان و رئیس دفتر سیاسی و هیئت همراهش با جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، و هیئت همراهش در تهران دیدار کرد. دو طرف راه حل صلح آمیز مشکل افغانستان و روند صلح را با جزئیات مورد بحث قرار دادند.»

این پیام کوتاه بیش از روشن کردن وضعیت،  ابهام‌هایی را درباره روابط دو طرف برانگیخته است و پرسش‌هایی جدی در پیش رو قرار می‌دهد؛ جمهوری اسلامی ایران چرا و چگونه پذیرای خطرناک‌ترین گروه مسلح مخالف دولت کشور همسایه‌اش، که روزانه به طور میانگین ۶۵ حمله خونین انجام می‌دهد، شده است؟ این پذیرایی چرا در سطح ملا برادر، تنها بنیانگذار زنده گروه طالبان و معاون رهبر این شبکه، در وزارت خارجه ایران صورت گرفته است؟‌ اعضای هیئت  دو طرف که سهیل شاهین به آنان اشاره دارد، چه افرادی و از چه نهادهایی هستند و مهم‌تر از همه، آیا آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، هم با ملا برادر دیدار خواهد کرد؟

در شرایطی که غفور لیوال، سفیر جمهوری اسلامی افغانستان، سرگرم توسعه روابط دیپلماتیک، داد و ستد اقتصادی و اعتمادسازی در تهران است، سهیل شاهین خبر می دهد که جمهوری اسلامی ایران و رهبری طالبان علاوه بر روند صلح، «روابط دوجانبه و مشکلات پناهندگان افغان در ایران را نیز مورد بحث قرار دادند.» او می گوید:‌«مقام‌های ارشد ایرانی برای حفظ روابط نزدیک با مردم افغانستان ابراز امیدواری و تعهد کردند که به مشکلات پناهندگان افغان رسیدگی کنند.»

دور زدن این چنینی دولت مشروع افغانستان بسیاری را برآشفته کرده و برخی از کاربران رسانه‌های اجتماعی گروه طالبان را با مجاهدین خلق مقایسه کرده و پرسیده‌اند اگر کابل میزبان مریم رجوی باشد، واکنش تهران چه خواهد بود؟ 

رابطه جمهوری اسلامی ایران با امارت اسلامی طالبان در سال های حاکمیت این گروه تیره و تار بود. طالبان با تصرف مزارشریف در سال ۱۹۹۸ به کنسولگری جمهوری اسلامی هجوم برده و دیپلمات‌های ایرانی را به رگبار بستند. دو طرف پس از آن تا مرز لشکرکشی در مرز هرات پیش رفتند اما با مداخله آیت الله خامنه‌ای هیچ اقدام تلافی جویانه نظامی صورت نگرفت. تهران تنها به فشار دیپلماتیک بسنده کرد و سردی روابط تا آخر حاکمیت طالبان ادامه یافت. با حمله آمریکا به افغانستان و ایجاد نظام دموکراتیک در کابل، تهران خرسند از از میان رفتن گروه طالبان، در همکاری کم سابقه ای با واشینگتن، از دولت مرکزی افغانستان پشتیبانی کرد.

اما سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال افغانستان هرگز به رابطه با دولت مرکزی خلاصه نشده است. ایران رابطه سری و غیررسمی خود با گروه های مجاهدین و روحانیون را حفظ کرده و لشکری چند هزار نفری فاطمیون را از میان شهروندان افغان برای جنگ‌های نیابتی تشکیل داده است. این کشور با پیچیده شدن شرایط امنیتی افغانستان، در صدد ایجاد رابطه با گروه طالبان شد. رفته رفته این رابطه چنان پیشرفت کرده که اکنون پنتاگون در گزارش تازه‌ای ایران را به پشتیبانی مالی،‌ آموزشی و تسلیحاتی از طالبان متهم می‌کند. اما مقام‌های افغانستان وقتی شگفت زده شدند که ملا اختر محمد منصور، رهبر پیشین طالبان، در راه بازگشت از زاهدان در ایالت بلوچستان پاکستان هدف پهپادهای آمریکایی قرار گرفت و کشته شد. گذرنامه باقی مانده از او نشان داد که منصور ویزای ایران داشت و چندبار به این کشور سفر کرده بود و داد و ستد با تهران تا سطح رهبری گسترش یافته است.

این دومین بار در سال جاری است که ملا برادر به تهران سفر می‌کند. او پنج ماه پیش در رأس هیئتی از چین وارد جمهوری اسلامی ایران شد. اما به نظر می‌رسد این بار به دعوت رسمی جواد ظریف،‌ وزیر خارجه ایران، وارد تهران شده است.

گرچه سیاست جمهوری اسلامی در قبال کشورهای همسایه بیشتر از مجرای شاخه قدس سپاه پاسداران تامین می شود و قاسم سلیمانی، نام آشنایی در میان پیکارجویان و گروه های سیاسی افغان است، میزبانی دیپلمات ارشد ایرانی از شبه نظامیان طالبان، نوعی مشروعیت بخشیدن آشکار به گروهی است که در افغانستان همچنان به حملات خونین انتحاری دست می‌زند.

جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، پیشتر در مصاحبه با شبکه تلویزیونی ان دی تی وی از دهلی‌نو هم گفته بود که ایران خواستار بازگشت دوباره طالبان به رآس قدرت نیست اما از سهیم شدن آن‌ها در دولت استقبال می‌کند. 

این سفر در آستانه از سرگیری گفتگوهای صلح آمریکا با طالبان صورت می‌گیرد که می‌تواند به کاهش یا خروج نیروهای آمریکایی در پی توافق صلح با طالبان بیانجامد. ایران در چنین شرایطی در پی حفظ و احتمالا توسعه نفوذ خود در این کشور همسایه است.

جمهوری اسلامی ایران تاکنون درباره سفر ملا برادر به تهران خبری نداده است. دولت افغانستان هم که پیشتر از ایران خواسته بود رابطه خود با کابل را دولت محور کند، تا این لحظه واکنشی نداشته است.