پس از آن که در دو ماه گذشته خبرهایی در مورد تصمیم سوئد، دانمارک و فنلاند برای اعطای پناهندگی به زنان و دختران افغان در رسانه‌ها منتشر شد، هزاران تن که در داخل افغانستان و یا در کشورهای سومی در وضعیت دشواری به‌سر می‌برند، به دنبال یافتن راهی برای ارایه درخواست پناهندگی به این کشورها برآمدند. اما پخش این خبرها در رسانه‌ها بدون توضیحات کامل و درست، سبب گمراهی مردم به ویژه زنان افغانستان شده است.
این خبرها که فنلاند، سوئد و دانمارک «به همه زنان افغان» پناهندگی می‌دهند، سبب سرگردانی به ویژه در میان کسانی شده که در ایران، پاکستان، ترکیه و دیگر کشورهای همسایه در وضعیت بدی به‌بسر می‌برند و خواستار رسیدن به یک مکان امن و باثبات‌اند.
اما در تصمیم سوئد، فنلاند و دانمارک، منظور از «همه زنان مهاجر افغان» همه میلیون‌ها زن افغانستانی نیست، بلکه مشخصا زنانی است که قبلا به این سه کشور آمده بودند و با پرونده‌های متفاوت درخواست پناهندگی داده بودند. اکنون این سه کشور تصمیم گرفته‌اند که به این زنان بدون در نظرداشتن پرونده قبلی، فقط به دلیل زن بودن و افغانستانی بودن، مجوز اقامت یا پناهندگی داده شود. منظور از «همه زنان افغان» یعنی هر زنی افغانی مهاجری که در این کشورها زندگی می‌کنند و قبلا پرونده‌اش پاسخ منفی دریافت کرده است.
سوئد از اولین کشورهایی بود که در اوایل ماه دسامبر ۲۰۲۲ اعلام کرد که برای «همه زنان و دختران افغان» پناهندگی با مجوز اقامت سه ساله اعطا می‌کند. برخلاف آنچه هزاران متقاضی رفتن به اروپا تصور می‌کنند، هدف از این پیام اداره مهاجرت سوئد، بازکردن راهی برای تخلیه یا انتقال زنان افغانستان به سوئد نبود. بلکه این اداره فقط تصمیم گرفت که به دلیل شرایط دشوار برای زنان در افغانستان، آن عده از زنانی را که قبلا به سوئد آمده بودند و پرونده‌های پناهندگی‌شان به دلایل مختلف رد شده بود، «اکنون می‌توانند دوباره درخواست پناهندگی را به اداره مهاجرت سوئد ارائه کنند» و دولت سوئد وعده داده که برای این زنان پناهندگی اعطا خواهد کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به همین ترتیب، دانمارک در ماه ژانویه پس از تاکید آژانس پناهندگان اتحادیه اروپا مبنی بر پذیرفتن درخواست پناهندگی زنان افغان، اعلام کرد که پرونده‌های مهاجرت زنان افغان را که قبلا در این کشور رد شده بودند، به دلیل وضعیت دشوار زندگی زنان در افغانستان از سر می‌گیرد و به آنان پناهندگی اعطا خواهد کرد.
بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر، دانمارک تنها پرونده ۱۰ زن مهاجر افغان را در اختیار دارد که قبلا رد شده بودند و پس از تصمیم اخیر هیئت استیناف پناهندگان دنمارک قرار شد برای آنان مجوز اقامت یا پناهندگی صادر شود.
دانمارک در سال‌های اخیر، به ندرت پرونده‌های مهاجرت را پذیرفته است. سوئد نیز که شماری از پناهجویان را در موج مهاجرت ۲۰۱۴ تا۲۰۱۶ پذیرفت، اکنون با روی کار آمدن دولت احزاب راست‌گرا، تلاش دارد قانونی را تصویب کند که بر اساس آن حتی اقامت دایم که به پناهندگان قبلا داده شده است، لغو شود. در این صورت، پناهندگان بدون در نظرداشت این که چه مدت زمانی را در سوئد گذرانده‌اند، اگر شرایط جدید دولت سوئد را داشته باشند، به آنها اقامت موقت داده خواهد شد، در غیر این صورت از سوئد اخراج می‌شوند.
در همین حال، به تازگی فنلاند اعلام کرد که به «همه زنان مهاجر افغان» پناهندگی اعطا می‌کند. اداره مهاجرت فنلاند در توضیح این تصمیم گفت که «اداره مهاجرت فنلاند دستورالعمل‌های خود را در مورد رسیدگی به درخواست‌های ارائه شده افغان‌ها به‌روز کرده است تا تغییر جدید را در آن اعمال کند.»
آنتی لهتینن، مدیر واحد پناهندگی اداره مهاجرت فنلاند اعلام کرد که «اکنون، جنسیت به تنهایی دلیل کافی برای پناهندگی خواهد بود، در حالی که قبلا این تنها یکی از جنبه های متعددی بود که در فرآیند تصمیم‌گیری در نظر گرفته می‌شد.» این اداره گفت که پرونده مهاجرت کسانی را که قبلا به کشور درخواست پناهندگی داده بودند و پاسخ منفی دریافت کرده بودند، دوباره بررسی می‌کند و به زنان مهاجر افغان فقط به دلیل جنسیت و بدون درنظر داشتن سایر موارد پرونده، پناهندگی خواهد داد.
در این تصمیم گفته شد، اداره مهاجرت فنلاند دستورالعمل رسیدگی به درخواست شهروندان افغان متعلق به قوم هزاره را نیز به‌روز کرده است. اما در ادامه تاکید شد که این به این معنا نیست که «همه هزاره‌های ساکن در افغانستان نیاز به حمایت بین‌المللی دارند، بلکه شرایط فردی پناهجویان از جمله جنسیت و زندگی در منطقه‌ای که داعش در آن حمله انجام می‌دهد، در نظر گرفته خواهد شد.»
آیا راهی برای درخواست پناهندگی و انتقال به فنلاند، سوئد و دانمارک وجود دارد؟
برخلاف آنچه تصور می‌شود و در میان مردم شایع شده است، این سه کشور هیچ راه ویژه‌ای برای ارایه درخواست پناهندگی زنان افغان و یا برنامه‌ای مانند آلمان برای انتقال زنان و افراد تحت خطر ایجاد نکرده‌اند. این سه کشور، فقط پذیرفته‌اند که برای زنانی که قبلا درخواست پناهندگی داده بودند، یا اکنون در داخل این کشورها حضور دارند و درخواست پناهندگی می‌دهند، به دلیل زن بودن و افغانستانی بودن، مجوز اقامت صادر کنند. اما این که چگونه این افراد از افغانستان یا دیگر کشورها به این سه کشور اروپایی برسند، در حیطه مسئولیت اداره مهاجرت این کشورها نیست.
به بیان دیگر این کشورها برنامه‌ای خاص و بزرگ برای نجات زنان افغان از سلطه طالبان ندارند بلکه فقط از اخراج مهاجران زن به دلایل بشردوستانه جلوگیری می‌کنند.
در این صورت، خطر بزرگتری که در کمین زنان افغانستان است، این است که شمار زیادی از زنان و دختران به دلیل اوضاع دشوار زندگی برای زنان در افغانستان و ناامیدی از آینده زیر سلطه طالبان به مهاجرت غیرقانونی برای رسیدن به این کشورها اقدام کنند. این سفرها با توجه به دشواری‌ها و چالش‌های موجود در مسیرهای غیرقانونی، سبب خطرات بزرگی برای زنان و دختران خواهد شد.
پیش از این، دولت فنلاند اعلام کرده بود که به خانواده‌های پناهجویان زیر سن که به تنهایی به این کشور آمده‌اند، اجازه اقامت می‌دهد. این خبر سبب شد که خانواده‌های زیادی از کشورهای مختلف کودکان زیر سن را به تنهایی و به مسیر خطرناک مهاجرت غیرقانونی بفرستند. در اغلب موارد این مهاجران به ویژه زنان و کودکان، به کشورهای هدف نمی‌رسند اما در مسیر با خطر سوءاستفاده و استثمار گروه‌های قاچاق انسان مواجه می‌شوند.
