با افزایش قابل ملاحظه میزان صادرات چین به افغانستان، انتظار می‌رود که این کشور به زودی در سال ۲۰۲۳ به دومین شریک تجاری افغانستان پس از پاکستان تبدیل شود. در حال حاضر پاکستان بزرگترین شریک تجاری افغانستان است که بیشترین مراوده تجاری را با این کشور دارد، و پس از آن هند قرار دارد، اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در سال جاری چین به‌جای هند در جایگاه دوم خواهد نشست. 

نشریه راه ابریشم، که تحولات زیرساختی، ژئوپولیتیکی و سرمایه گذاری را در مسیر امتداد کمربند و جاده بین چین و پاکستان که از مسیر افغانستان می‌گذرد بررسی می‌کند، در یک تحلیل جدید در مورد تجارت چین با افغانستان نوشته است که بین دسامبر ۲۰۲۱ و دسامبر ۲۰۲۲ صادرات چین به افغانستان، ۵۶.۴ درصد افزایش یافته است.

بر اساس داده های گمرک چین، این کشور در دسامبر ۲۰۲۲، معادل ۹.۰۹ میلیون دلار کالای تجاری از افغانستان وارد کرد و در عوض معادل ۵۹ میلیون دلار آمریکا کالای مختلف تجاری به این کشور صادر کرده است که «در نتیجه تراز تجاری مثبت برای چین به ۴۹.۹ میلیون دلار آمریکا رسیده است.»

تحلیلگران نشریه راه ابریشم نوشتند: «اگر این ارقام به‌عنوان میانگین سال ۲۰۲۳ پیش‌بینی شود، رقم تجارت دوجانبه ۸۱۶ میلیون دلار خواهد بود.»

داده‌های گمرکی نشان می‌دهد که بیشترین صادرات از افغانستان به چین در سال ۲۰۲۲، شامل آجیل، موی حیوانات، سنگ‌های نیمه قیمتی، میوه‌های خشک و سبزیجات بود. متقابلا عمده‌ترین صادرات چین به افغانستان رشته‌های مصنوعی، پارچه‌های بافته شده از نخ، تایرهای لاستیکی، سایر پارچه‌های مصنوعی، نیمه هادی‌ها و تعداد دیگری کالاهای گوناگون بوده است.

چین به‌عنوان یکی از رقبای جدی آمریکا، خروج نیروهای خارجی از افغانستان، به ویژه پایان کار آمریکا در این کشور، را به عنوان یک نقطه طلایی برای رشد تجارت و گسترش نفوذ خود در افغانستان می‌بیند. از نخستین ماه‌های به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، چین ضمن اینکه سفارتش را در افغانستان گشود و دیپلمات‌های طالبان را در سفارت افغانستان در بیجینگ پذیرفت، مسیرهای تجاری را نیز با افغانستان باز کرد. 

سرمایه‌گذاران چینی در یک سال‌وهفت ماه گذشته قراردادهای کوچک و بزرگ زیادی با طالبان، خاصه در زمینه معادن افغانستان، امضا کرده‌اند. آخرین مورد، قرارداد بزرگ بیست‌وپنج ساله نفت حوزه آمو دریا در شمال افغانستان بود که طالبان با دولت چین به امضا رساندند. 

هرچند چین نیز مانند دیگر کشورها هنوز دولت طالبان را به رسمیت نشناخته، اما روابط تجاری و ترانزیتی خود با اداره طالبان را به‌شدت ادامه داده است. 

یکی از موارد علاقمندی چین به تجارت با افغانستان، تقویت مسیر کمربند و جاده بین چین و پاکستان است که از مسیر افغانستان می‌گذرد. در حال حاضر، چین یکی از متحدان پاکستان به شمار می‌رود و در اختلاف‌های میان این کشور با هند، جانب پاکستان را می‌گیرد.

در حال حاضر، پس از پاکستان که در سال ۲۰۲۲، معادل  ۱.۵ میلیارد دلار تجارت دوجانبه با افغانستان داشت، هند دومین شریک تجاری افغانستان است که سال گذشته معادل ۵۴۵ میلیون دلار تجارت دوجانبه با افغانستان انجام داد. اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که با توجه به علاقمندی و تلاش چین به‌منظور پیشروی در کار تجارت با افغانستان، این کشور، در سال ۲۰۲۳، در جایگاه هند قرار خواهد گرفت. 

با این حال، تاثیر این توسعه تجاری بین چین و افغانستان بر روی بهبود وضعیت این کشور هنوز مشخص نیست. زیرا تجهیزات و امکانات زیرساختی و نیز دانش کارکنان در داخل افغانستان در حدی نیست که بتواند از این روابط تجاری به طور گسترده به نفع افغانستان استفاده کند. بنابراین، بخش بزرگی از توسعه مجدد افغانستان نیازمند کنترل مرزها و گمرک‌ها برای تضمین تعرفه‌های ترانزیتی و کالاهای وارداتی و صادراتی است که باید یک نظام مدیریتی خوب برای آن ایجاد شود. 

افغانستان، با وجود همه امکانات و پول‌هایی که در بیست سال گذشته به‌سوی این کشور سرازیر شد، نتوانست از یک کشور متکی به کشاورزی، به کشوری صنعتی تبدیل شود. اکنون که چین و پاکستان تلاش دارند تا مسیر کمربند و جاده را که از افغانستان می‌گذرد تقویت کنند، شامل شدن افغانستان به این خط ترانزیتی می تواند به صنعتی شدن این کشور کمک کند، اما برای محقق شدن این هدف، نیاز است تا بقیه کشورهای منطقه، از جمله ایران، روسیه، و ترکمنستان در زمینه توسعه میادین انرژی در افغانستان دخیل شوند و ذخایر انرژی این کشور را به حد مورد نیاز برسانند.