علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت می‌گوید در صورتی که مالیات سیگار  ۱۰ درصد افزایش یابد، درآمد ناشی از آن ۲۰ هزار میلیارد تومان است.

ایسنا به نقل از او گزارش داده که مافیای سیگار با افزایش مالیات آن مخالفت می‌کند. باوجود عضویت ۱۴ ساله ایران در کنوانسیون جهانی کنترل دخانیات، ایران به هیچ یک از اهداف تعیین شده این نهاد بین‌المللی دست نیافته است. یکی از مهمترین این هدف‌ها، تقویت راهکارهای کاهش تقاضا است که به کاهش مصرف می‌انجامد. یکی از این راهکارها نیز افزایش مالیات بر سیگار است که به طور مستقیم بر قدرت خرید آن تاثیر می‌گذارد.

در روز جمعه ۲۴ آبان‌ماه، زمانی که شوک بنزینی کشور را فرا گرفته بود، مقامات دولت در توجیه افزایش ۳۰۰ درصدی بهای بنزین و حمایت از تصمیم اتخاذ شده در نهادی فراقانونی به نام شورای عالی هماهنگی اقتصادی، به موارد متعددی اشاره کردند.

علاوه بر دلایل قدیمی مانند ارزان بودن بنزین در ایران و نزدیک شدن به فوب خلیج فارس، کاهش مصرف و جلوگیری از قاچاق و کاهش آلودگی هوا، درآمد ۳۰ هزار میلیارد تومانی ناشی از افزایش سه برابری قیمت بنزین، موضوع تازه‌ای بود که مطرح شد.

هرچند بسیاری از ناظران بر این باورند که این درآمد در واقع تامین کننده بخشی از کسری بودجه است، حسن روحانی می‌گوید، ریالی از این پول به خزانه دولت نمی‌رود و قصد دارد آن را از سر دلسوزی بین طبقه فقیر که ۷۵ درصد جامعه ایران را تشکیل می‌دهد، توزیع کند.

در مورد هر یک از توجیه‌هایی که از سوی دولت در حمایت از این تصمیم ارایه شده،‌ تردید‌های متعددی مطرح است. اما حتی با فرض خیرخواهی دولت، این پرسش‌ پدید می‌آید که چرا دولت گزینه‌های دیگری را برای کسب درآمد به بوته آزمون نگذاشت.

یکی از این گزینه‌ها یعنی افزایش ۱۰ درصدی مالیات بر بنزین،آنگونه که معاون وزیر بهداشت می‌گوید،‌ می‌تواند۲۰ هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت ایجاد کند. یعنی معادل با دو سوم رقم ۳۰ هزار میلیارد تومانی که دولت می‌گوید از طریق افزایش ۳۰۰ درصدی قیمت بنزین به دست می‌آورد.

علیرضا رئیسی می‌گوید، مصرف دخانیات در ایران سالیانه ۱۰۰ هزار میلیارد تومان هزینه به کشور وارد می‌کند و وزارت بهداشت به مجلس پیشنهاد داده بود که مالیات بر سیگار ۱۰ درصد افزایش پیدا کند. اما به گفته معاون وزیر بهداشت، مافیای سیگار جلوی این اقدام را گرفت. همانگونه که فساد سیستماتیک مانع از مطالبه ۱۵۰ هزار میلیارد تومان بدهی معوقه بانکی  حدود ۱۰۰ ابربدهکار بانکی می‌شود. بدهی که پنج برابر درآمد ناشی از افزایش قیمت بنزین است.

یکی از نکته‌های قابل تامل در اظهارات معاون وزیر بهداشت این است که در هیچ جای دنیا کمتر از ایران مالیات بر سیگار گرفته نمی‌شود.

باید گفت که در استرالیا کمترین قیمت یک پاکت سیگار ۲۰ دلار، بریتانیا ۱۲ دلار، آمریکا ۷ دلار، کره جنوبی ۳ دلار، روسیه ۲ دلار و پاکستان یک دلار است. در اغلب کشورهای توسعه یافته جهان مالیات بر سیگار به طور سالیانه افزایش می‌یابد و این روند ادامه‌دار است.

به گفته رئیسی در ترکیه مالیات بر سیگار به ۱۰۰ درصد رسیده و علاوه بر درآمدزایی در کاهش مصرف نیز بسیار موثر بوده است.

مشابه این اظهارات در مورد بنزین نیز مطرح است و مقامات دولت روحانی می‌گویند، در هیچ کشوری به اندازه ایران بنزین ارزان نیست. البته در همین مورد هم بحث‌های زیرساختی و اقتصادی گسترده‌ای در مقایسه ایران با دیگر کشورها مطرح است.

اما موضوع این است که در زمان تصمیم‌گیری بین درآمد ۲۰ هزار میلیارد تومانی ناشی از افزایش تنها ۱۰ درصدی مالیات سیگار و وارد آوردن فشار آن بر افراد سیگاری و مافیای سیگار، و افزایش ۳۰۰ درصدی بهای بنزین و وارد آوردن فشار آن بر همه اقشار جامعه (با توجه به تاثیر مستقیم گرانی بنزین بر قیمت دیگر کالاها و خدمات)، شورای هماهنگی اقتصادی متشکل از سران سه قوه،‌ گزینه دوم را انتخاب می‌کند.

البته درآمد ناشی از افزایش مالیات سیگار تنها یکی از گزینه‌هایی است که در صورت فراگیر نبودن مافیا و فساد اقتصادی در همه بخش‌ها، امکان بهره‌مندی از آن وجود دارد.