خبر ازسرگیری روابط ایران و عربستان سعودی موجی از واکنش‌ها و گمانه‌زنی‌ها را برانگیخت و به گفته یک تحلیلگر، برای اکثر ناظران غافلگیرکننده و «شاید اولین نمونه دیپلماتیک عمده در خاورمیانه پسا‌آمریکا باشد». نشریه بریتانیایی گاردین در سرمقاله‌ای به این موضوع می‌پردازد.

به نوشته گاردین، در پی انقلاب ۱۳۵۷، رقابت دو کشور در مسائلی از جمله نگرانی‌های امنیتی، ادعای رهبری منطقه، رقابت‌های قومی‌ـ‌فرقه‌ای و سایر عوامل یکی از شکاف‌های بزرگ ژئوپلتیک در منطقه بوده است.

گاردین در ادامه می‌نویسد تبعات منطقه‌ای این موضوع عمیق بوده است. تنش‌های ناشی از حمایت همه‌جانبه ایران از رژیم سوریه آتش جنگ در یمن را شعله‌ور کرد که بیش از ۱۵۰ هزار کشته به جا گذاشت، و فروپاشی لبنان را تسریع کرد.

روابط ایران و عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ در پی حمله معترضان ایرانی به سفارت عربستان سعودی در واکنش به اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه، قطع شد.

در سرمقاله گاردین آمده است در حالی که ازسرگیری روابط دو کشور خبری خوشایند است، این فقط نقطه آغاز است. با فرض اینکه توافق پیش برود، مهار تنش‌ها میان ایران و عربستان سعودی لزوما به روابط حسنه عمیق‌تر میان دو کشور منجر نمی‌شود، چه رسد به اینکه به گرفتاری‌های لبنان یا درگیری پیچیده و چندوجهی در یمن پایان دهد.

گفت‌و‌گوها میان ریاض و تهران از سال ۲۰۲۱ آغاز شد. در سال ۲۰۱۹، حمله به تاسیسات نفتی آرامکو نگرانی‌های امنیتی را تشدید کرد. طرح اقتصادی «چشم‌انداز ۲۰۳۰» نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی گسترده است و در میانه نگرانی عربستان سعودی که دیگر نمی‌تواند روی حمایت بی‌‌دریغ آمریکا حساب کند، که اکنون مشغول اوکراین و شرق آسیا است، این ازسرگیری روابط به دولت بایدن یادآوری می‌کند که ریاض دوستان دیگری نیز دارد.

به نوشته گاردین، منافع این اقدام دیپلماتیک برای ایران آشکار است: گام اول خروج از انزوای سیاسی و اقتصادی. جمهوری اسلامی همچنین رسانه‌های فارسی‌زبان که بودجه‌شان را عربستان سعودی تامین می‌کند عامل تحریک و تشویق اعتراض‌های ضددولتی در ایران می‌داند و خواستار کنترل پخش آن‌ها است.

در این بین، چین خود را به‌عنوان جایگزین آمریکا در منطقه و میانجی صلح مطرح کرده و به انتقادها از حمایتش از روسیه پاسخ داده است. در حقیقت، زمینه ازسرگیری روابط را ایران و عمان فراهم کردند، و چین دو طرف را سر میز مذاکره آورد. چین شریک قدیمی ایران و بزرگ‌ترین شریک تجاری عربستان سعودی است. در مقابل، از زمان خروج دولت ترامپ از برجام، ارتباط آمریکا با ایران بدتر از همیشه است.

تاکنون، چین بیشتر بر منافع تجاری و اقتصادی‌اش در خاورمیانه متمرکز بوده است. به نوشته گاردین، اکنون این منافع چین را واداشته است به ثبات منطقه‌ای نیز بیندیشد. گزارش‌ها حاکی از آن است که چین در نظر دارد در سال جاری، میزبان نشست ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس باشد.

به عقیده نویسنده سرمقاله، اما چین هرچه بیشتر درگیر شود، شاید حفظ موضع بی‌طرف برایش دشوارتر شود. دخالت چین همچنین می‌تواند راه را برای آغاز عصر جدیدی از دیپلماسی هموار کند که در آن حرفی از دموکراسی و حقوق بشر به میان نیاید.

گاردین در پایان می‌نویسد باید منتظر ماند و دید چه کسی برنده این توافق است، اما بیش از مردم عادی که زندگی‌شان از این رقابت و رویارویی متاثر شده و آسیب دیده، به نفع رهبران خودکامه است.