گزارش تحقیقی واشینگتن پست درباره واقعیت‌های جنگ افغانستان، یکی از تکان‌دهنده ترین گزارش‌ها در مورد وقایع جنگ هجده ساله افغانستان است. تکان‌دهندگی این گزارش، نه به خاطر آمار تلفات نظامی ‌و ملکی در افغانستان است، و نه ناتوانی افغان‌ها در استفاده از امکانات نا محدودی است که آمریکا به این کشور سرازیر کرد؛ بلکه درباره دروغ‌هایی است که دولت‌های آمریکا به مردم خود گفته‌اند.

واشینگتن پست اسناد محرمانه مربوط به جنگ آمریکا در افغانستان را، در 2000 صفحه منتشر کرده. این اسناد مجموعه ای از مصاحبه‌ها و یادداشت‌های دونالد رامسفلد، وزیر دفاع آمریکا در دوران حکومت بوش، است که توسط بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگار) انجام شده است. واشینگتن پست نوشته است که برای به دست اورده این اطلاعات به مدت سه سال بر اساس قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، با محاکم آمریکا مبارزه کرده است.

و اما گزارش تحقیقی واشینگتن پست نشان می‌دهد که دولت‌های آمریکا در زمان جورج بوش و باراک اوباما، حقایق جنگ افغانستان را به مردم این کشور وارونه جلوه داده‌اند. آنان در حالی که کوچک‌ترین اعتقادی به پیروزی در جنگ افغانستان نداشتند، چنین وانمود کردند که در حال پیروزی در افغانستان هستند. بخش دیگر این گزارش نیز به سرازیر شدن میلیارد‌ها دلار از آمریکا به سوی افغانستان برای بازسازی و خودکفا شدن این کشور اختصاص دارد. مقام‌های عالی آمریکا که در افغانستان ماموریت داشته‌اند، در مصاحبه‌های خود تایید کرده اند که افغانستان ظرفیت پذیرش این حجم پول را نداشته است و به همین دلیل فشار این پول‌ها زمینه را برای اختلاس و فساد بیشتر کرده است. به طور مثال رایان کروکر، که بین سال‌های 2011 و 2012 سفیر آمریکا در کابل بوده است، در مصاحبه‌اش گفته انتظار نداشته باشید که حجم بزرگی از پول را به دولتی نوپا و جامعه‌ای در حال شکل‌گیری تزریق کنید و فساد رخ ندهد.

محتوای کلی این گزارش تحقیقی، حاکی از این است که دولت‌های آمریکا بدون شناخت کافی از افغانستان و حتی نزدیک شدن به بستر واقعی اجتماعی - سیاسی این کشور، رویکرد‌هایی را در پیش گرفتند که نه تنها به ناکامی خودشان انجامید، بلکه افغانستان را نیز به ورطه‌ فساد گسترده و از هم پاشیدگی کشاند.

اما بحث اساسی این است که چنین گزارشی چرا در بحبوحه رسیدن به توافق میان دولت آمریکا و طالبان و همچنان دولت افغانستان و طالبان به نشر رسیده است ؟

خود واشینگتن پست در این رابطه نوشته است که با توجه به نزدیک شدن احتمال توافق آمریکا و طالبان، این روزنامه حتی پیش از این که رسما مجوز نهایی نشر این گزارش را بگیرد، اقدام به نشر آن کرده است. زیرا به عقیده این روزنامه هر سه دولت بوش، اوباما و ترامپ سعی داشته‌اند جنگ آمریکا در افغانستان را موجه و موفق نشان بدهند و باید افکار عمومی‌ بداند که طولانی‌ترین جنگ آمریکا در خارج از این قاره چقدر ناموفق بوده است.

اما در کنار افکار عمومی‌ آمریکا، این گزارش تاثیر فراوانی بر افکار عمومی ‌افغانستان نیز خواهد گذاشت.

مهم ترین اثری که این گزارش خواهد گذاشت، این است که دیگر هم افکار عمومی‌ و هم دولت افغانستان، باید فکر حمایت مداوم اقتصادی افغانستان از سوی جامعه جهانی را از سر به در کند. این گزارش می‌گوید که دولت افغانستان ظرفیت مصرف کمک‌ها را نداشته است. هرچند هجده سال گذشته فرصتی برای ارتقای ظرفیت بوده؛ اما باید اعتراف کرد که این ظرفیت هنوز هم به طور کامل به دست نیامده. نمونه دقیق آن عدم مصرف کامل بودجه سالانه دولت افغانستان است.

در این گزارش به موضوع کمک‌های بی دریغ جامعه جهانی به افغانستان هم اشاره شده است. کمک‌هایی که نتوانسته افغانستان را دو باره بازسازی کند و پس از سرازیر شدن نزدیک به یک تریلیون دلار، افغانستان هنوز مانند آلمان پس از جنگ جهانی است که حتی نیم متر دیوار بلند در شهر برلین نداشت.

البته آمریکا تنها کمک کننده افغانستان نبوده است. کشور‌های زیادی در جهان برای بازسازی افغانستان کمک کرده‌اند. حالا این گزارش می‌تواند روی روند کمک به افغانستان از سوی این کشور‌ها تاثیر منفی بگذارد.

و اما بحث اساسی این است که چرا در چنین وضعیتی این گزارش منتشر شد.

هرچند واشینگتن پست ادعا می‌کند این اسناد راپس از سه سال مبارزه با محاکم آمریکا به دست آورده، اما بعید به نظر می‌رسد که همکاری دولت آمریکا در این رابطه نقش نداشته باشد. به خصوص که گزارش قبل از ارائه مجوز نهایی منتشر شده است. به نظر می‌آید این گزارش بازخورد انتخاباتی خوبی برای ترامپ داشته باشد. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در چند سال حکومتش همواره از خارج ساختن نیرو‌هایش از افغانستان، و بیهوده بودن این جنگ برای آمریکا حرف می‌زد. این گزارش حالا حرف‌های ترامپ را به‌رغم مخالفت بعضی از مشاورانش، موجه نشان می‌دهد. در موقعیت آشفته استیضاح ترامپ، نشر این گزارش میتواند تا حد زیادی افکار را از نقاط منفی عملکرد ترامپ در پنج سال گذشته منحرف سازد.

مسلما سرو صدای این گزارش در روز‌های آینده بیشتر بلند خواهد شد. زیرا این گزارش حجمی ‌از دروغ‌های دولت‌های آمریکا به شهروندانش را که تاثیرات جهانی داشته است، افشا می‌کند.