حکومت چین یک شهروند ۷۸ ساله آمریکایی را که مقیم هنگ‌کنگ بود به اتهام جاسوسی به حبس ابد محکوم کرد. جان لی، رئیس اجرایی هنگ‌کنگ، روز سه‌شنبه ۱۶ می، (۲۶ اردیبهشت) با اشاره به این تصمیم گفت: «این امر نشان می‌دهد که هنگ‌کنگ باید «مراقب خطرات امنیتی» باشد. جزئیات اتهام‌های جان شینگ وان لیونگ علنی و عمومی منتشر نشده است.»

بازداشت جان شینگ وان لیونگ، پس از دوران همه‌گیری کووید انجام شد که طی آن چین، مرزهای خود را بسته بود و محدودیت‌های شدید سفر داخلی و قرنطینه برای ده‌ها میلیون نفر اعمال کرده بود. این امر به حکومت چین کمک کرد تا تحقیقات و صدور حکم، پشت درهای بسته برگزار شود و اطلاعات اندکی منتشر شود.

رئیس اجرایی هنگ‌کنگ ادعا می‌کند: «این حادثه به ما نشان داد که خطرات امنیت ملی می‌تواند در جامعه پنهان شود.» جان لی ادامه داد: «به همین دلیل است که ما بارها تاکید کردیم که اگرچه به نظر می‌رسد وضعیت هنگ‌کنگ تا حد زیادی تثبیت شده است اما ما نمی‌توانیم اقدام‌هایمان را در مورد تهدیدها علیه امنیت ملی خود کاهش دهیم و باید هوشیار باشیم.»

جان لی، رئیس سابق امنیت هنگ‌کنگ، به‌عنوان تنها نامزد تاییدشده از طرف پکن، در انتخابات اجرایی ۲۰۲۲، به‌عنوان مدیر اجرایی هنگ‌کنگ انتخاب شد. به گزارش بی‌بی‌سی، جان لی که به‌عنوان یکی از حامیان سرسخت پکن شناخته شده است، بر سرکوب‌های خشن معترضان طرفدار دموکراسی هنگ‌کنگ در سال ۲۰۱۹ نظارت داشته است.

بر خلاف اظهارات جان لی، می‌توان گفت تهدید جاسوسی چین برای ایالات متحده و بقیه کشورها، بسیار بیشتر از تهدیدی است که در طرف مقابل، چین با آن مواجه است. حقیقت در مورد خطر جاسوسی این است که هر کشوری باید برای حفاظت از امنیت ملی خود اقدام‌های لازم را انجام دهد، اما آیا هشدارهای چین بازتابی از اقدام‌های پکن در زمینه جاسوسی همه‌جانبه از سایر کشورها است؟ سان تزو، ژنرال و استراتژیست نظامی چین باستان در کتاب خود، به نام «هنر جنگ» نوشت: «هدف جاسوسی در هر پنج نوع آن، شناخت دشمن است.»

با این حال، اظهارات اخیر جان لی با توجه به وقایع دهه گذشته بسیار جالب است. در واقع، مقیاس جاسوسی چین، از سایر کشورها، به‌ویژه از آمریکا بسیار گسترده است.

جاسوسی صنعتی

جاسوسی صنعتی چین طیف گسترده‌ای از بخش‌ها و کشورها را هدف قرار داده است. پال ابات، معاون اف‌بی‌آی، در سخنرانی در انجمن بیمارستان‌های آمریکا ادعا کرد که چین «یک برنامه سرقت سایبری گسترده و پیچیده دارد و تجاوز سایبری بیشتری نسبت به تمام کشورهای جهان دارد».

به گزارش بی‌بی‌سی، چین همچنین با وادار کردن شرکت‌های خارجی به تحویل داده‌های مرتبط با فناوری تحت توافقنامه‌های سرمایه‌گذاری مشترک در ازای دسترسی به بازار چین، در این زمینه متخصص شده است. با وجود شکایات، دولت چین همیشه اتهام‌ها در این زمینه را رد کرده است.

محققان یک شرکت امنیتی مستقر در بوستون می‌گویند: «هکرهای مرتبط با دولت چین قبلا در سال ۲۰۲۲ تلاش کرده بودند تا اطلاعات حساس را از حدود ۳۰ شرکت تولیدی و فناوری در ایالات متحده، اروپا و آسیا سرقت کنند.» این محققان معتقدند پکن از سرقت اطلاعات برای تقویت اقتصاد قدرتمند خود استفاده می‌کند.

ری وانگ، بنیانگذار و مدیرعامل یک شرکت مشاوره مستقر در سیلیکون ولی، معتقد است که ایالات متحده همچنان بر چین در این زمینه برتری دارد. او می‌گوید: «همکاران امنیت سایبری من می‌گویند وقتی سایت‌های چینی را هک می‌کنند، تنها تکنولوژی ارزشمندی که می‌توانند در آنجا پیدا کنند، دانش و فناوری آمریکا است.» ری وانگ به نقل از یکی از همکارانش گفت: «کسی که بیشترین اعتماد را به او داشتم و بچه‌هایمان با هم بزرگ شده بودند، در نهایت، معلوم شد از حزب کمونیست چین دستمزد می‌گیرد.» همکار ری وانگ به او گفت: «جاسوسان همه‌جا حضور دارند.»

به گزارش شبکه ان‌بی‌سی، پکن بارها تاکید کرده است که اسرار تجاری آمریکا را سرقت نمی‌کند، اما اف‌بی‌آی جاسوسان چینی را به تلاش برای سرقت طیف گسترده‌ای از نوآوری‌های ایالات متحده، از جمله واکسن کرونا، تراشه‌های کامپیوتری، نیروگاه‌های هسته‌ای، توربین‌های بادی و گوشی‌های هوشمند متهم کرده است.

شبکه جاسوسی پکن در سراسر جهان

کریستوفر ری، مدیر سازمان اف‌بی‌‌آی، سال ۲۰۱۸ هشدار داد که چین از جمع‌آوری اطلاعات به طور «غیرسنتی» برای تهدید «کل جامعه» ایالات متحده استفاده می‌کند.

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا، به متحدان اروپایی خود هشدار داده بود که غول‌های فناوری چینی مانند هواوی و زی‌تی‌ای به‌عنوان ابزار جاسوسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به گزارش بی‌بی‌سی، حزب کمونیست چین ۹۳ میلیون عضو دارد و اکثر آن‌ها مخفیانه در سازمان‌های کشورهای دیگر کار می‌کنند و به این ترتیب می‌توانند به اسرار مختلف، به ویژه در حوزه فناوری، دست پیدا کنند. یک جاسوس سابق سرویس اطلاعات مخفی بریتانیا در گزارشی تاکید کرد پکن از شرکت‌های چینی، به‌خصوص شرکت‌های مخابراتی برای «پیشبرد مقاصد سیاسی و کسب اطمینان از تبعیت شرکت‌ها از فرمان‌های سیاسی» پکن استفاده می‌کند.

شرکت‌های مورد حمایت دولت چین، به طور منظم فناوری خود را به مشتریانی که شفافیت کمی دارند، دولت‌ها و بخش خصوصی در سراسر جهان ارائه می‌کنند. برای مثال، نفوذ چین در زیرساخت‌های سایبری ایران، امنیت ایرانیان را به خطر می‌اندازد، زیرا شرکت‌های فناوری چینی داده‌های میلیون‌ها کاربر را برای سرویس‌های اطلاعاتی پکن جمع‌آوری می‌کنند. شرکت‌های فناوری چینی این اتهام‌ها را رد می‌کنند، اما در واقع، آن‌ها نمی‌توانند به طور قانونی داده‌های جمع‌آوری‌شده را از حکومت چین پنهان کنند. ماده ۷ قانون اطلاعات ملی چین سازمان‌ها و شهروندان را ملزم به حمایت، کمک و همکاری با «برنامه‌های اطلاعاتی دولت» می‌کند. دولت چین می‌تواند از طریق زیرساخت‌های سایبری ساخته‌شده به داده‌های ارتباطات تجاری، اطلاعاتی و نظامی ایران و سایر کشورهای میزبان این فناوری مخابراتی دسترسی پیدا کند.

نفوذ جاسوسان چینی در میان دانش‌آموزان این کشور در آمریکا

وب‌سایت و مجله‌ی واشینگتن اگزمینر می‌نویسد سرویس‌های اطلاعاتی چین «هزاران» نفر را به اسم دانشجو و استاد به دانشگاه‌های ایالات متحده فرستاده است. اندرو للینگ، دادستان ایالت ماساچوست، می‌گوید: «ما می‌خواهیم مردم را تشویق کنیم که به آمریکا بیایند و اینجا تحصیل کنند.» او هشدار داد که پکن هزاران نفر را به آمریکا می‌فرستد تا به طور علنی دانش فنی آمریکا را بدزدند. او تاکید کرد که این به معنی هدف قرار دادن تمام شهروندان چینی نیست.

عکس از موسسه آموزش بین‌المللی. خط قرمز نشان‌دهنده دانش‌آموزان چینی در آمریکا است. خط آبی نشان‌دهنده دانش‌آموزان آمریکایی در چین است

بر اساس آخرین داده‌های وزارت امور خارجه آمریکا، بیش از ۳۶۳ هزار دانشجوی چینی بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ در ایالات متحده تحصیل کرده‌اند. این در حالی است که یک‌سوم از تمام دانشجویان بین‌المللی در مراکز آموزش عالی ایالات متحده ثبت نام کرده‌اند. در حال حاضر، بیشترین دانشجویان بین‌المللی در حال تحصیل در ایالات متحده چینی‌اند. در مقایسه، تنها ۴ درصد از دانشجویان بین‌المللی در حال تحصیل در چین از ایالات متحده‌اند. موسسه اقتصاد بین‌المللی پیترسون گزارش می‌دهد که تعداد دانشجویان چینی در ایالات متحده در دهه گذشته تقریبا چهار برابر شده است.

جان دِمِرز، دستیار سابق دادستان در بخش امنیت ملی وزارت دادگستری آمریکا، با اشاره به موج جاسوسان چینی در میان دانش‌آموزان تاکید کرده است که تمرکز فعالیت آن‌ها، بر افرادی است که یک تهدید به حساب می‌آیند نه افرادی که فقط برای مطالعه به اینجا آمده‌اند.

بالن جاسوسی چین بر فراز آمریکا

به گزارش آسوشیتدپرس، ارتش چین‌، یک ناوگان از بالن‌های چینی را کنترل می‌کند که به‌طور خاص برای جاسوسی استفاده می‌شوند. ایالات متحده، فوریه ۲۰۲۳ اعلام کرد این بالن‌ها به تجهیزاتی با فناوری بالا مجهزند و برای جمع‌آوری اطلاعات حساس از اهداف مختلف در سراسر جهان استفاده می‌شوند.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمريکا، اعلام کرد بالن جاسوسی چین که آمریکا اخیرا آن را منهدم کرد‌، فناوری جمع‌آوری سیگنال‌های اطلاعاتی داشت و پیش از سقوط، از بیش از ۴۰ کشور اطلاعات جمع‌آوری کرده بود. به گفته دولت آمریکا، بالن‌های مشابهی بر فراز پنج قاره به پرواز درآمده‌اند. دولت بایدن با استناد به تصاویر هواپیماهای جاسوسی «یو-۲» آمریکایی، از این بالن جاسوسی به‌عنوان بخشی از یک برنامه جاسوسی هوایی عظیم و مرتبط با ارتش چین نام برد. شبکه ان‌بی‌سی، به نقل از مقام‌های آمریکایی گزارش داد که این بالن، پیش از سرنگونی، داده‌های جمع‌آوری‌شده را به‌طور زنده به پکن مخابره کرده بود.

یک مقام ارشد دفاعی آمریکا به خبرنگاران پنتاگون گفت که ایالات متحده «کاملا مطمئن» است که بالن چینی برای جمع‌آوری اطلاعات بر فراز نقاط حساس عبور کرده است. یکی از نقاطی که این بالن دیده شد پایگاه‌های نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا در مونتانا‏ بود. به گفته پنتاگون، پایگاه هوایی مالمستروم ۱۵۰ سامانه پرتاب موشک بالیستیک قاره‌پیما را در مجموعه ۳۵ هزار و ۷۴۱ کیلومترمربعی خود در مرکز مونتانا نگهداری می‌کند.

چین در واکنش به سرنگونی این بالن چینی گفت: «اتهام‌های آمریکا در‌مورد بالن، یک «جنگ اطلاعاتی» علیه پکن است.»

فعالیت ایستگاه مخفی پلیس چین در آمریکا

تقریبا یک ماه از زمانی که مقام‌های اف‌بی‌آی، اعلام کردند که دو فرد ساکن نیویورک به‌دلیل اداره یک ایستگاه پلیس به‌طور مخفی به نفع دولت چین در محله چینی منهتن دستگیر شدند، می‌گذرد. به گفته وزارت دادگستری ایالات متحده، دو مردی که به ایجاد این ایستگاه پلیس متهم شده‌اند، تحت هدایت و کنترل یک مقام دولتی چین فعالیت می‌کردند و پس از اطلاع از تحقیقات پلیس آمریکا، محتوای تماس‌های خود با آن مقام دولتی چین را از تلفن‌های خود حذف کردند.

همزمان با کشف این پایگاه مخفی چینی در آمریکا، مقام‌های آمریکایی اعلام کردند که حدود ۳۰ افسر پلیس ملی چین با استفاده از رسانه‌های اجتماعی به آزار و اذیت مخالفان حزب کمونیست حاکم بر چین، در داخل ایالات متحده متهم شده‌اند.

ریون پیس، دادستان ارشد فدرال بروکلین، در این کنفرانس خبری گفت که این دفتر پلیس در اوایل سال ۲۰۲۲ تحت هدایت و کنترل نمایندگان پارلمان چین عمل می‌کرد و دستور مقام‌های دولتی چین از جمله تلاش برای بازگرداندن یک مخالف چینی به پکن را اجرا می‌کرده است. پکن از طریق استفاده از روش‌های غیررسمی، مانند اعمال فشار اجباری بر بستگان مخالفان در چین این افراد را وادار به بازگشت به این کشور می‌کند. هدف این ایستگاه پلیس به سادگی فراتر از جاسوسی است. دادستان فدرال بروکلین اقدام‌های پکن را «سرکوب فرامرزی» خوانده است.

همزمان با حساسیت پکن بر شهروندان آمریکایی مقیم چین، آمریکا به طور فزاینده‌ای با هدف جمع‌آوری اطلاعات بر فعالیت این کشور متمرکز شده است. برای مثال، مقام‌های آمریکایی در فوریه ۲۰۲۳ به طور عمومی هشدار دادند که طبق اطلاعاتی که به دست آورده‌اند، چین در نظر دارد کمک‌های مرگبار به روسیه ارسال کند. آمریکا هشدار داده است که اگر چین در جریان جنگ اوکراین، سلاح به روسیه ارائه دهد، خط قرمز واشنگتن را رد می‌کند.

اعلام این اطلاعات باعث خشم پکن شد. تحولات اخیر، از بالن جاسوسی گرفته تا اختلاف بر سر تراشه‌های نیمه‌هادی، منبع ویروس کووید ۱۹ و اتهام‌های جاسوسی دو کشور علیه یکدیگر، نشان‌دهنده تضعیف روابط دیپلماتیک این دو ابرقدرت است. این رابطه لرزان و به‌طور فزاینده خصمانه، بخش‌های مختلفی از زندگی روزمره در آمریکا، از اقتصاد تا بهداشت عمومی را تحت تاثیر قرار داده است. بر طبق این روند، ممکن است در آینده ما شاهد تضعیف روابط پکن و واشنگتن باشیم و همچنین احتمال دارد دو طرف بر جمع‌آوری اطلاعات از هم‌دیگر بیشتر تمرکز کنند. نگرانی‌های فزاینده چین و آمریکا و فرسایش اعتماد دو کشور به یکدیگر، روابط واشنگتن و پکن را در زمینه‌های دیگر نیز ممکن است تضعیف کند و باعث رقابت شدیدتر یا حتی درگیری آن‌ها شود.