مولوی امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، دوشنبه، یکم خرداد (۲۲ مه)، در یک سخنرانی در کابل، در واکنش به اظهارات اخیر مقام‌های جمهوری اسلامی ایران در مورد حقابه این کشور از رود هیرمند، گفت که افغانستان به دلیل خشکسالی مداوم و تغییرات اقلیمی، آسیب دیده است و مسئله حیاتی آب نباید سیاسی شود.

امیرخان متقی افزود: «در سد کمال خان دیده می‌شود که هیچ آبی نیست.»

 وزیر خارجه طالبان در ادامه گفت که مقام‌های ایرانی باید به جای جنجال‌های مطبوعاتی، مسائل را از طریق گفت‌وگو پیگیری کنند.

متقی با استناد به گزارشی از سازمان بین‌المللی نجات، گفت که افغانستان سومین کشور است که از تغییرات اقلیمی متضرر شده است. او ادعا کرد که در سد کمال‌خان هیچ آبی موجود نیست و در بقیه سدها، از جمله سد کجکی، نیز به دلیل کاهش بارندگی، سطح آب به شدت کاهش یافته است.

تنش‌های لفظی میان مقام‌های جمهوری اسلامی ایران و طالبان، پس از آن افزایش یافت که نمایندگان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی، از حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، خواستند که به دلیل خشکسالی مداوم و آسیب‌پذیرشدن زندگی مردم، مسئله حقابه ایران را از رود هیرمند، پیگیری کند.

ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، پنجشنبه گذشته در جریان سفر به سیستان و بلوچستان، در مصاحبه با خبرگزاری صداوسیما با ذکر اینکه «اخطار می‌کنم»، خطاب به طالبان گفت که سخنان او را جدی بگیرند و حقابه ایران را تامین کنند.

یک روز بعد، دفتر نخست‌وزیری طالبان در بیانیه‌ای گفت که افغانستان با خشکسالی مداوم مواجه است و آب به اندازه کافی وجود ندارد. یک عضو طالبان به نام جنرال مبین که در شبکه‌های اجتماعی فعال است، سخنان ابراهیم رئیسی را به تمسخر گرفت و این اقدام عضو طالبان، بازتاب گسترده‌ای میان کاربران افغان و ایرانی در شبکه‌های اجتماعی یافت.

پس از سخنان ابراهیم رئیسی، شماری از مقام‌های ایرانی و اعضای طالبان در مصاحبه با رسانه‌ها، دیدگاه‌های مختلفی در این زمینه ارائه کردند. بیشتر مقام‌های ایرانی مدعی‌اند که طالبان با ایجاد مسیرهای انحرافی، مانع رسیدن آب به خاک ایران می‌شوند.

با این حال، امیرخان متقی در سخنان خود بار دیگر تاکید کرد که افغانستان به معاهده ۱۳۵۱ که حقابه ایران را از رود هیرمند مشخص کرده، پایبند است.

او گفت: «از ایران می‌خواهیم که توقعات خود را براساس معاهده ۱۳۵۱ تنظیم کند و ملاک قضاوت و اظهارنظرها، احکام مندرج در همین معاهده باشد.»

حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، هفته گذشته گفت که براساس معاهده ۱۳۵۱، ایران حق دارد هیئت فنی به افغانستان بفرستد تا ادعای طالبان را در مورد کاهش سطح آب در سدهای مسیر رود هیرمند بررسی کند. عبداللهیان از سد کجکی نام برد و گفت که سطح آب در این سد باید بررسی، و ثابت شود که سخنان طالبان در این مورد راست است یا خیر.

امیرخان متقی در مورد سد کجکی گفت: «فاصله بند[سد] کجکی از سیستان و بلوچستان حدود ۶۰۰ کیلومتر است. این مسیر ریگستانی، و زمین‌های بدون آب است. آب هم اگر پیدا شود، یا به زمین جذب می‌شود، یا تبخیر.»

وزیر خارجه طالبان افزود که ذخایر سد کجکی در اثر رسوبات و لایروبی نشدن، به کمتر از نصف کاهش یافته و مقام‌های ایرانی باید این واقعیت را درک کنند.

مولوی امیرخان متقی تصریح کرد: «از مقام‌های حکومت ایران می‌خواهم که موضوع حیاتی آب را سیاسی نکنند و بهتر است که این مسائل به جای سروصدای مطبوعاتی، از طریق تفاهم حل شود.»

وزیر خارجه طالبان در حالی از کاهش سطح آب در سدهای افغانستان سخن می‌گوید که دو روز پیش، ملا عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر طالبان، تونل‌های انحرافی سد بخش‌آباد را بر روی فراه‌‍رود در استان فراه افتتاح کرد. بنا به ادعاهایی که اخیرا مطرح شده است، طالبان برای رود هیرمند نیز تونل‌ها و مسیرهای انحرافی ایجاد کرده‌اند و به همین دلیل، آب به خاک ایران نمی‌‍رسد.