شهرداری تهران با ارائه مجدد لایحه‌ای، درخواست بازگشت طرح برج باغ‌ها به پایتخت ایران را مطرح کرده است، لایحه‌ای که بر اساس آن مجوز فروش تراکم در باغ‌های تهران به صاحبان آن اهدا می‌شود.

این طرح نخستین‌بار در دهه ۸۰ ارائه شد و به گفته فعالان محیط‌ زیست، موجب از دست‌ رفتن بخش وسیعی از فضای سبز تهران و باغ‌های این شهر شد.

شدت خسارت وارده به باغ‌های تهران در نتیجه اجرای طرح برج باغ‌ها به حدی بود که شورای‌عالی شهرسازی سال ۱۴۰۰ با ابطال مجوز آن تلاش کرد از ویرانی بیشتر باغ‌ها جلوگیری کند.

پیروز حناچی، شهردار سابق تهران، نیز در رشته توییتی با اعلام اینکه میزان پلاک‌های ثبت‌شده تحت عنوان باغ در تهران ۵ هزارم میزان پلاک‌های ثبتی شهر است، لایحه اخیر شهرداری را به معنای مجوز تخریب مانده فضای سبز تهران دانسته است.

در لایحه اخیر شهرداری، تراکم بدون سقف تعیین شده و این نگرانی را به وجود آورده است که ۱۵۰۰ هکتار باقیمانده از باغ‌های تهران به‌سرعت بدل به برج‌های سیمانی بلندی شوند که مسیر تنفس طبیعی پایتخت را به‌صورت کامل از بین می‌برد.

تهران در دهه ۴۰ شمسی بیش از ۶۰۰۰ هکتار اراضی سبز داشت و ساخت‌وساز بدون توجه به اهمیت نیاز شهر به فضای سبز سبب شد که این فضای سبز به یک‌چهارم کاهش یابد.

موافقان طرح برج باغ‌ها مدعی‌اند ارائه مجوز ساخت‌وسازها با درنظرگرفتن شرط اشغال ۴۰ درصدی فضاهای موجود در اراضی است که مانع ازدست‌رفتن تمامی محوطه سبز باغ‌ها خواهد شد.

اما مخالفان به استناد آنچه طی دهه ۸۰ تا سال ۹۸ رخ‌ داده است، تاکید دارند بر اساس مصوبات دهه ۸۰ نیز سقف اشغال اراضی ۳۰ درصد و با محدودیت ۹ طبقه بود که در مرحله ساخت مالکان و سازندگان با اشغال فضای بیشتر و پرداخت مبالغ ناچیز جریمه، عملا این محدودیت را دور زدند. اتفاقی که به نظر می‌رسد در صورت تصویب لایحه جدید نیز رخ خواهد بود.

در حال حاضر، کاربری‌های مجاز در باغ‌های تهران شامل سکونت خانوار (بدون ساخت‌وساز اضافه در محوطه فعلی)، کاربری فرهنگی از قبیل کافه، موزه، تفرجگاه و همچنین استفاده به‌عنوان آسایشگاه یا اماکن نگهداری بیماران و سالمندان و معلولان است، اقدامی که برای بهره‌برداری از این اراضی بدون ویرانی آن‌ها در نظر گرفته شده است.

اما آنچه در این طرح به گفته کارشناسان شهری مد نظر طراحان بوده، بیشتر منافع دلالان زمین در تهران است. کمااینکه در طرح آزادشدن اهدای تراکم نیز به‌وضوح منافع دلالان ارجح بر منافع شهروندان است.

آلودگی پایدار هوای تهران که در طول سال‌های اخیر به آمار کمتر از یک هفته طی سال رسیده نیز حاصل همین نگاه غیرکارشناسی مدیران شهری به مسئله ساخت‌وساز است.

نگاهی که بر اساس آن، شهرداری‌ها مسئله اهدای تراکم را به‌عنوان منبع تامین هزینه در نظر گرفته و از سوی دیگر، دولت‌ها نیز بر این باورند راهکار موقت کنترل تورم قیمت مسکن و بحران اجاره‌نشینی در شهر تنها از طریق ساخت و ساخت گسترده با این امکان صورت می‌گیرد.

اما منتقدان با درنظر گرفتن قرار گرفتن باغ‌های باقیمانده تهران در مناطق شمالی شهر به‌درستی تاکید دارند ساخت‌وساز در این باغ‌ها کمترین تاثیر را بر کنترل قیمت ملک در پایتخت خواهد گذاشت. چرا که بیشتر میزان رشد نجومی قیمت طی دو سال گذشته در تهران در مناطق مرکزی و جنوبی شهر رخ‌ داده است.

از سوی دیگر، با نگاهی به سوابق افزایش قیمت مسکن در پایتخت متوجه می‌شویم صرف تصویب این مصوبه موجب افزایش ناگهانی قیمت زمین در تهران شده و به‌صورت دومینووار این موضوع بر قیمت تمام‌شده املاک نیز تاثیر خواهد گذاشت. ازاین‌ رو، مشخص نیست طراحان این لایحه چگونه هدف اصلی طرح را کنترل تورم قیمت مسکن اعلام کرده‌اند.

مسئله دیگری که مورد توجه مخالفان طرح برج باغ‌ها قرار گرفته است، موضوع رانت خبری این لایحه است که به نظر می‌رسد از ماه‌ها قبل برخی دلالان از آن مطلع بوده و با آگاهی از ارائه چنین لایحه‌ای اقدام به خرید اراضی سبزی کرده‌اند که در زمان خرید امکان ساخت و ساز در آن‌ها ممکن نبوده است.

سوال مخالفان طرح این است که چه کسانی و با چه ارتباطاتی از طرح این لایحه آگاه شده و به محض تصویب لایحه، قیمت زمین‌های خریداری‌شده آن‌ها ارزشی چندین برابری پیدا کرده است.

در این میان، همان‌طور که شهردار سابق تهران گفته است تنها مسئله‌ای که به نظر می‌رسد برای شهرداری تهران وشورای شهر آن فاقد اهمیت است مسئله سلامت شهروندانی است که حتی پیش از نابودی باقی باغ‌های تهران امکان تنفس هوای پاک را از دست داده‌اند.

تهران شهری که روزگاری به باغ‌هایش مشهور بود، حالا در شرایطی قرار گرفته است که به‌زودی دیدن باغ در آن بدل به آرزو می‌شود.