تهران ۱۶۰سال پیش در روایت سفیر فرانسه یکی از خوش آب‌وهواترین شهرهای ایران معرفی شده ‎است که این نعمت را مدیون باغ‎‌های زیبایش است. یکی از معروف‌ترین این باغ‎‌‌ها لاله‌‎زار بود. 

حالا اما رییس کمیته معماری و طرح‌‌های شهری شورای شهر تهران می‌‌گوید ۱۰۳ هکتار از باغ‌‌های پایتخت به برج تبدیل شده است. علی اعطا می‌‎گوید، در سال ۸۲ و در زمان تصدی محمود احمدی‎‌نژاد در شهرداری تهران مصوبه‌‌ای در شورای اسلامی شهر تهران به تصویب رسید که ریشه بسیاری از مسائل به حساب می‌‎آید. مصوبه «برج- باغ» که طبق آن، سازندگان می‌‌توانند ۳۰ درصد باغ را ساختمان‌‌سازی کنند، بدون این که نظارتی بر آن انجام شود. 

به گفته علی اعطا، در این مصوبه تلاش شد در قالب یک ماده ضابطه مواجهه با باغ‌‌ها در مورد شهر تهران از سایر استان‌‌ها مستثنی شود. مستثنی کردن تهران مسیری را طی می‌‌کند که در پهنه‌‌های طرح‌‌های توسعه شهری اگر یک پلاک ضوابط باغ داشته باشد در مقایسه با پلاک مجاور که ضوابط باغ بر آن حاکم نیست، مورد توجه قرار می‌‌گیرد. 

علی اعطا توضیح داد: «در این جا می‌‌گویند برای جبران ضرر و زیان مالکان و حفظ باغ سطح اشغال را نصف حالت متعارف کاهش دهیم. به این ترتیب سطح اشغال به ۳۰ درصد کاهش پیدا می‌کند و به لحاظ تعداد طبقات به دوبرابر افزایش می‌‌یابد. به طور مثال پنج طبقه در ۶۰ درصد به ۱۰ طبقه در ۳۰ درصد می‌رسد. سپس برای جبران هزینه ساخت ارتفاع و حفظ باغ تراکم اضافه‌تری هم به مالکان اختصاص می‌‌دهند که گاهی به ۱۱ طبقه افزایش پیدا کند.»

این عضو شورای شهر می‌‎گوید: «طبق آمار رسمی ۱۰۳ هکتار از باغ‌‌های پایتخت در قالب مصوبه برج-باغ دراین دوره ۱۳ساله ساخته است اما به نظر من این رقم بیشتر است. ساخت برج-باغ وقتی در سال ۸۶ در قالب طرح جامع تهران ابلاغ شد، شکل کاملا قانونی به خود گرفت.» 

دو سال پیش هم رییس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران گفته بود طرف ده سال گذشته بیش از ۱۲۱ هکتار از باغ‌‌های تهران نابود شده‎ است. زهرا اعظم نوری، شهرداری و مدیریت شهری گذشته را عامل این امر معرفی کرد. تاکنون ۴۵۰ مجوز صدور برج-باغ در تهران صادر شده ‎است. 

اعضای شورای شهر فعلی و شهرداران تهران در این دوره از مدیریت خود بر تهران، همواره گفته‎‌اند در دوره مدیریت قبلی شهر تهران پروانه ساخت برج در باغ‌‌های تهران فروخته می‌‎شد و باغ‌‎های تهران که زمانی ریه‌‎های تهران بودند، تبدیل به برج‎ شدند و اکنون تهران جایی برای نفس کشیدن ندارد. 

در سال ۱۳۹۸ اما خبر رسید مجوز ساخت در ۶۲ باغ در پایتخت از سوی شورای شهر فعلی تهران صادر شده ‎است. در آن دوره علی اعطا این خبر را تکذیب کرد و گفت: «شورا مجوزی برای ساخت‌و‌ساز در همه ۶۲ باغ صادر نکرده است.» 

چه کسی درخت‌‎ها را خشک کرد؟ 

زمانی در تهران برای تبدیل باغ‌‎‌های این شهر به اراضی قابل ساخت، درختان آن‌‌ها را به عمد می‎‌خشکاندند و برخی برج می‌‎شدند و برخی مراکز خرید لوکس. ویرانی‌‎های از این دست ریشه در مصوبات و قوانین ضدمحیط‌‎زیستی و منفعت‎طلبانه داشت که تهران مشجر را به تهرانی سیمانی تبدیل کرد. 

عکس‎‌های هوایی از تهران در سال ۱۳۲۵ نشان می‌‎دهد نزدیک به پنج هزار هکتار از اراضی تهران مشجر است. ولی در طول ۷۲ سال پس از ۱۳۲۵ حدود ۲۵۰۹ هکتار از اراضی مشجر و باغ‌‌های تهران نابود شده‌‌اند. 

هرچند در تاریخ نام غلامحسین کرباسچی به عنوان شهرداری که باغ‎‌های تهران را خشک کرد تا برج از آن‌‌ها بیرون بیاید و تراکم فروشی را ابداع کرد ثبت شده ‎است و پس از آن نام مرتضی الویری بر این پرونده الصاق شد ولی محمود احمدی‌‎نژاد هم با پروژه برج-باغ دستی بر این آتش دارد. نام مهدی چمران را هم به یاد بسپارید، بیشتر در موردش خواهید خواند. 

از سال ۱۳۸۳ که مصوبه برج-باغ در صحن علنی شورای شهر با اکثریت آراء اعضا مصوب شد، تاکنون باغ‌‌های تهران خواب راحت نداشته‌‎اند. 

ائتلاف آبادگران ایران اسلامی که سایه بر شورای شهر تهران انداخت، مهدی چمران را به ریاست این شورا برگزید و او حدود سه دوره رییس شورای شهر تهران باقی ماند، شورای دوم و سوم و سه سال هم از شورای شهر چهارم. 

او که در دوره ریاست خود بر شورا از مدافعان طرح خشکاندن باغ‎‌های تهران بود، در یکی از جلسه‎‌های علنی شورا در این مورد گفته بود: «ما نباید به مصوبه برج-باغ حمله کنیم، زیرا مجوز ساخت با سطح اشغال ۳۰ درصد، تدبیری برای حفظ باغات بود. علت هم این بود که شهرداری نمی‌‌تواند همه باغات شهر را بخرد و صاحبان آن‌‌ها درختان را خشک می‌‌کردند تا بتوانند ساخت‌وساز کنند. برای همین فکر کردیم به جای ۶۰ درصد، با سطح اشغال ۳۰ درصد اجازه ساخت‌وساز در باغات را بدهیم، اما به جای سه طبقه، مجوز ساخت شش طبقه بدهیم. البته سطح اشغال در زیرزمین هم نباید از ۳۰ درصد تجاوز کند. بعد متوجه شدیم درختان در ۷۰ درصد باقیمانده ممکن است حین ساخت‌وساز خشک شوند که برای جلوگیری از این موضوع، آقای تندگویان در حال تهیه طرحی است که بر مبنای آن، پایان کار به شرطی داده شود که در ۷۰ درصد باقیمانده درختان هم وجود داشته باشد و هم به قدر کافی کاشته شود.»

اما گزارش‌‌ها حاکی از آن بود که درختان بیشتر از مجوز صادره تخریب شده‌‌اند. این گونه بود که درختان با عمر ۶۰ تا ۷۰ساله چنار خشک شدند و به جای آن‌‌ها نهال‌‎هایی جوان و بی‎جان کاشته شد. 

گزارش رسمی شورای اسلامی شهر تهران در سال ۱۳۹۷ نشان می‎‌دهد که حدود ۱۲۹ هکتار از باغ‌‌های پایتخت بعد از مصوبه برج-باغ‌‌ها تخریب و برای آن‌‌ها پروانه ساختمانی صادر شده است. 

تلاش برای دریافت مصوبه برج-باغ‎‌‌ها ولی از سال ۱۳۸۲آغاز شده بود و گزارش‌‌‌ها نشان می‎‌داد که تخریب گسترده باغ‎‌‌ها‎ی تهران در نتیجه این مصوبه از چند سال پس از سال ‎۱۳۸۳ شدت گرفته و آمار ارائه شده از تخریب ۱۲۹ هکتار باغ هم مربوط به یک دوره ۱۰ساله از سال ۱۳۹۶ به قبل است. شهرداری تهران می‎‌گوید ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ تعداد ۲۵۰ برج-باغ در تهران ساخته شده ‎است. مالکان هم که دست خود را در ساخت‌وساز باز دیده بودند و کسی نظارتی بر کارشان نداشت بخش بزرگ‌تری از باغ را ساخته بودند و در مواجهه با اعتراض‌‎ها نیز گفتنه بودند طبق قانون در کمیسیون ماده هفت جریمه تخریب باغ (درختان) را می‌‌پردازیم.