طالبان در افغانستان در ماه‌های اخیر برای سفیدنمایی کارنامه خود در کشتار، انفجار و انتحار، تلاش زیادی انجام داده‌اند. در این مدت طالبان توانستند با بهره‌گیری از فعالیت‌های تبلیغاتی در رادیو و تلویزیون‌ ملی افغانستان، کانال‌های یوتیوب و حساب‌های توییتر، بازنشر زندگینامه برخی از نیروهای کشته‌شده، عکس و ویدیوهای عملیات‌ و تهیه و پخش سرودها و ترانه‌هایی با محتوای تبلیغاتی‌، توصیف خود را از دو دهه جنگ با حکومت افغانستان و متحدان غربی آن ارائه دهند. اما این رویکرد تبلیغاتی طالبان درد و رنج شهروندان افغان را که بستگان و عزیزان خود را در حمله‌های طالبان از دست داده‌اند، تازه می‌کند.

طالبان در طول هفته جاری مستندی ۴۰ دقیقه‌ای با عنوان  «دره تنگی» استان میدان وردک پخش و منتشر کرده‌اند و در این مستند، به کارنامه نیروهای کشته‌شده خود، از جمله انتحاری‌ها، در جنگ با حکومت پیشین افغانستان و نیروهای آمریکایی پرداخته‌اند. مستندسازان طالبان که اینک تلویزیون ملی افغانستان را با امکانات آن در اختیار دارند، در مستند دره تنگی، با خانواده‌های نیروهای انتحاری، زخمی‌ها و معلولان طالبان مصاحبه کرده‌اند و گورهای نیروهای کشته‌شده و بخشی از ویدیوهایی جنگ خود را در این دره به تصویر کشیده‌اند.

طالبان به برخی از خبرنگارانی نیز که در خبرگزاری‌های جهانی اشتغال دارند، اجازه سفر به دره‌ تنگی داده بودند و هفته گذشته خبرگزاری فرانسه گزارشی ویدیویی از این دره تهیه کرده بود. دره ‌تنگی در فاصله ۷۰ کیلومتری شهر کابل واقع است و دست‌کم ۲۲ هزار نفر جمعیت دارد.

طالبان در یوتیوب و توییتر دست بازتری برای نشر محتوای تبلیغاتی‌ دارند و تا جای ممکن، از قابلیت‌های این دو پلتفرم استفاده می‌کنند.

در دوران حکومت پیشین افغانستان، نیروهای طالبان در دره تنگی حضور گسترده داشتند واین باعث افزایش حمله‌های هوایی و زمینی نیروهای افغان و آمریکایی در این منطقه شده بود و در جریان این حمله‌ها وو درگیری‌ها، شماری از غیرنظامیان هم کشته و زخمی شدند. طالبان توانسته بودند جنگ خود را علیه حکومت افغانستان و غرب، «جهاد» توصیف کنند و افغانستان را در «اشغال» کشورهای غربی معرفی می‌کردند، تا بتوانند از جوانان دره تنگی سربازگیری کنند.

در مستند دره تنگی با چند کودک و نوجوان مصاحبه شده است که پدران‌ خود را  زیر پرچم طالبان از دست داده‌اند و اینک زندگی را با دشواری زیاد سپری می‌کنند.

طالبان فرزندان نیروهای انتحاری و جنگی‌شان را در مدارس دینی با نصاب آموزشی مطلوب خود شامل کرده‌اند تا بر اساس روایتشان، انگیزه «جهاد» را در ذهن این کودکان زنده ‌نگه دارند.

یکی از این کودکان، محمد است که برای بازدید از قبر پدرش که عضو طالبان بود، آمده است و در یکی از مدرسه‌های این گروه در دره‌ تنگی، آموزش‌های دینی خود را سپری می‌کند.

او در مستند طالبان می‌گوید: «یک ساله بودم که آمریکایی‌ها پدرم را شهید کردند. من به مدرسه می‌روم و درس‌های خود را می‌خوانم. الحمدالله نظام اسلامی حاکم شده است. پدر من شهید شده، اما شکر که نظام اسلامی حاکم شده است.»

در مستند طالبان تنها همین قدر به زندگی محمد پرداخته شده است و سختی‌های زندگی او پس از مرگ پدرش هیچ اشاره‌ای نمی‌شود.

طالبان در طول دو دهه جنگ با حکومت پیشین افغانستان و نیروهای غرب، با کمترین امکانات محتواهای تبلیغاتی تولید می‌کردند، اما با تسلط مجددشان بر کشور در اوت ۲۰۲۱، به امکانات گسترده رسانه‌ای، از جمله رادیو و تلویزیون ملی افغانستان و خبرگزاری باختر، دست یافتند. در سال‌های آخر نظام جمهوریت، مبالغ هنگفتی برای خریداری تجهیزات و بهبود وضعیت تولید و پخش برنامه‌های تلویزیون ملی هزینه شده بود و اینک طالبان به همه این تجهیزات امکانات دست یافته‌اند.

با مرور حساب‌های کاربری وابسته به طالبان و هوادارانشان در توییتر، دیده می‌شود که بخشی از این حساب‌ها فقط در نام کاربری متفاوت‌اند، اما در پخش محتوا از الگوی واحدی پیروی و نسخه‌برداری و نی‌کنند. این نشان می‌دهد که چندین حساب توییتری را یک فرد مدیریت می‌کند و هدف این حساب‌ها، صرفا ستایش از طالبان است.

با روی کار آمدن مجدد طالبان و خروج کامل نیروهای آمریکا و متحدان آن از افغانستان، شماری از نیروهای جنگی طالبان با این استدال که جنگ پایان یافته و کشور آزاد شده است، از عضویت طالبان دست کشیده‌اند. اما طالبان می‌خواهند با تولید محتوای تبلیغاتی و ساخت‌وساز مدارس دینی و افزایش آموزش‌های دینی، نیروهای تازه‌نفس با تفکر «طالبانی» جذب کنند تا در «روز مبادا» آن‌ها را به‌کار‌گیرند.

بخشی از نیروهای جنگی طالبان بدون هیچ‌گونه معاش و درآمدی برای تامین اهداف این گروه جنگیدند و کشته و زخمی شدند، اما اینک که طالبان به حکومت دست یافته‌اند، نیروهایشان حق معاش و امتیاز می‌خواهند و حاضر نیستند رایگان برای طالبان خدمت کنند. در چنین شرایطی، حکومت طالبان می‌کوشد با گرم نگه ‌داشتن انگیزه «جهاد»، نیروهای رایگان برای آینده تربیت کند.

حکومت طالبان به هر ابزار برای قدردانی از نیروهای کشته، زخمی و معلولان خود اقدام می‌کند. قرار است که «موزه جهاد» این گروه هم ساخته شود و در آن، مین‌های مغناطیسی، خودروهای بمب‌‌گذاری‌شده، جلیقه‌های انتحاری، موتورسیکلت‌های انفجاری و دیگر مواد مشابه، همراه با عکس و زندگینامه برخی از فرماندهان و نیروهایشان به نمایش گذاشته شود.

اسفند گذشته، محمدیوسف، مشهور به حاجی وفا، استاندار طالبان در بلخ،  یک بمب دستی، یک بشکه روغن مملو از مواد منفجره، یک بمب مغناطیسی و یک موتورسیکلت را به مثابه «آثار ارزشمند»، به موزه شهر مزارشریف اهدا کرد.

حکومت طالبان به داشتن گردان‌های انتحاری، مین‌های مغناطیسی، بمب‌ها و مواد انفجاری دیگر افتخار می‌کند و چندین بار با به نمایش گذاشتن گردان‌های انتحاری و تجهیزات انفجاری خود، کوشیده است در همسایه‌های افغانستان رعب و وحشت ایجاد کند.

سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان و رهبر شبکه حقانی، در نخستین ماه‌های سلطه این گروه بر افغانستان، با خانواده‌ها و بازماندگان نیروهای انتحاری طالبان در هتل اینترکنتینانتال کابل دیدار کرد. او نیروهای انتحاری را «قهرمان اسلام و وطن» توصیف کرد و بر حمایت از خانواده‌های آنان تاکید ورزید.

پس از این دیدار، ستایش مقام‌های طالبان از کشته‌شدگان نیروهای انتحاری افزایش یافت و اینک به جایی رسیده است که طالبان از عملکردشان مستند تلویزیونی می‌سازند و آن را به شکل گسترده تبلیغ می‌کنند و به نمایش می‌گذارند.

شمار دیگر یاز فرماندهان طالبان به‌ شمول حاجی یوسف وفا، استاندار بلخ، هم با تقلید از سراج‌الدین حقانی، مقداری پول بین خانواده‌ها و کودکان کشته‌شدگان حمله‌های انتحاری این گروه توزیع کرد.

شهروندان افغانستان از نیروهای طالبان و حمله‌های انفحاری و انتحاری آنان در طول دو دهه، خاطرات بسیار تلخی دارند و بسیاری از آنان بستگان و عزیزان خود را در این حمله‌ها از دست داده‌اند، اما طالبان به تطهیر و سفیدنمایی پیشینه‌شان مشغول‌اند. زخم خانواده‌های قربانیان جنگ، هنگام مواجه شدن با این‌گونه تبلیغات و عکس، ویدیو و سرود، تازه‌ می‌شود.