نتایج نظرسنجی تازه ایپسوس که در روز جهانی پناهندگان منتشر شد، حاکی از آن است به‌طور کلی نگرش شرکت‌کنندگان در نظرسنجی در ۲۹ کشور مورد مطالعه درباره پناهجویان اندکی مطلوب‌تر شده اما کلیشه‌های منفی درباره پناهندگان همچنان تهدیدی جدی برای زندگی آن‌ها در جامعه میزبان محسوب می‌شود.

بر این اساس، ۷۴ درصد بر این باورند که افرااد باید بتوانند برای فرار از جنگ یا آزار و اذیت به کشورهای دیگر پناه ببرند. با این حال، ۲۰ درصد آن‌ها چنین حقی را برای افراد گرفتار در بحران قائل نیستند.

ایپسوس یک شرکت چند ملیتی در حوزه نظرسنجی و تحقیقات بازار است که دفتر مرکزی آن در پاریس قرار دارد. نظرسنجی تازه ایپسوس به صورت آنلاین با نمونه‌ بیش از ۲۱ هزار نفر از ۲۹ کشور، از ۲۱ آوریل تا ۵ مه سال ۲۰۲۳ انجام شد.

با دقیق‌تر شدن در نتایج یافته‌های ایپسوس جزئیات بیشتری از میزان آمادگی مردم کشورهای میزبان برای پذیرش  پناهجویان آشکار می‌شود.

بیش از نیمی (۵۸ درصد) از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی به صحت پرونده‌های پناهجویی به دیده شک و تردید می‌نگرند و بر این باورند که بیشتر پناهجویانی که به کشورشان پناه می‌آورند، نه به دلایل معتبر بلکه تنها با انگیزه اقتصادی و بهبود شرایط زندگی دست به چنین اقدامی می‌زنند. تنها یک‌سوم مردم فکر می‌کنند که پناهجویان واقعا به‌دلیل خطر جانی و برای در امان ماندن از خشونت‌ها و آزار و اذیت به کشورهای دیگر پناه می‌برند.

با وجود اینکه سه‌چهارم افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی از کشورهای مورد مطالعه به حق فرار و پناه بردن به دیگر کشورها باور دارند، اما در عمل، اندکی کمتر از نیمی از آنها بر این باورند که باید مرزهای کشورشان را به روی پناهجویان خارجی بست. به عبارت دیگر، بخش عمده‌ای از آنها فکر می‌کنند که پناهجویان به جایی غیر از کشوری که پاسخگویان در آن زندگی می‌کنند بروند.

از طرف دیگر تنها نیمی از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی از کشورهای مورد مطالعه به مشارکت مثبت بیشتر پناهندگان در کشورهای میزبان باور دارند. نزدیک به نیمی از افراد هم بر این باورند بیشتر پناهندگان در کشورهای میزبان به شکل موفقی جذب جامعه می‌شوند.

یافته‌های این نظرسنجی حاکی از آن است که تنها دوپنجم نمونه مورد مطالعه بر این باورند که باید همواره به پناهجویان اجازه ورود به کشور را داد. حدود ۲۰ درصد بر این باورند که باید درها را به روی پناهجویان بست و پناهجویان کنونی را نیز باید از کشور بیرون کرد. ۴۰ درصد نیز بر این باورند که نباید اجازه داد پناهجویان جدید وارد کشور شوند.

بر اساس یافته‌های این نظرسنجی، ۴۸ درصد پاسخگویان بر این باورند که پناهندگان موجب بالا رفتن جرایم می‌شوند. ۴۴ درصد نیز بر این باورند که پناهندگان دسترسی به مسکن را دشوارتر می‌کنند. همچنین ۳۷ درصد از پاسخگویان معتقدند که حضور پناهندگان در کشور، بهداشت محیط را بدتر می‌کند.

ترینه تو، از مدیران ایپسوس، با اشاره به یافته‌های این نظرسنجی، بر ضرورت اقدام‌های دولت‌ها و رسانه‌ها در مقابله با اطلاعات غلط و کلیشه‌های منفی در مورد پناهندگان تاکید کرد و خواستار اتخاذ تدابیر برای کمک به پناهندگان در بازسازی زندگی و فراهم آوردن زمینه‌های مشارکت موثرشان در جامعه میزبان شده است.

ایپسوس این گزارش را یک هفته پس از آن منتشر می‌کند که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در آخرین گزارش خود، از دو برابر شدن تعداد پناهندگان در سراسر جهان در ۱۰ سال گذشته خبر داد.

به گفته کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، تا پایان سال ۲۰۲۲ تعداد پناهندگان در سراسر جهان به ۳۵.۳ میلیون نفر رسیده است؛ حدود هشت میلیون نفر بیشتر از سال پیش از آن. تعداد پناهندگان در دهه گذشته از ۱۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۱ به بیش از دو برابر در سال ۲۰۲۲ رسیده است.

 بیش از ۱۱۰ میلیون آواره در جهان

براساس گزارش کمیساریای عالی پناهندگان، به این تعداد باید ۶۲.۵ میلیون نفری را که در داخل کشورها ناگزیر به ترک خانه و زندگی‌شان شده‌اند افزود. ۵.۴ میلیون نفر نیز در حال حاضر درخواست پناهندگی داده‌ و در انتظارند تا درخواستشان تایید شود. ۵.۲ میلیون نفر هم به حمایت‌های بین‌المللی نیاز دارند. به این ترتیب، در پایان سال ۲۰۲۲ در مجموع ۱۰۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر ناخواسته آواره شده‌اند؛ ۱۹ میلیون و یک‌صد هزار نفر بیش از سال ۲۰۲۱.

این نهاد سازمان ملل تخمین می‌زند که تعداد آوارگان در ماه مه سال جاری به ۱۱۰ میلیون نفر رسیده است.

سهم کشورهای مبدا

سوریه با ۶.۶ میلیون پناهنده، فلسطین با ۵.۸ میلیون، اوکراین با ۵.۷ میلیون، افغانستان با ۵.۶ و ونزوئلا با ۵.۵ میلیون پناهنده به ترتیب بیشترین سهم را در جمعیت پناهندگان دارند.

بیش از نیمی (۵۲ درصد) از پناهندگان سال‌های اخیر مربوط به سه کشور سوریه (۶.۵ میلیون نفر)، اوکراین (۵.۷) و افغانستان‌اند (۵.۷ میلیون نفر).

به عبارت دقیق‌تر، روی کار آمدن طالبان در افغانستان، تهاجم نظامی روسیه به اوکراین و سرکوب‌های بشار اسد و جنگ داخلی در سوریه سه رویداد مهمی‌اند که در این سال‌ها موجب آوارگی ده‌ها میلیون نفر شده است. به این رویدادها باید جنگ داخلی سودان را نیز افزود که دو ماه است سایه شوم خود را بر زندگی مردم این کشور گسترانده است.

سهم کشورهای میزبان

بر اساس گزارش کمیساریای عالی پناهندگان، در میان کشورهای میزبان، ترکیه با ۳.۶ میلیون پناهنده نخستین جایگاه را دارد. پناهندگان ترکیه اغلب آوارگان سوری‌اند. پس از آن، ایران با ۳.۴ میلیون پناهنده عمدتا از مبدا افغانستان قرار دارد. کلمبیا نیز با ۲.۵ میلیون پناهنده که اغلب از ونزوئلا گریخته‌اند در جایگاه‌ سوم میزبانی پناهندگان است.

جنگ اوکراین

تهاجم نظامی روسیه به خاک اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، پرشتاب‌ترین بحران پناهجویان از جنگ جهانی دوم به این سو را به وجود آورد.

در پی حمله گسترده روسیه به اوکراین، در کمتر از یک سال ۵.۷ میلیون نفر از این کشور گریختند. علاوه بر این، شش میلیون نفر نیز در داخل اوکراین آواره شدند. لهستان نخستین مقصد پناهندگان اوکراینی بود. یک میلیون و ۵۶۰ هزار اوکراینی به این کشور گریختند و آلمان نیز با میزبانی یک میلیون و ۵۰ هزار پناهنده، در جایگاه دوم قرار دارد.