طالبان با صدور فتوا بر مبنای شریعت اسلامی تلاش می‌کنند پایه‌های قدرتشان را در افغانستان مستحکم کنند و از سویی نیز، با بهره‌گیری سیاسی از دین، مخالفانشان را سرکوب کنند. یکی از مراجع صدور فتوا در حکومت طالبان نهادی موسوم به «دارالافتاء مرکزی» است که رهبر آن نورالله منیر، یکی از افراد افراطی طالبان، است که جز آموزش‌های دینی در عرصه دیگری تخصص ندارد.

عملکرد نهاد دارالافتاء مرکزی طالبان آشکار نیست و طالبان هم نخواستند که در این مورد اطلاع‌رسانی کنند، اما ظاهرا صلاحیت زیادی برای تامین هدف‌های طالبان با استفاده از سلاح دین دارد.

طالبان تاکید دارند که برای تطبیق شریعت اسلامی در جامعه تلاش می‌کنند و از طریق دارالافتاء فتواهای شرعی در مورد مسائل افغانستان صادر می‌کنند تا از این طریق هم پایه‌های قدرتشان را با بهره‌گیری سیاسی از دین مستحکم کنند و هم دلیلی برای حذف و کشتن مخالفانشان داشته باشند.

طالبان به نورالله منیر، رئیس دارالافتاء مرکزی، لقب «شیخ» داده است. او روز دوشنبه سوم ژوییه (۱۲ تیر) گزارش کار خود را به مولوی عبدالکبیر، سرپرست نخست‌وزیری طالبان، داد.

رئیس دارالافتاء طالبان گفته بود که این نهاد حجم کار خود را در قیاس با گذشته چند برابر بیشتر کرده است و روی صدها موضوع مهم کار کرده است. اما مشخص نکرده است که آن «صدها موضوع مهم» چیست.

رئیس دارالافتاء طالبان تاکید کرده است که آن‌ها کارهایشان را مطابق با «شریعت اسلامی» و نظر کارشناسان پیش می‌برند.

در حکومت طالبان آزادی بیان با موانعی جدی مواجه است. به همین علت، بخش زیادی از اطلاعات پنهان می‌ماند. طالبان در مورد دارالافتاء مرکزی جزئیات خیلی کمی منتشر کرده‌اند. ماه گذشته، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، گفته بود که حقوق بازنشستگان پس از بررسی دارالافتاء تایید و امضا خواهد شد. او افزوده بود که به‌دلیل بررسی جنبه‌های شرعی مربوط به بازنشستگان، این موضوع به دارالافتاء این گروه فرستاده شده است.

رئیس دارالافتاء مرکزی طالبان کیست؟  

در پی سرنگون شدن حکومت افغانستان، رهبر طالبان نخست مولوی نورالله منیر را در مسند وزارت معارف گمارد و در شهریور سال گذشته او را رئیس دارالافتاء مرکزی طالبان کرد.

بر اساس اطلاعات وب‌سایت وزارت معارف طالبان، مولوی نورالله منیر در سال ۱۳۵۲ در روستای «مریان بالا» در شهرستان اندر در استان غزنی متولد شده است. او در مدرسه‌های دینی افغانستان و مدرسه «امدادالعلوم» شهر پیشاور پاکستان دوره‌های آموزشی را گذرانده است.

او چهار سال در «نورالمدارس» در پاکستان آموزش دینی داده است و در پی حمله ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا، که به سرنگونی رژیم طالبان در دهه ۹۰ میلادی انجامید، به افغانستان بازگشت و در شهرستان «اندر» استان غزنی به تدریس آموزش‌های دینی مشغول شد و با طالبان نیز همکاری کرد.

بستگان مولوی نورالله منیر ادعا می‌کنند که او تحت تعقیب حکومت پیشین و نیروهای آمریکایی بوده و به همین دلیل در پاکستان اقامت داشته است.

مولوی نورالله منیر در کنار تدریس کتاب‌های دینی، در سمت‌های رئیس کمیسیون استان غزنی طالبان، عضو کمیسیون نظامی طالبان در استان‌های شرقی، رئیس دارالافتاء مرکزی ناحیه شرق، معاون دادگاه طالبان، و سرپرست این دادگاه نیز کار کرده است. 

صدور فتوا علیه مخالفان سیاسی و نظامی در افغانستان پیشینه کمی ندارد. اشرف غنی، رئیس‌‌جمهوری پیشین، در ژوییه ۲۰۱۹ فرمان تاسیس دارالافتاء جمهوری اسلامی افغانستان را صادر کرد. در آن فرمان آمده بود: «دارالافتاء جمهوری اسلامی افغانستان به‌عنوان یگانه مرجع صدور فتواهای شرعی تاسیس گردید. این نهاد از لحاظ تشکیلات و بودجه مستقل است.»

اشرف غنی فرمان تاسیس دارالافتاء را چند ماه قبل از پایان دوره نخست حکومتش و هنگامی صادر کرد که گفت‌وگوهای صلح میان آمریکا و طالبان در دوحه در قطر جدی‌تر شده بود. در آن زمان، برخی از علمای دینی گفتند که این اقدام رئیس‌جمهوری پیشین بهره‌برداری سیاسی از این نهاد و صدور فتوا علیه طالبان است، اما این اقدام او موفقیت چندانی کسب نکرد و حکومتش سرنگون شد.

دوره نخست حکومت طالبان در افغانستان در سال ۲۰۰۱ در اثر حمله ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا و سرنگون شدن آن حکومت به پایان رسید. شماری از رهبران طالبان به دست نیروهای آمریکایی کشته یا بازداشت شدند. پس از مدتی، طالبان به فعالیت مسلحانه علیه حکومت پیشین افغانستان و متحدان غربی آن روی آوردند.

طالبان در آن زمان از طریق صدور فتوا «افغانستان را در اشغال» غربی‌ها  و جنگیدن را «جهاد» توصیف می‌کردند. با این فرمان‌های طالبان بود که هزاران تن از شهروندان افغانستان در جریان حمله‌های انفجاری و انتحاری مسلحانه طالبان کشته و زخمی شدند.

مقام‌های مهم در حکومت طالبان به کسانی داده می‌شود که در مدرسه‌های دینی آموزش دیده‌اند و با علوم معاصر بیگانه‌اند. در حکومت قومی-مذهبی طالبان، حرف آخر را ملاهای دینی می‌زنند. درباره فتواهایی که مراجع طالبان صادر می‌کنند در حلقه افرادی با تفکر طالبانی و تندرو تصمیم‌گیری می‌شود و سپس با استفاده از قوه اجرایی و نیروهای انتظامی به جامعه خورانده می‌شود.

در حکومت طالبان، تصمیم‌ها نخست در حلقه نزدیک به ملا هیبت‌الله، رهبر طالبان، گرفته می‌شود. این حلقه متشکل از علمای دینی است. سپس، برای تصمیم‌گیری نهایی، تصمیم‌های پیشنهادی به ملا هیبت‌الله فرستاده می‌شود.

در فتواهای علمای دینی طالبان، جنگ با این گروه «حرام» است و عاملان مقاومت مسلحانه علیه این گروه مستحق کشتن‌اند. طالبان از زمان تسلط بر افغانستان در اوت ۲۰۲۱ تا کنون کوشیده‌اند با استفاده از ابزار خشونت و صدور فتوا بر مردم مسلط باشند.

در نتیجه همین فتواهای طالبان است که محدودیت‌های فزاینده بر آزادی زنان وضع شده و بیشتر زنان و دختران خانه‌نشین و از آموزش و تحصیل محروم شده‌اند.

بخش زیادی از جمعیت افغانستان مذهبی‌اند و بیش از چهار دهه است که با سوءاستفاده از احساسات مذهبی این مردم جنگ در افغانستان جریان دارد. طالبان نیز این موضوع را درک کرده‌اند. به همین دلیل، به صدور فتواهای متعدد در دارالافتاء اقدام می‌کنند.

طالبان تمام قوانین حکومت پیشین افغانستان را لغو کرده‌اند و تاکید دارند که نظام اسلامی را برقرار کرده‌اند. اکنون، می‌کوشند بخشی از آن خلأ قانونی را با صدور فتوا بر اساس منافع شخصی خود برطرف کنند.