ویلنیوس، پایتخت لیتوانی، از روز سه‌شنبه یازدهم ژوییه میزبان نشست دو روزه ۳۱ کشور عضو ناتو خواهد بود. 

خبرگزاری رویترز در گزارشی تحلیلی به اهمیت سه کشور بالتیک همسایه روسیه و بلاروس در میان کشورهای ناتو پرداخته است. 

لیتوانی، عضو ناتو و همسایه بلاروس، یکی از مهم ترین کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» است که در دهه‌های اخیر مرتب زیر فشار روسیه بوده است. بی‌دلیل نیست که غیر از اهمیت موضوع‌های اصلی مورد بحث رهبران، تحلیلگران سیاسی مکان برگزاری این نشست را نیز نمادین می‌خوانند. 

استونی و لتونی و لیتوانی، سه کشور کوچک اروپای شرقی و عضو اتحادیه اروپا و ناتو، همچون خاری در گلوی رهبران روسیه‌اند.

استونی و لتونی در حالی عضو ناتو هستند که صدها کیلومتر مرز خاکی با روسیه دارند؛ روسیه‌ای که ۲۴ فوریه سال ۲۰۲۲، به بهانه عضویت احتمالی اوکراین در ناتو، به آن کشور حمله کرد. این سه کشور بالتیک از سال ۱۹۴۰ تا سال ۱۹۹۰ بخشی از سرزمین اتحاد جماهیر شوروی بودند و فقط پس از فروپاشی این ابرقدرت کمونیست بود که هر کدام به‌عنوان کشوری مستقل در اروپا شناسایی شدند. 

در دوران اتحاد جماهیر شوروی، به‌خصوص در زمان حکمرانی استالین، صدها هزار نفر از شهروندان این سه کشور به‌دلیل مخالفت با سیاست‌های حکومت مرکزی به سیبری و اردوگاه گولاگ تبعید شدند و شهروندان روس جای آن‌ها را پر کردند. در حال حاضر، یک‌چهارم جمعیت لتونی و استونی را شهروندان روس‌تبار تشکیل می‌دهند. 

جمعیت این سه کشور در مجموع بیش از۶ میلیون نیست، اما به‌دلیل شرایط ژئواستراتژیکی، اهمیت زیادی برای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی دارند.

مهم‌ترین دلیل این است که ناتو توانسته است پایگاه‌هایی را در چند صد کیلومتری پایگاه‌های نظامی روسیه و بلاروس در این کشورها مستقر کند. یک گزارش پارلمان استونی در سال ۲۰۲۳ ادعا کرد به اطلاعاتی دست یافته است که نشان می‌دهد از دید رهبران روسیه، این سه کشور بالتیک وضعیت شکننده‌ای در صحن ناتو دارند. از نگاه حکمرانان روسیه، مهم‌ترین ضعف این کشورها شهروندان روس‌تباری‌ است که همچنان نگاهشان به روسیه به‌مثابه سرزمین مادری است. از همان نخستین ماه‌های استقلال این کشورها از اتحاد جماهیر شوروی، هر سه سیاست‌هایشان را حول نزدیکی به غرب و اتحادیه اروپا تنظیم کردند. 

این سه کشور حوزه بالتیک هم‌زمان مهم‌ترین متحدان منطقه‌ای آمریکا نیز هستند. پس از حمله روسیه به اوکراین، این سه کشور در خط مقدم وضع تحریم‌ها و مجازات‌های اروپایی و بین‌المللی علیه کاخ کرملین بودند. آن‌ها از همان نخستین روزهای جنگ از سازمان ناتو خواستند برخورد قاطعانه‌تری علیه روسیه داشته باشد. از یاد نباید برد که ویلنیوس محل زندگی برخی از مخالفان روس ولادیمیر پوتین و تنها متحد اروپایی‌اش الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهوری بلاروس، است: از بنیاد «ضد فساد» منتسب به الکسی ناوالنی معروف، منتقد زندانی ولادیمیر پوتین گرفته تا سواتلانا تیخنووسکاوا، رهبر مخالفان بلاروس. 

پس از اشغال کریمه به دست ارتش روسیه در سال ۲۰۱۴ و الحاق آن به فدراسیون روسیه، این سه کشور بالتیک بودجه تسلیحاتی خود را چندبرابر کردند. این کشورهای کوچک اروپایی به‌تازگی متعهد شده‌اند که ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی‌شان را به هزینه‌های ناتو اختصاص دهند. در مجموع، در این سه کشور دست‌کم هزار نظامی عضو ناتو مستقر است، اما این کشورها از این سازمان خواسته‌اند شمار نظامیان را به ۳ تا ۵ هزار نفر برساند. آن‌ها همچنین خواهان تقویت سامانه دفاع هوایی‌شان خود به کمک ناتو شده‌اند. 

بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان، هفته گذشته گفت که تا چند سال دیگر، بیش از ۴ هزار نیروی نظامی آلمان در لیتوانی مستقرمی‌شوند. 

آیا ترکیه به مخالفت‌هایش برای الحاق سوئد به ناتو پایان می‌دهد؟

یکی از بحث‌های سران ناتو در اجلاس پیش رو بی‌تردید الحاق سوئد به این ائتلاف خواهد بود. الحاق این کشور اسکاندیناوی ماه‌هاست که به‌دلیل وتوی ترکیه به تعویق افتاده است. با این حال، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، روز جمعه اعلام کرد که ترکیه در نشست ناتو «بهترین تصمیم را، هرچه باشد» خواهد گرفت. تحلیلگران می‌گویند این سخنان اردوغان نشان می‌دهد که آنکارا در نشست آینده از پیوستن سوئد به ناتو حمایت خواهد کرد. 

این اظهارات اردوغان چند ساعت پیش از دیدار وی با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، در استانبول بیان شد. مقاومت ترکیه برای پذیرش سوئد در این ائتلاف نظامی در هفته‌های گذشته باعث خشم آمریکا و اتحادیه اروپا شد. دولت سوئد پیش‌تر اعلام کرده بود که به اندازه کافی برای رفع نگرانی‌های ترکیه تلاش کرده است.

ترکیه مدعی است که سوئد به اعضای حزب کارگران کردستان ترکیه (پ‌ک‌ک) پناه داده است. ترکیه پ‌ک‌ک را یک «سازمان تروریستی» می‌داند. رئیس‌جمهوری ترکیه روز جمعه گفت:‌ «سه‌‌شنبه، در نشست رهبران ناتو در ویلنیوس، درباره نگرانی‌های ترکیه با شریکان خود رایزنی خواهیم کرد. بهترین تصمیم را خواهیم گرفت، هرچه باشد.»