تیم ملی والیبال ایران در آخرین دیدار خود در لیگ ملت‌های والیبال ۲۰۲۳ جهان، بامداد دوشنبه ۱۹ تیر مقابل کوبا هم با نتیجه سه بر دو شکست خورد تا در مجموع با ۱۰ شکست و تنها دو برد، نتیجه‌ای عجیب و دور از انتظار را ثبت کند و در مرحله مقدماتی با این دور از مسابقات بدرود بگوید.

این در حالی است که تیم ملی والیبال ایران طی سالیان اخیر در مسابقات جهانی والیبال، توانسته بود نتایج آبرومندانه‌ای کسب کند. به‌ طور مثال در رقابت‌های لیگ ملت‌های والیبال در سال ۲۰۱۹ با هدایت ایگورکولاکوویچ پنجم شد اما امسال بین ۱۶ تیم حاضر در این رقابت‌ها، مقام چهاردهم را به‌ دست آورد.

بهروز عطایی، سرمربی تیم ملی والیبال ایران که از مرداد ۱۴۰۰ این سمت را برعهده دارد، با ثبت عملکردی بسیار ضعیف از خود بار دیگر نشان داد کیفیت فنی مربیان ایرانی با همتایان خارجی و نامدار آنان چقدر فاصله دارد و استعدادهای والیبال ایران در غیاب یک سرمربی باکیفیت روی نیمکت، دیگر مانند یک دهه گذشته توان برد قدرت‌های برتر والیبال جهان را ندارند.

به اذعان کارشناسان والیبال، سرمربی آملی تیم ملی ایران که در سال‌های اخیر جزو موفق‌ترین مربیان ایرانی در سوپرلیگ والیبال ایران بود و در سال ۲۰۱۹ نیز با تیم ملی جوانان ایران به اولین قهرمانی جهان رسید، در لیگ ملت‌های ۲۰۲۳ بارها نشان داده که در امتیازهای حساس و سرنوشت‌ساز، توانایی تغییر تاکتیک و پیش‌بینی برنامه‌های مربیان حریف را ندارد و تیم ایران در چندین ست متوالی، در حالی که از حریف پیش بود، مسابقه را واگذار کرد.

بهروز عطایی همچنین با موضع‌گیری‌های تند علیه منتقدان خود در روزهای اخیر، اختلاف و دعوا با مهره‌های باتجربه تیم ملی والیبال و سرسپردگی کامل مقابل رئیس فدراسیون، نشان داد از لحاظ شخصیتی و فنی تا چه اندازه با سرمربیان قبلی تیم ملی والیبال ایران مانند خولیو ولاسکو، ایگور کولاکوویچ، رائول لوزانو و اسلوبودان کوواچ فاصله دارد و توانایی‌اش در مهار حاشیه‌های تیم پایین است.

والیبال ایران از سال ۲۰۱۱ و حضور خولیو ولاسکو، سرمربی نامدار آرژانتینی روی نیمکت ایران، متحول و با جهش شگرفی مواجه شد و در اولین قدم، برای اولین بار در تاریخ به مقام قهرمانی آسیا رسید. پس از تکرار این عنوان در سال ۲۰۱۳، توانست برای اولین بار در لیگ جهانی حضور یابد و در جام بزرگ قهرمانان جهان در همان سال نیز میان قدرت‌های برتر جهان مقام چهارم را به‌ دست آورد.

پس از ولاسکو نیز موفقیت‌های والیبال ایران ادامه یافت و والیبالیست‌های ایرانی با اسلوبودان کوواچ، مربی پرافتخار صربستانی، توانستند در لیگ جهانی ۲۰۱۴ مقام چهارم، در مسابقات قهرمانی جهان همان سال مقام ششم و در مسابقات آسیایی نیز کاپ قهرمانی را به خانه ببرند.

سپس نوبت به رائول لوزانو آرژانتینی رسید تا با هدایت او، مردان ملی‌پوش ایران برای اولین‌بار بازی در مسابقات والیبال المپیک را تجربه کنند و در المپیک تابستانی ریودوژانیرو برزیل به مقام قابل‌توجه و ماندگار پنجمی برسند.

در سال ۲۰۱۷، ایگور کولاکوویچ، اهل مونته‌نگرو، به‌عنوان سرمربی تیم ملی والیبال ایران انتخاب شد. او توانست برای بار سوم ایران را به مقام قهرمانی آسیا برساند و در ادامه حضور سه ساله‌اش در ایران، مقام سومی جام بزرگ قهرمانان جهان ۲۰۱۷، پنجمی لیگ ملت‌های والیبال ۲۰۱۹ و قهرمانی بازی‌های آسیایی ۲۰۱۸ را کسب کند.

در ادامه ولادیمیر الکنو روس که در سال ۲۰۱۲ همراه با تیم ملی کشورش قهرمان المپیک لندن شده بود، هدایت تیم ملی والیبال ایران را بر عهده گرفت و در المپیک ۲۰۲۰ توکیو، با ایرانی‌ها مقام نهم این رقابت‌ها را به‌ دست آورد تا در نهایت بهروز عطایی در سال ۲۰۲۱ سرمربی ایران شود.

نگاهی به عملکرد مربیان خارجی حاضر در والیبال ایران از سال ۲۰۱۱ تاکنون و افتخارات به‌دست آمده زیرنظر این مربیان نامدار نشان می‌دهد که اکنون مقام چهاردهمی ایران میان ۱۶ تیم حاضر در لیگ ملت‌های ۲۰۲۳ تا چه اندازه عملکردی فاجعه‌آمیز و تلخ برای والیبال ایران محسوب می‌شود و در صورت جایگزین نشدن یک سرمربی کارنامه‌دار خارجی به جای عطایی، افول بیشتر و کنار رفتن کامل ایران از جمع قدرت‌های برتر جهانی و حتی آسیایی هم محتمل خواهد بود.

بی‌توجهی محمدرضا داورزنی، رئیس فدراسیون والیبال ایران، به پرورش نسل‌های بعدی و نبود برنامه‌ریزی مناسب برای تیم‌های نوجوانان و جوانان هم اتفاق عجیبی است که به‌ نظر می‌رسد حاصل بی‌اعتنایی او به والیبال و تمرکزش بر مسائل سیاسی باشد.

این مقام پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در سال‌های اخیر چندین‌ بار تلاش کرد به مقام وزارت ورزش در ایران برسد، در دو هفته اخیر با تقاضای ویزای آمریکا برای ۶۰ نفر که دست‌کم ۳۰ نفرشان افراد غیروزشی و سیاسی بودند، در هفته آخر لیگ ملت‌های جهان حاشیه‌ای جدید برای والیبال ایران درست کرد.

با این حال در شرایط فعلی به نظر نمی‌رسد حمید سجادی، وزیر ورزش دولت ابراهیم رئيسی که عملکرد دوساله او نیز با انتقادهای زیادی مواجه است، توان برکنار کردن محمدرضا داورزنی از ریاست فدراسیون والیبال را به دلیل ثبت نتایج فاجعه‌بار در لیگ ملت‌ها داشته باشد؛ بنابراین باید منتظر ماند و دید آیا داورزنی به مسیر قبلی فدراسیون والیبال در ایجاد شرایطی ایده‌آل برای تیم‌ ملی‌های والیبال و ورود مجدد مربیان نامدار خارجی به ایران روی می‌آورد، یا ادامه همکاری با بهروز عطایی، دوست قدیمی خود، را انتخاب می‌کند و والیبال‌دوستان ایرانی را بیشتر از یک ماه اخیر ناامید خواهد کرد.