جنگ‌ سخت و خونینی‌ که از مدتی پیش در کشور بزرگ سودان میان ژنرال عبدالفتاح برهان و ژنرال احمد حمدان دقلو (حمیدتی) جریان دارد، سودان را هر روز‌ بیشتر به پرتگاه یک جنگ داخلی فراگیر و تمام‌عیار نزدیک‌ می‌کند؛ جنگی‌ داخلی‌ که اگر آغاز شود، سال‌ها ادامه خواهد یافت و افزون بر ویرانی سودان، ده‌ها هزار کشته و زخمی و میلیون‌ها آواره و پناهنده به جا می‌گذارد.

از این رو نشست سران هشت کشور همسایه سودان یعنی مصر، لیبی، چاد، آفریقای مرکزی، سودان جنوبی، اتیوپی، اریتره و عربستان سعودی (با سودان مرز آبی دارد) که ۱۳ ژوییه در قاهره برگزار شد، گامی مثبت در مسیر درست برای پایان دادن به این جنگ خانمان‌سوز به‌ حساب می‌آید. این نشست نشان داد که کشورهای همسایه سودان از احتمال گسترش دایره این جنگ به‌شدت نگران‌اند و برای متوقف کردن آن از هیچ تلاشی دریغ نخواهند کرد.

در واقع جنگ جاری میان ژنرال عبدالفتاح برهان، رئیس شورای حاکمیت، و ژنرال احمد حمدان دقلو، فرمانده نیروهای واکنش سریع، روز‌به‌روز در حال گسترش است و بیم آن می‌رود که آتش کشمکش‌ها و جنگ‌های نژادی و قبیله‌ای را در سراسر سودان شعله‌ور کند. همچنین احتمال دارد جنگ‌های قبیله‌ای که هم اکنون در استان دارفور جریان دارد، گسترش یابد و به کشورهای همسایه سودان نیز سرایت کند. از این رو سازمان ملل متحد نیز هشدار داده که سودان در آستانه یک جنگ داخلی تمام‌عیار قرار گرفته است.  

این در حالی است که به دلیل تبادل آتش بین دو طرف، میزان تلفات غیرنظامیان بسیار بالا رفته و وضعیت معیشتی و درآمدها به‌شدت افت کرده است. افزون بر آن، تاکنون نزدیک به سه میلیون نفر مجبور شده‌اند‌ از مناطق درگیری در خارطوم و دارفور فرار کنند و به مناطق دیگر سودان یا کشورهای همسایه پناه ببرند. چنانچه تاکنون بیش از ۲۵۰ هزار سودانی فقط به مصر رفته‌اند و احتمال می‌رود شمار آن‌ها تا چند ماه آینده به میلیون‌ها نفر برسد.

از سوی دیگر، از آنجا که هردو طرف درگیری به این باور رسیده‌اند که می‌توانند در جنگ پیروز شوند و از این راه به اهداف خود برسند، جنگ کماکان ادامه دارد و همه آتش‌بس‌هایی‌ که با میانجیگری عربستان سعودی و آمریکا، سازمان ایگاد و اتحادیه آفریقا تاکنون برقرار شده، به شکست انجامیده است و هر دو طرف جنگ آن‌ها را نقض کرده‌اند. به همین ترتیب طرح‌ پیشنهادی سازمان ایگاد، مبنی بر بی‌طرف قرار دادن پایتخت و استقرار نیروهای آفریقایی در آن نیز پذیرفته نشد و اجازه ندادند زمینه برای تشکیل حکومتی غیرنظامی فراهم شود.

البته نقش افراد باقی‌مانده از رژیم عمرالبشیر و همچنین مداخله کشورهای خارجی را در تداوم این وضعیت نباید نادیده گرفت. درباره مداخله کشورهای خارجی باید اضافه کرد که ناظران تاثیر عملی آن را در صحنه‌های نبرد احساس می‌کنند. حتی برخی ناظران این جنگ را جنگ نیابتی می‌دانند که میان قدرت‌های خارجی دور و نزدیک در جغرافیای سودان جریان دارد. پس تا زمانی‌ که دست قدرت‌های خارجی در جنگ سودان دخیل باشد و برای طرف‌های درگیر پول، سلاح و امکانات بفرستند، این جنگ نیز ادامه خواهد یافت.

در فرجام می‌خواهم بار دیگر تاکید کنم که نشست سران کشورهای همسایه سودان گامی در مسیر درست محسوب می‌شود. اما برای وادار کردن طرف‌های درگیر به توقف جنگ و نشاندن آن‌ها پای میز مذاکره ابزار لازم را ندارد. از این رو رسیدن به هدف همچنان دور از دسترس به نظر می‌رسد. 

برگرفته از روزنامه النهار العربی