نتایج یک پژوهش تازه نشان می‌دهد که تراز دریاچه ارومیه در ۱۳ خرداد ۱۴۰۲، به «کمترین تراز ثبت‌شده در این روز از سال ۱۳۴۳ تاکنون» رسیده است و «حجم آب» این دریاچه نیز حتی از حجم ثبت‌شده آن در ۹۴ کمتر شده است. همزمان، رئیس سابق سازمان محیط زیست ایران اعلام کرد که با روند پرشتاب کاهش تراز و سطح دریاچه، «تا پایان تابستان امسال دریاچه ارومیه احتمالا تبدیل به باتلاق» می‌شود.
روزنامه اعتماد در شماره یکشنبه، ۲۵ تیر (۱۶ ژوئیه)، با انتشار بخشی از يافته‌های پژوهش جدید محققان دانشگاه صنعتی شریف درباره وضعیت دریاچه ارومیه، از «مرگ احتمالی درياچه اروميه در شهريور آینده» خبر داد و افزود: «یافته‌های این پژوهش با آنچه مسئولان مرتبط می‌گويند، در تعارض آشكار است و شايد همين يافته‌ها هم دليل اصلی انتشار نيافتن عمومی و شفاف آمار و اعداد مربوط به دریاچه ارومیه باشد.»
این پژوهش که در چارچوب همکاری طرح تحقیقاتی دریاچه ارومیه و مرکز سنجش از دور دانشگاه صنعتی شریف انجام شده است و هدف آن، ارائه داده‌های اتکاپذیر از روند تغییرات دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر و پیش‌بینی وضعیت آن در پایان سال آبی جاری، یعنی شهریور ۱۴۰۲، بوده است.
محققان در این پژوهش با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای از مساحت دریاچه ارومیه در تاریخ ۱۳ خردادماه سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲، تغییرات تاکنونی و روند احتمالی آتی را بررسی کرده‌اند.
این گزارش تاکید شده است که یکی از مهم‌ترین نتایج پژوهش تازه درباره وضعیت دریاچه ارومیه، اطلاعات مربوط به «تراز دریاچه» است و نشان می‌دهد که «تراز دریاچه ارومیه به پایین‌ترین مقدار آن در ۶۰ سال گذشته» رسیده است.
این در حالی است که مقام‌های مسئول، از جمله در ستاد احیای دریاچه ارومیه، از انتشار داده‌های زمینی ثبت تراز دریاچه ارومیه در یک سال اخیر خودداری کرده‌اند و محققان در پژوهش جدید از «تراز‌های برداشت‌شده زمینی در سنوات قبل، مساحت معادل آن‌ها و یافتن مساحت دریاچه ارومیه در روز ۱۳ خرداد سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱» و بر مبنای سنجش از دور، «نمودار تراز دریاچه» را ترسیم کرده‌اند.
این پژوهشگران در ادامه مقاله خود نوشته‌اند که همبستگی پذیرفتنی نتایج با داده‌های زمینی تا سال ۱۴۰۱، نمایانگر «صحت الگوریتم پیاده‌سازی‌شده» و قابلیت اعتماد به تراز محاسبه‌شده برای ۱۳ خرداد ۱۴۰۲ است، و نتیجه آن نشان می‌دهد که «تراز دریاچه ارومیه در ۱۳ خرداد ۱۴۰۲، کمترین تراز ثبت‌شده در این روز برای دریاچه ارومیه از سال ۱۳۴۳ تاکنون بوده است».
بخش دیگری از یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که «تا پیش از سال جاری، کمترین میزان حجم ثبت‌شده آب برای خرداد در دریاچه ارومیه، مربوط به سال ۱۳۹۴ بوده است»، اما «با توجه به‌شدت افت تراز دریاچه ارومیه در دو سال اخیر، حجم کنونی آب داخل دریاچه ارومیه» به «کمتر از میزان آن در تاریخ مشابه سال ۱۳۹۴» رسیده است.
یافته‌های پژوهش جدید درباره دریاچه ارومیه، به این موارد محدود نیست و محققان آن در مورد «خشک شدن دریاچه ارومیه» و «فرا رسیدن یک ابربحران» هشدار داده‌اند؛ رویدادی که در پی آن، ده‌ها کیلومتر اطراف این دریاچه خالی از سکنه خواهد شد و نمک باقیمانده از آن، بر محیط زیست و زندگی ساکنان شمال غرب ایران به شدت تاثیر خواهد گذاشت.
در همین حال عیسی کلانتری، رؤیس پیشین سازمان محیط زیست ایران، که از ۱۳۹۲ تا اواخر تیر ۱۴۰۱ مدیر اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز بود، در مصاحبه با روزنامه اعتماد، گفت: «تا پایان تابستان ۱۴۰۲ در دریاچه ارومیه آبی نخواهد بود و این دریاچه احتمالا تبدیل به باتلاق خواهد شد.»
کلانتری با اشاره به اینکه در دو سال گذشته و از زمان روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی، «ارتفاع دریاچه ۹۷ سانتیمتر پایین آمده است»، افزود: «دو سال پیش دریاچه ارومیه ۹۳.۳ میلیارد مترمکعب آب داشت، اما الان حجم آب آن به ۷۰۰ میلیون مترمکعب رسیده است.»
به گفته رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست ایران، «سطح آب دریاچه ارومیه نیز دو سال پیش در همین موقع سه هزار و ۱۰۰ کیلومتر مربع بوده و الان به۹۲۰ کیلومترمربع» کاهش یافته است و با این حساب، تا پایان تابستان در دریاچه آبی نخواهد بود و «دریاچه احتمالا تبدیل به باتلاق خواهد شد.»
کلانتری با بیان اینکه نمی‌داند «دولت» در حال انجام چه کاری است، افزود که آب رودخانه زاب وارد دریاچه ارومیه شده، اما وضعیت دریاچه وخیم‌تر شده است و از سوی دیگر، دولت «حقابه‌ها» را در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نداده و «نه‌تنها به دنبال کاهش کشاورزی» در این منطقه نبوده، بلکه سطح زیر‌کشت آبی در آذربایجان غربی افزایش نیز یافته است.
او همچنین سانسور داده‌های مرتبط با دریاچه ارومیه را تایید کرد و گفت که دستگاه‌های دولتی مسئول «هیچ اطلاعاتی منتشر نمی‌کنند و وزارت نیرو هم هیچ اطلاعی نمی‌دهد. سازمان محیط زیست هم که باید مدعی دریاچه باشد، مرده و هیچ کاری نمی‌کند».
