دولت روسیه می‌گوید در صورت هموار شدن مسیر صادرات محصولات کشاورزی روسیه، مذاکره درباره صادرات غلات اوکراین از طریق دریای سیاه را نیز می‌توان از سر گرفت.

به گزارش رویترز، دو روز پس از خروج روسیه از توافق صادرات اوکراین از طریق دریای سیاه، دولت روسیه اعلام کرد که سازمان ملل متحد سه ماه فرصت دارد تا با عمل کردن به مفاد تفاهم‌نامه‌ پیشین، مسیر صادرات محصولات کشاورزی روسیه را هموار کند. در آن صورت، دولت روسیه مذاکره برای ادامه صادرات غلات اوکراین از راه دریای سیاه را از سر خواهد گرفت.

خودداری روز دوشنبه دولت روسیه از تمدید توافق، واکنش غرب و سازمان ملل متحد را برانگیخت. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، هشدار داد که صدها میلیون نفری که با گرسنگی دست به گریبان‌اند باید بهای این تصمیم روسیه را بپردازند.

کرملین در واکنش به اظهارات گوترش اعلام کرد که برای نقش دبیرکل سازمان ملل متحد «ارزش بسیاری قائل است» و مدعی شد که او تلاش کرده است کشورهای اروپایی را به «اجرای تعهدهای» خود متقاعد کند، اما «متاسفانه چنین نشده است».

پیش‌شرط اخیر کرملین روز چهارشنبه ۱۹ ژوییه (۲۸ تیر ۱۴۰۲)، چند ساعتی پس از آن مطرح شد که روسیه به زیرساخت‌های حیاتی و صنعتی بندر اودسا در جنوب اوکراین، محل بارگیری بیش از ۳۲ میلیون تن غلات صادراتی به کشورهای جهان در سال گذشته، حمله هوایی گسترده‌‌ای کرد. به ادعای ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، روسیه در این حمله «زیرساخت‌های توافق غلات» را «آگاهانه» هدف قرار داده است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، کی‌یف این حمله را بازتاب رویکرد روسیه در رویارویی با مسئله امنیت غذایی می‌داند. آندی یرماک، رئیس دفتر ریاست‌جمهوری اوکراین، در این باره گفت: «حمله روسیه به اودسا ‌بار دیگر ثابت می‌کند که آن‌ها به گرسنگی و مشکلات جهانی نیاز دارند و می‌خواهند غرب را به بحران پناهندگی بکشانند.»

پوتین هفته گذشته نیز تمدید توافق صادرات غلات را به برداشته شدن موانع موجود در صادرات محصولات کشاورزی و کودهای روسیه گره زده بود که در تفاهم‌نامه سال‌ گذشته قید شده است. به گفته مقام‌های روسیه، این تفاهم‌نامه برای سه سال از زمان امضای آن معتبر است. در حالی ‌که روسیه ادعا می‌کند که خواست‌هایش کاملا برآورده نشده است، غرب می‌گوید روسیه از اهرم توافق غلات برای شکستن تحریم‌های مالی استفاده می‌کند، چیزی که به ادعای غرب، شامل صادرات کشاورزی روسیه نمی‌شود.

از سوی دیگر، دولت روسیه می‌گوید به تعهدی که ولادیمیر پوتین در اوایل سال جاری داده بود پایبند می‌ماند. بر اساس آن تعهد، در صورت تمدید نشدن توافق مذکور،‌ روسیه غلات را رایگان در اختیار «کشورهای آفریقایی نیازمند» قرار خواهد داد.

یک روز پس از پایان توافق، کرملین درباره خطر صادرات غلات اوکراین از دریای سیاه هشدار داد. پیش از آن، کی‌یف اعلام کرده بود با وجود اینکه توافق تمدید نشده، آماده است به صادرات غلات از طریق دریای سیاه ادامه دهد.

در همین ارتباط، رئیس‌جمهوری اوکراین روز چهارشنبه از ارتش خواست که حفاظت از زیرساخت‌های بندری و مردم را تقویت کند. زلنسکی همچنین از وزارت خارجه خواست که با افزایش ارتباطات با شریکان بین‌المللی از آن‌ها بخواهد که روسیه را در تضمین ادامه صادرات غلات زیر فشار قرار دهند.

در پی به خطر افتادن صادرات اوکراین از طریق گذرگاه آبی، کی‌یف- که بحران کشاورزی تهدیدش می‌کند- هم‌زمان به راه‌های زمینی می‌اندیشد، چیزی که می‌تواند تهدیدی جدی برای همسایگان آن کشور باشد.

به گزارش رویترز، سهم صادرات محصولات کشاورزی در اقتصاد اوکراین پیش از جنگ نزدیک به ۱۲ درصد تولید ناخالص ملی آن کشور بود. پس از حمله روسیه در فوریه ۲۰۲۲ و از بین رفتن بخش عمده‌ای از درآمدهای اوکراین، این سهم افزایش یافته و در حال حاضر نزدیک به ۶۰ درصد کل صادرات آن کشور را تشکیل می‌دهد.

از همین ‌رو، پنج عضو اتحادیه اروپا- لهستان، رومانی، بلغارستان، مجارستان، اسلواکی- با نگرانی از اینکه به مسیرهای جایگزین برای صادرات اوکراین بدل شوند، از اتحادیه اروپا می‌خواهند که منع واردات غلات از اوکراین را پس از پایان مهلت آن، یعنی نیمه سپتامبر، تمدید کند. انتظار می‌رود که این منع تا پایان سال جاری میلادی تمدید شود.

هم‌زمان، با پدیدار شدن بحران تازه‌ای در عرضه مواد غذایی، این کشورها نه با ترانزیت غلات اوکراین از مرزهای خود به دیگر کشورهای اروپایی مشکلی دارند و نه با واردات آن.