از حال رفتن یا غش کردن حالتی است که در آن عملکرد فعال مغز مختل می‌شود و مغز به‌صورت مقطعی به حالت بیهوشی می‌رود. بنا به گزارشی که در کانورسیشن منتشر شده است، سالانه یک میلیون نفر در آمریکا و همچنین افراد بسیاری در سراسر جهان غش می‌کنند.

عوامل متعددی مانند ترس، دیدن خون، یا ایستادن طولانی در صف‌ها، به‌ویژه در هوای گرم تابستان، باعث این حالت می‌شود. این محرک‌ها در مغز واکنشی ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود ضربان قلب به‌جای تندتر شدن آهسته‌تر شود و رگ‌ها هم به‌جای منقبض شدن منبسط شوند. بدین ترتیب، فشار خون به‌شدت کاهش می‌یابد و فرد از حال می‌رود یا به‌اصطلاح غش می‌کند.

گرمای شدید نیز یکی از عوامل مهم در غش کردن است، زیرا شدت گرما حفظ فشار خون برای بدن را دشوارتر می‌کند. خوب است علائم و نشانه‌‌های غش‌ کردن را بهتر بشناسیم.

تنظیم فشار خون در تابستان دشوارتر است

متخصصان مغز و اعصاب و همچنین متخصصان قلب درباره تنظیم فشار خون در حالت ایستاده بسیار تحقیق و بررسی کرده‌‌اند. در حالت ایستاده، فشار خون کم می‌شود و بدن برای واکنش نشان دادن به این کاهش، عروق خونی را منقبض می‌کند و ضربان قلب را افزایش می‌دهد تا هورمون‌هایی در جریان خون ترشح شود. بدین ترتیب، مغز که نیازمند اکسیژن است به اندازه کافی تغذیه می‌شود و ما بدون هیچ مشکلی به ایستادن ادامه می‌دهیم.

اما برخی عوامل گاهی این تنظیم بدنی را به هم می‌زنند. گرمای شدید یکی از این همین عوامل یا محرک‌ها است. اگر فشار خون طبیعی حفظ نشود، جریان خون به مغز کاهش می‌یابد و وضعیت به‌اصطلاح هیپوفیوژن مغزی رخ می‌دهد که عامل اصلی غش (یا حتی سنکوپ) است.

علائم قبل از سنکوپ متفاوت است و ممکن است تعریق، حالت تهوع، رنگ پریدگی، یا ناراحتی شکمی باشد.

افراد دارای قلب قوی یا قلب ضعیف، هر دو، در معرض آسیب‌اند

در سربازانی که مدت طولانی در گرما نگهبانی می‌‌دهند احتمال غش کردن بیشتر است، زیرا در اثر ایستادن درازمدت، گرانش باعث تجمع خون در پاها می‌شود. در چنین مواقعی، سربازان با پابه‌پا کردن و جابه‌جایی وزن روی پاها باعث انقباض ماهیچه‌ ساق پا می‌شوند و خون را به سمت مغز هدایت می‌کنند.

برخی فضانوردان نیز که بعد از اقامت طولانی در فضا به زمین بازمی‌گردند، به نیروی گرانش حساس‌ترند. بسیاری از آن‌ها حتی نمی‌توانند چند دقیقه- بدون سنکوپ کردن- روی پاهای خود بایستند. البته، خوشبختانه بعد از چند روز و عادت کردن بدن به گرانش زمین، فضانوردان به وضع عادی برمی‌گردند.

از عوامل دیگری که باعث غش می‌شود تماشای خون یا دیدن عمل پزشکی خاص است. همچنین، عواملی که باعث کاهش مایعات بدن شوند این خطر را افزایش می‌دهند. کم‌آبی بدن، اسهال، یا مصرف قرص‌های ادرار‌آور از جمله این مواردند.

از زمان وقوع خطر غش مطلع شوید

ناهنجاری‌های مربوط به قلب نیز از عوامل غش کردن یا از حال رفتن است.

ریتم غیرطبیعی قلب، مانند کندتر یا تندتر شدن ضربان، ممکن است به غش منتهی شود. این ریتم‌های غیرطبیعی میزان خونی را که قلب پمپ می‌کند کاهش می‌دهد که در نتیجه، به کاهش فشار خون و در نهایت کاهش جریان خون در مغز منجر می‌شود.

گاهی، دلیل ریتم‌های غیرطبیعی قلب مشکلات ساختاری این عضو حیاتی یا عوامل ژنتیکی است. یک تا سه درصد موارد مراجعه به اورژانس به‌دلیل غش کردن است که در میان سالمندان شیوع بیشتری دارد.

به دلایلی که هنوز مشخص نیست، زنان بیشتر از مردان غش می‌کنند. هزینه‌های بستری شدن نیز بسیار زیاد است. در آمریکا، این هزینه‌ در مجموع به یک میلیارد دلار در سال می‌رسد.

آیا می‌توانیم از غش‌ کردن جلوگیری کنیم؟

با رعایت این چند نکته می‌توانید از غش‌ کردن جلوگیری کنید: به اندازه کافی آب بنوشید تا بدن به خوبی «هیدراته» شود (آب کافی داشته باشد)؛ از دماهای شدید، از جمله دوش آب گرم به مدت طولانی، خودداری کنید؛ و از روزه گرفتن طولانی‌مدت نیز بپرهیزید.

هنگام ایستادن، وزن خود را از یک پا به پای دیگر منتقل کنید و اگر حالت پف‌کردگی داشتید، یک پای خود را روی پای دیگر بیندازید و ماهیچه‌های باسن و پاهای خود را منقبض کنید. این کار به جلوگیری از غش کردن کمک می‌کند. همچنین، از نوشیدن نوشابه‌های الکلی، تغییر ناگهانی در وضعیت بدن (شیوه نشستن، ایستادن، و...)، و تهویه بیش از حد (هایپرونتیلاسیون، دم و بازدم سریع و بیشتر، دفع بیشتر دی‌اکسید کردن) اجتناب کنید.

در صورت غش کردن، حتما با متخصص مراقبت‌های بهداشتی و سلامت مشورت کنید. یافتن علت اصلی غش همیشه آسان نیست.

اگر غش بیش از یک بار رخ دهد، متخصصان توصیه می‌کنند مصرف نمک و آب را بیشتر کنیم. در مواردی نیز برای مدیریت علائم این حالت، دارو تجویز می‌شود.