وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در این هفته‌ها سفرهای زیادی داشته است. سفرهایی که در شرایط بسیار حساس منطقه بی‌شک با دیگر سفرهای او تفاوت‌های بنیادی دارد. در روزهای پیش رو نیز جواد ظریف برای شرکت در نشست فوق‌العاده‌ای که به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس سازمان ملل برگزار می‌شود به نیویورک سفر می‌کند. سفری که به گفته سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی «اگر تمهیدات لازم از جمله موضوع اخذ ویزا انجام شود، این سفر انجام خواهد شد». 

این روزها «جواد ظریف» در مسکو به سر می‌برد. کشوری که حمایتش از جمهوری اسلامی در صحنه بین‌المللی اهمیت زیادی برای مقامات جمهوری اسلامی دارد. امروز دوشنبه دیداری بین وزرای خارجه دو کشور برگزار شد دیداری که پس از آن «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه هشدار داد که توافق هسته‌ای با ایران در معرض «فروپاشی» قرار دارد.

ظریف و لاوروف که پس از دیدار و گفت‌وگو با یک‌دیگر در یک کنفرانس خبری مشترک شرکت کرده بودند، به سوالات خبرنگاران پاسخ دادند. 

وزیر امور خارجه روسیه در پاسخ به سوالی درباره توافق هسته‌ای موسوم به «برجام» و خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی گفت: «این دستاورد مهم دیپلماسی بین المللی به دلیل مسیر مخربی که واشنگتن در پیش گرفته در معرض فروپاشی قرار گرفته است.»

او از کشورهای اروپایی نیز انتقاد کرد که به رغم او «به طور کامل» به مفاد توافق برجام پایبند نیستند. «سرگئی لاوروف» تاکید کرد که خواسته اصلی مسکو «پایبندی کامل» آمریکا و اتحادیه اروپا به «برجام»است.

 به گفته وزیر خارجه روسیه، تهران در صورت «پایبندی کامل» ایالات متحده و اتحادیه اروپا به توافق هسته‌ای خواهد توانست به تعهدات خود در چهارچوب این توافق عمل کند. وی تاکید کرد که در غیر این صورت برجام باید توافقی در نظر گرفته شد که دیگر «وجود» ندارد.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا بهار گذشته اعلام کرد که کشورش از توافق هسته‌ای با ایران خارج می‌شود. ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی با آمریکا، بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه به توافق رسید تا در ازای لغو تحریم‌های اقتصادی برنامه هسته‌ای خود را محدود کند.

چند هفته پیش بود که خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی نوشت که «کشورهای اروپایی در میانه ماه آینده میلادی (ژانویه 2020) مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد».

بر این اساس چنانچه هر کدام از پنج کشور باقی‌مانده در برجام به این نتیجه برسند که ایران توافق هسته‌‌ای را نقض کرده، موضوع را به کمیسیون مشترک ارجاع می‌دهند. کمیسیون مشترک و وزرای خارجه اعضای توافق 15 روز فرصت دارند تا این موضوع را بررسی و درباره آن تصمیم‌گیری کنند. 

اگر مذاکرات بی‌نتیجه باشد، کمیسیون مشترک یا وزرای خارجه می‌توانند موضوع را به یک هیئت سه نفره متشکل از ایران، کشور شاکی و عضو مستقل ارجاع دهند. در پایان این فرآیند 30 روزه (که البته می‌تواند با تصمیم مشترک کشورها تمدید شود) چنان‌چه موضوع اختلاف حل‌نشده باقی بماند، شکایت طرح شده به عنوان «عدم پایبندی اساسی ایران به تعهدات» در نظر گرفته خواهد شد و کشور شاکی می‌تواند موضوع را به شورای امنیت ارجاع دهد. 

گزارش رویترز از قول یک دیپلمات نوشته بود که به‌رغم نقض مفاد برجام از سوی ایران در چندماه گذشته، اروپا تا پیش از رسیدن ایران به خط قرمز آن‌ها، همچنان تداوم این توافق را به بازگشت تحریم‌ها ترجیح می‌دهد. 

همچنین سه دیپلمات دیگر به رویترز اطلاع داده‌اند که کشورهای اروپایی - و به صورت ویژه فرانسه، در حال لابی با روسیه و چین برای مجاب کردن آن‌ها به همراهی هستند. هرچند که این سه دیپلمات اروپایی گفته‌اند که روسیه و چین «فعلا» تمایلی به استفاده از مکانیسم ماشه ندارند.