به‌رغم اینکه سازمان هواپیمایی کشوری ایران ادعا می‌کند توانمندی تعمیر و نگهداری هواپیماها در داخل کشور ایجاد شده است، گزارش‌های آماری از تداوم تاخیرها و فرود اضطراری پروازهای شرکت‌های هواپیمایی داخلی حکایت دارد. به طوری که آمار عملکرد فرودگاه‌های ایران در تیر ۱۴۰۲ نسبت به ماه مشابه سال قبل رشد منفی نشان می‌دهد و دو شرکت ایران‌ایر و هواپیمایی زاگرس هم به ترتیب در تاخیر و ابطال پروازها رکورددار بوده‌اند.

بر مبنای گزارش خبرگزاری تسنیم، در بخش تاخیر پروازها، شرکت‌های هواپیمایی اروان، معراج و کیش هرکدام با ۶۷، ۵۸ و ۴۹ درصد در تیرماه بیشترین تاخیرها را داشتند. البته شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) با ۱۶۴ دقیقه (حدود ۳ ساعت) در صدر متوسط زمان تاخیر پروازهای تاخیردار قرار گرفت.

پس از ایران‌ایر، شرکت هواپیمایی کیش‌ایر با ۱۵۱ دقیقه بیشترین تاخیر را به نام خود ثبت کرد. شرکت‌های هواپیمایی معراج، کارون و ایرتور نیز هریک با ۱۲۲ دقیقه، ۱۲۱ و ۱۲۰ دقیقه در رده‌های بعدی بیشترین متوسط تاخیر پروازهای تاخیردار قرار داشتند.

در بخش میزان تاخیر پروازهای خروجی تاخیردار ۳۰ دقیقه و بیشتر، نیز ایران‌ایر با فاصله زیاد از سایر شرکت‌های هواپیمایی پیش افتاد. در تیرماه امسال، میزان این تاخیرها برای ایران‌ایر ۹۶ هزار و ۲۰۷ دقیقه بود. بعد از این شرکت، کیش‌ایر با ۵۴ هزار و ۶۷۱ دقیقه و کارون با ۴۶ هزار و ۹۱۴ قرار دارند.

در بخش پروازهای ابطالی تیرماه نیز هواپیمایی زاگرس با ۷۵ درصد پرواز در صدر است. معراج با ۶۹ درصد، آساجت با ۶۲ درصد، کیش‌ایر با ۶۰ درصد و قشم‌ایر نیز با ۶۰ درصد در رده‌های بعدی قرار گرفتند.

در مجموع، طی چهار ماه نخست سال ۱۴۰۲، نسبت به بازه زمانی مشابه در سال قبل، جابه‌جایی مسافر رشد منفی یک درصدی و نشست و برخاست هواپیما در ایران کاهشی دو درصدی داشته است.

تاخیر و ابطال پروازها در ایران عمدتا به دلیل نقص فنی هواپیماها اتفاق می‌افتد. ضمن اینکه شمار معدود هواپیماهای فعال محدودیت‌های زیادی را برای شرکت‌های هواپیمایی ایجاد می‌کند.

محمد محمدی‌بخش، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، پیش‌تر گفته بود که ناوگان هوایی ایران به ۵۵۰ فروند هواپیما نیاز دارد، در حالی‌ که شمار هواپیماهای عملیاتی در خط پرواز ۱۸۰ فروند است.

طی سال‌های اخیر، تعداد زیادی از هواپیماهای فعال در ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی زمین‌گیر شدند؛ زیرا فناوری و قطعات موردنیاز تعمیر آن‌ها در داخل ایران وجود ندارد. شمار این هواپیماها به گفته رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، اکنون ۱۳۹ فروند است. ضمن اینکه برخی از آن‌ها دیگر امکان بازگشت به خط پرواز را ندارند.

به‌رغم اینکه تاخیر و ابطال پروازها و تعداد معدود هواپیماهای فعال تاثیر تحریم‌ها بر حمل‌ونقل هوایی ایران را اثبات می‌کند، مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌کوشند تحریم‌ها را بی‌اثر جلوه دهند. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری به‌تازگی در تلاش برای اثبات فائق‌ آمدن بر تحریم‌ها گفت که بیش از هزار قطعه هواپیما در داخل ایران طراحی و تولید می‌شوند.

این در حالی است که ناوگان هوایی ایران به‌شدت فرسوده و ناایمن است و فرود اضطراری پروازهای داخلی در پی نقص فنی به‌تناوب تکرار می‌شود. با این‌ حال، وزارت راه و شهرسازی پیوسته ادعای خرید هواپیماهای جدید را مطرح می‌کند و مدعی است که هواپیماها را برای تعمیر به خارج از ایران اعزام نمی‌کند.

طبق اعلام محمدی‌بخش، وزارت راه و شهرسازی طی ۲۰ ماه گذشته ۶۰ فروند هواپیما و هلی‌کوپتر خریداری کرده است که از این میان، ۳۰ فروند عملیاتی شده‌اند. او همچنین مدعی شد که زیرساخت‌ تعمیر و نگهداری این هواپیماها و هلی‌کوپترهای جدید از قبل در ایران آماده شده‌اند.

رئیس سازمان هواپیمایی کشوری پیش‌تر از خرید هواپیما از چین هم خبر داده بود. جمهوری اسلامی ایران ذیل توافق ۲۵ ساله با چین قصد دارد هواپیماهای ساخت این کشور را خریداری و جایگزین هواپیماهای زمین‌گیر فعلی کند.

روزنامه شرق تابستان گذشته در گزارشی با عنوان «ناوگان فرسوده؛ زنگ خطری برای پروازهای آتی»، نوشته بود که یک‌چهارم هواپیماهای مسافربری در ایران کاملا از چرخه خارج شده‌اند و چنانچه سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان نهادی حاکمیتی، سختگیری‌هایش را بیشتر کند و ایمنی را مدنظر قرار دهد، ممکن است تمام هواپیماها زمین‌گیر شوند.