فسیل مدفوع ۲۰۰ میلیون ساله جانوری شبیه به تمساح و شواهدی نادر از عفونت انگلی

نتایج این پژوهش که در مجله پلاس‌وان منتشر شده است، از کشف نخستین شواهد از وجود انگل در یک مهره‌دار در دوره تریاس پسین در آسیا حکایت دارد

فیتوسورها در نگاه اول تقریبا از تمساح‌ها قابل تشخیص نیستند - Canva

دانشمندان می‌گویند صدها میلیون سال پیش، گوشتخواران خزنده‌ای شبیه کروکودیل‌های امروزی روی زمین زندگی‌ می‌کرده‌اند که شکارچیان ترسناکی بودند اما با وجود بدن زره‌پوش پوسته‌پوسته و دندان‌های تیزشان، نمی‌توانستند از خود در برابر انگل‌ها محافظت کنند.

به گزارش سی‌ان‌ان،‌ دیرینه‌شناسان اخیرا در خزنده‌ای که حدود ۲۵۲ تا ۲۰۱ میلیون سال پیش در دوره تریاس می‌زیسته است، به شواهد نادری از عفونت انگلی دست یافته‌اند. به گزارش‌ سی‌ان‌ان، این جانور احتمالا یک فیتوسور، جانوری شکارچی با دم دراز و اندام کوتاه، بوده است. به گفته پژوهشگران این انگل در استخوان یا دندان فیتوسور پیدا نشده بلکه از قطعه‌ای مدفوع فسیل‌شده یا اصطلاحا کوپرولیت‌ به دست آمده است.

دانشمندان حین حفاری در محوطه‌ای به قدمت ۲۰۰ میلیون سال در تایلند، به این ساختارها دست یافتند و اعلام کردند که دست‌کم پنج نوع انگل مختلف در این نمونه‌ها وجود دارد. نتایج این پژوهش که در مجله پلاس‌وان منتشر شده است، از کشف نخستین شواهد از وجود انگل در یک مهره‌دار در دوره تریاس پسین در آسیا حکایت دارد.

این نمونه همچنین نخستین کوپرولیت (مدفوع فسیل‌شده) از این دوره و در این مکان جغرافیایی است که گونه‌های انگلی متعددی در خود دارد. از جمله این انگل‌‌ها می‌توان به نماتدها اشاره کرد که به گروهی از کرم‌های انگلی گفته می‌شود که امروزه نیز وجود دارند. نماتدهای دوره ما معمولا گیاهان و همچنین جانواران را آلوده می‌کنند و در انواع پستانداران، ماهی‌ها، دوزیستان و خزندگان‌ــ از جمله تمساح‌ها و کروکودیل‌ها‌ــ نیز پیدا می‌شوند.

دیرینه‌شناسان تایلندی می‌گویند که این یافته‌ها برای شناخت محیط‌ زیست و شیوه زندگی حیوانات باستانی را‌‌ه‌های جدیدی را به ما نشان می‌دهد. به گفته آن‌ها، در بررسی‌های پیشین، تنها یک گروه از انگل‌ها در یک کوپرولیت پیدا شد اما این پژوهش نشان می‌دهد که یک کوپرولیت ممکن است حاوی بیش از یک نوع انگل باشد. تجزیه و تحلیل دانشمندان در این مورد نشان داد که این جانور میزبان عفونت‌های انگلی متعددی بوده است.

فسیل‌های ۲۰۰ میلیون ساله در شمال شرقی تایلند

دانشمندان می‌گویند این نمونه‌های کوپرولیت را در سال ۲۰۱۰ از منطقه‌ای در شمال شرقی تایلند جمع‌آوری کرده‌اند. به گفته آن‌ها، این منطقه در دوره تریاس، یک دریاچه یا برکه آب شور یا آب شیرین بوده که در آن گروه‌های مختلفی از حیوانات، از جمله ماهی‌های کوسه‌مانند، اجداد لاک‌پشت‌ها و دیگر خزندگان و دوزیستان ابتدایی به نام تمنوسپوندیل زندگی می‌کرده‌اند. به گفته آن‌ها چنین شرایطی برای انتقال انگل‌ها مساعد بوده است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

بر اساس اعلام دانشمندان، پوکه فسیل‌شده مزبور استوانه‌ای‌ به طول ۷.۴ سانتی‌متر و قطر ۲.۱ سانتی‌متر بود. نویسندگان این مقاله همچنین یادآور می‌شوند که سطح این نمونه «سخت، صاف و خاکستری‌رنگ» بود. مارتین کوارنستروم، دیرینه‌شناس و پژوهشگر دوره پسادکتری در بخش زیست‌شناسی دانشگاه اوپسالا در سوئد، می‌گوید کوپرولیت‌ها ممکن است از بیرون چندان چشمگیر به نظر نرسند، اما درون آن‌ها رازهایی را برملا می‌کند و به ما می‌گوید که در گذشته‌های دور، چه کسی چه کسی را خورده است.

او می‌گوید کوپرولیت‌ها به‌ طرز شگفت‌انگیزی، اغلب حاوی فسیل‌هایی‌اند که به‌ندرت در جاهای دیگر حفظ می‌شوند و از سلول‌های ماهیچه‌ای گرفته تا حشرات، مو و بقایای انگل در این فسیل‌ها وجود دارد.

با این حال، مشکل بزرگ این است که این گنجینه‌های بی‌نظیر مات‌اند و بنابراین شناسایی اجزای آن‌ها ممکن است دشوار باشد. همچنین بررسی اینکه فسیل از کجا آمده و چه جانوری آن را تولید کرده، خود مستلزم یک پژوهش و کار کارآگاهی است.

اندازه، شکل، مکان و محتویات کوپرولیت‌ها به دانشمندان می‌گوید که این مدفوع را احتمالا کدام گروه جانوری منقرض‌شده تولید کرده است. برای مثال، ماهی‌های خاصی با روده‌های مارپیچی کوپرولیت‌های مارپیچی‌شکل تولید می‌کنند ولی دوزیستان و خزندگان به طور کلی کوپرولیت‌هایی می‌سازند که اغلب استوانه‌ای‌اند.

دانشمندان می‌گویند هیچ استخوانی در این نمونه کوپرولیت وجود نداشت و این مسئله نشان می‌دهد که دستگاه گوارش جانوری که این کوپرولیت را تولید کرده، به قدری قوی بوده که توانسته است استخوان‌ها را حل کند. این ویژگی فیزیولوژیکی در کروکودیل‌ها نیز شناخته شده، اما بر اساس این مطالعه، نخستین کروکودیل‌ها تازه حدود ۱۰۰ میلیون سال پس از این ظاهر شدند و فسیل‌های کروکودیل نیز در این مکان پیدا نشده است.

به گفته دانشمندان احتمال دارد که این کوپرولیت از حیوانی شبیه کروکودیل یا حیوانی که کنار آن‌ها تکامل یافته، یعنی از فیتوسورها، تولید شده باشد. استدلال آن‌ها هم این است که علاوه بر این نمونه کوپرولیت، فسیل‌های فیتوسور نیز پیش از این در نزدیکی محل حفاری پیدا شده‌اند.

فیتوسور یا تمساح؟

فیتوسورها در نگاه اول تقریبا از تمساح‌ها قابل تشخیص نیستند. هر دو این جانوران فک کشیده و دندانه‌دار، بدن‌‌های سنگین با فلس‌های سفت و سخت و همچنین دم‌های بلند و قدرتمند دارند.

کارشناسان موزه دیرینه‌شناسی دانشگاه برکلی کالیفرنیا می‌گویند یکی از تفاوت‌های قابل‌توجه این دو جانور این است که سوراخ‌های بینی فیتوسورها روی یک برآمدگی استخوانی زیر چشم آن‌ها قرار داشت، در حالی که سوراخ بینی کروکودیل‌ها در انتهای پوزه آن‌ها است.

اما نکته قابل توجه این است که این شباهت ظاهری معنای خاصی ندارد و این دو ارتباط تکاملی نزدیک با هم ندارند. طرح‌های مشابه بدن آن‌ها هم در واقع نتیجه «تکامل همگرا» است که در جریان آن، حیوانات غیرمرتبط با یکدیگر به طور مستقل از هم، ویژگی‌های مشابهی پیدا می‌کنند.

هنگامی که دانشمندان کوپرولیت پیداشده را به صورت ورقه‌های نازک برش دادند و آن‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی کردند، پنج نوع انگل یافتند که به گفته آ‌ن‌ها، تخم یک نماتد انگلی از خانواده کرم‌های آسکاریس هم جزوشان بود. دانشمندان معتقدند یکی دیگر از نمونه‌ها نیز ممکن است نوع دیگری از تخم نماتد باشد و بقیه این انگل‌ها نیز احتمالا تخم‌ کرم‌های ناشناخته یا کیست‌های انگل تک‌سلولی‌اند.

کوارنستروم می‌گوید بررسی بقایای انگل‌ها در کوپرولیت‌ها بسیار مهم است چرا که از رابطه انگل‌ــ‌میزبان در آن دوره شناخت بهتری به ما می‌دهد. با بررسی کوپرولیت‌ها می‌توانیم ببنیم که چنین روابط انگلی چه زمانی ایجاد شدند و انگل‌ها و میزبان‌ آن‌ها در طول زمان چگونه تکامل یافتند.

به گفته دانشمندان، هنوز مشخص نیست آیا وجود این انگل سبب بروز بیماری در این خزنده شده است یا خیر. آن‌ها می‌گویند تعیین وضعیت سلامتی جانور تنها با مشاهده انگل موجود در کوپرولیت آن قابل‌تعیین نیست.

انگل‌ها این توانایی را دارند که بدون ایجاد بیماری برای جانور میزبانشان، از میزبان تنها به عنوان راهی برای رشد استفاده کنند. بر اساس این مطالعه، این خزنده احتمالا انگل‌هایش را با خوردن انواع مختلف طعمه‌های آلوده به دست آورده است. این رویداد در خصوص چگونگی تعامل میان حیوانات طعمه و انگل با یکدیگر پرسش‌های جالبی را ایجاد می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد که انگل‌ها ممکن است پیش از خورده شدن، داخل بدن شکار بوده باشند. این دیدگاه جدید به ما از چگونگی ارتباط اکوسیستم‌ها در دوره‌های گذشته درک و شناخت عمیق‌تری می‌دهد و باعث می‌شود درباره تاثیر آن‌ها بر زندگی حیوانات پیشاتاریخ بیشتر بدانیم.

بیشتر از علوم