بازرس کل وزارت خارجه آمریکا در گزارش تاز‌‌ه‌ای می‌گوید که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، در آخرین روزهای منتهی به سقوط حکومت پیشین افغانستان، در تلاش برای ایجاد ثبات در این کشور بود. به همین دلیل، روند تخلیه در حاشیه ماند و باعث شد که سفارت آمریکا در کابل نتواند به‌موقع این روند را آغاز کند، چنانکه برخی از کارمندان سفارت آمریکا در آخرین لحظات از طریق بلندگوی داخل سفارت متوجه تخلیه شدند. 

به گزارش روزنامه آمریکایی «فریزنو بی»، تحقیقات بازرس کل وزارت خارجه نشان می‌دهد که سفارت آمریکا نتوانست برنامه‌ریزی لازم را برای روند تخلیه انجام دهد و حتی در مقطعی، سفیر آمریکا در کابل، تعدادی از کارمندان سفارت را که درباره اوضاع وخیم در کابل ابراز نگرانی کرده بودند، توبیخ کرد. 

این گزارش چند روز قبل به صورت خلاصه‌‌هایی از یک گزارش محرمانه وزارت خارجه به نشر رسید که می‌خواهد بررسی کند آیا سفارت آمریکا در کابل از دستور‌های وزارت خارجه برای تخلیه کارمندان این سفارت، شهروندان آمریکایی در کابل و افغان‌‌‌های در معرض خطر، پیروی کرده است یا خیر. 

خروج پرهرج‌ومرج آمریکا از افغانستان، از تاریک‌ترین مقاطع سیاسی دولت بایدن است. پس از نزدیک شدن طالبان به دروازه‌‌های کابل، دولت آمریکا تصمیم گرفت که در کنار شهروندان آمریکایی حاضر در افغانستان، تعدادی از افغان‌هایی را نیز که زندگی‌شان در زیر چتر طالبان در معرض خطر بود، از این کشور خارج کند. ارتش آمریکا و سفارت این کشور در کابل مسئولیت خروج حدود ۱۲۴ هزار نفر را بر عهده گرفت. در این میان، گروه داعش با انجام حمله تروریستی در میان خیل عظیمی از شهروندان افغانستان که در اطراف فرودگاه کابل در تلاش ورود به داخل فرودگاه بودند، باعث کشته شدن ۲۰۰ تن، از جمله ۱۳ سرباز آمریکایی شد. پس از آن، کمیته روابط خارجی مجلس آمریکا با شرم‌آور خواندن روند تخلیه از افغانستان، تحقیقات گسترده‌ای را برای بررسی دلایل ناکامی این روند آغاز کرد.

در گزارشی که ژوئیه گذشته در این زمینه به نشر رسید، مشخص شد که وزارت خارجه آمریکا فاقد بینش لازم برای روند تخلیه بوده است. این گزارش همچنین دولت بایدن را متهم کرد که با ماهیت پیش‌بینی‌ناپذیر بحران آشنا نبوده است. در این گزارش آمده است که دولت بایدن به دلیل هراس از تضعیف شدن دولت افغانستان در روزهای آخر در صورت اعلام روند تخلیه، و با هدف زمینه‌سازی برای تداوم ثبات و حل مشکل بر اساس گفت‌وگو و مذاکره، نخواست برنامه تخلیه را زودتراعلام و اجرا کند. به همین دلیل، هیچ کس، از جمله بخشی از کارمندان سفارت آمریکا در کابل، در جریان روند تخلیه قرار نگرفت. 

زمانی هم که روند تخلیه آغاز شد، هیچ تعریف مشخصی برای شناسایی افغان‌های در معرض خطر به کارمندان سفارت آمریکا در کابل داده نشد. نتیجه این شد که بخشی از شهروندان افغانستان که در روزهای نخست روند تخلیه از این کشور خارج شدند، از معیارهای لازم برای انتقال برخوردار نبودند و خطری از ناحیه طالبان آنان را تهدید نمی‌کرد. حتی آمار شهروندان آمریکایی حاضر در افغانستان نیز در دسترس سفارت نبود. به همین دلیل، هرج‌و‌مرج شکل گرفت و باعث شد که از مجموع شش هزار شهروند آمریکا، تعداد بسیار کمی بتوانند از کابل تخلیه شوند و دولت آمریکا ناگزیر شد پس از پایان روند تخلیه، از طریق پروازهای چارتر، افراد باقیمانده را به خارج از افغانستان منتقل کند. 

با گذشت دو سال از زمان تخلیه بزرگ که زمینه‌ساز خروج ۱۲۴ هزار شهروند افغان از افغانستان شد، هنوز هم دولت آمریکا به انتقال افغان‌های در معرض خطر به این کشور را ادامه می‌دهد. شماری از افغان‌ها هنوز در کمپ‌های موقت در کشورهای ثالث سکونت دارند و تعداد دیگری نیز در داخل خاک افغانستان منتظر فرصتی برای خروج‌اند. 

اکثریت جمهوریخوا‌‌هان مجلس نمایندگان آمریکا، بایدن را متهم ردیف اول ناکامی روند تخلیه می‌دانند. آنان می‌گویند که ناتوانی بایدن باعث شد که روند تخلیه ناکام بماند و دولت را به صرف هزینه‌های بیشتری برای تخلیه افغان‌ها وادارد.