سازمان فضایی اروپا روز چهارشنبه هشتم نوامبر از سه پیشنهاد برای برنامه فضایی آتی رده‌میانی‌اش رونمایی کرد. این سه برنامه فضایی که ام‌ــ‌ماتیس، رصدخانه پلاسما و تسئوس نام دارند، قرار است با اهدافی متفاوت از جمله بررسی آثار بادهای خورشیدی بر زمین و مریخ و همچنین مطالعه انفجارهای پرانرژی تابش‌های گاما در خارج از منظومه شمسی انجام شوند.

به گزارش اسپیس، این برنامه‌های فضایی از میان ۲۷ پیشنهاد برگزیده شده‌اند که سال ۲۰۲۱ در قالب یک فراخوان ارائه شده بودند و قرار است گزینه برنده اواسط دهه ۲۰۳۰ به فضا پرتاب شود.

دانشمندان سازمان فضایی اروپا و همچنین سایر متخصصان بیرون از این سازمان تاکنون ۲۷ برنامه پیشنهادی را بررسی کرده‌اند و سال ۲۰۲۲ در ماه نوامبر، از میان آن‌ها پنج مورد را برگزیدند. بررسی این پنج گزینه باقی‌مانده از ژانویه ۲۰۲۳ تا ماه سپتامبر ادامه یافت و طی این مدت، دانشمندان به بررسی دقیق‌تر طرح اولیه و نتایج موردانتظار پرداختند و سه گزینه را جدا کردند.

نمای سه‌بعدی از مریخ با پروژه ام‌ــ‌ماتیس

ماموریت ام‌ــ‌ماتیس با دو فضاپیما که در آن‌ها از ابزارهای علمی یکسانی استفاده شده است، به بررسی هم‌زمان مریخ از دو مکان مختلف خواهد پرداخت. هدف از این برنامه فضایی بررسی ماهیت بادهای خورشیدی است که به گفته دانشمندان، بر اتمسفر سیاره سرخ و همچنین یونوسفر و مگنتوسفر این سیاره اثر می‌گذارند.

شناخت بیشتر اثر بادهای خورشیدی بر اتمسفر پایینی مریخ و سطح این سیاره روشی است برای آنکه دریابیم سیاره سرخ چگونه مدت‌ها پیش جو و بیشتر آبش را از دست داد.

چنین دانسته‌هایی می‌توانند به ما کمک کنند تا متوجه شویم مریخ که زمانی یک سیاره گرم و دارای آب مانند زمین بود، چگونه به سیاره‌ای سرد، بایر و خشک که امروز می‌بینیم، تبدیل شد. از این رو، پروژه ام‌ــ‌ماتیس به ما خواهد گفت که آیا مریخ اساسا زمانی زیست‌پذیر بوده است یا خیر و اگر بوده، این زیست‌پذیری چگونه طی تاریخ ۴.۵ میلیارد ساله این سیاره از بین رفته است.

بررسی فضای پیرامون زمین با استفاده از رصدخانه پلاسما

رصدخانه پلاسما پیشنهاد دیگری برای پروژه‌های آتی سازمان فضایی اروپا است که قرار است در آن، هفت فضاپیما دور زمین بگردند تا محیط فضایی سیاره ما را بررسی کنند. در صورت موفقیت‌آمیز بودن، این ماموریت به‌طورخاص ذرات بارداری به نام پلاسما را که سیاره ما را احاطه کرده‌اند، بررسی خواهد کرد.

این به دانشمندان رصدخانه پلاسما امکان می‌دهد به دو پرسش بسیار مهم پاسخ دهند؛ نخست اینکه ذرات موجود در پلاسمای فضایی چگونه انرژی به دست می‌آورند و دوم اینکه چه فرایندهایی سبب می‌شوند جلو این انرژی در اطراف حباب مغناطیسی زمین یا همان مگنتوسفر گرفته شود. به عبارت دیگر، لایه‌های مگنتوسفر چگونه با یکدیگر برهم‌کنش دارند.

بدین ترتیب، رصدخانه پلاسما به دایره ماموریت‌های آتی پیشنهادشده برای سازمان فضایی اروپا خواهد پیوست تا چگونگی تاثیر بادهای خورشیدی بر زمین را بررسی کند. این بررسی می‌تواند به محافظت از فناوری‌های ما روی زمین و حتی حفاظت از کاوشگرهای فضایی در برابر آثار شدید بادهای خورشیدی کمک کند.

تسئوس، پروژه‌ای برای بررسی پرتوهای سریع انفجاری گاما

گزینه دیگر انتخاب‌شده برای پروژه‌های آتی سازمان فضایی اروپا پا را از زمین و مریخ فراتر می‌گذارد و بر رویدادهای خارج از منظومه شمسی تمرکز می‌کند. هدف از برنامه فضایی تسئوس بررسی انفجارهای سریع و پرانرژی گاما خواهد بود. دانشمندان می‌گویند این انفجارها در گیتی زمانی رخ می‌دهند که اجرام ستاره‌ای بسیار متراکم و چگال یعنی ستاره‌های نوترونی، با یکدیگر برخورد کنند و در هم ادغام شوند.

تسئوس انفجارهای طولانی پرتو گاما را هم که ممکن است با پدیدار شدن نخستین کهکشان‌های گیتی مرتبط باشند، بررسی خواهد کرد و در عین حال، به طیف وسیعی از پرسش‌های دانشمندان در زمینه فیزیک نجوم، فیزیک ماده و همچنین فعالیت‌های ستاره‌ای پاسخ می‌دهد و از رازهای مهمی از گیتی پرده بر خواهد داشت.

دانشمندان سازمان فضایی اروپا در نهایت با بررسی‌های دقیق‌تر و ارزیابی‌های بیشتر، گزینه نهایی را از میان گزینه‌‌های مطرح‌شده انتخاب خواهند کرد و به‌زودی خواهیم دید که این سازمان، بالاخره کدام ماموریت را به عنوان ماموریت بعدی‌اش برمی‌گزیند.