ماریو زاگالو، سرمربی و بازیکن پیشین و پرافتخار تیم ملی فوتبال برزیل، روز پنجم ژانویه ۲۰۲۴ در ۹۲ سالگی چشم از جهان فرو بست؛‌ پیرمردی دوست‌داشتنی و مهربان که برای ایرانی‌ها یادآور خاطراتی دلنشین بود و البته تاثیرگذارترین چهره تاریخ فوتبال برزیل نیز محسوب می‌شود، زیرا در هر پنج قهرمانی برزیلی‌ها در جام‌های جهانی نقش مهمی ایفا کرده است.

«پروفسور» فوتبال برزیل در جام‌های جهانی ۱۹۵۸ و ۱۹۶۲ به‌عنوان بازیکن و وینگر چپ تیم ملی کشورش قهرمان جهان شد، در سال ۱۹۷۰ سرمربی سلسائو بود و آن‌ها را قهرمان جهان کرد، در سال ۱۹۹۴ به‌عنوان دستیار اول کارلوس آلبرتو جام قهرمانی را بالای سر برد و در سال ۲۰۲۲ نیز در سمت مشاور ارشد لوئیز فلیپه اسکولاری، قهرمانی را با برزیلی‌ها جشن گرفت. او همچنین در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه که طلایی‌پوشان با شکست مقابل میزبان نایب‌قهرمان جهان شدند، کمک‌مربی تیم ملی فوتبال برزیل بود.

اما نام ماریو خورخه لوبو زاگالو برای ایرانیانی که پیش از دهه ۵۰ خورشیدی به دنیا آمده‌اند، یادآور یک برد شیرین در فینال جام ملت‌های آسیا در سال ۱۹۷۶ است که به میزبانی تهران برگزار شد. در آن مسابقات کویتی‌ها با هدایت زاگالوی برزیلی و در دورانی که یکی از قدرت‌های برتر آسیا محسوب می‌شدند، با تک‌گل تماشایی علی پروین از روی ضربه ایستگاهی، مقابل ایران شکست خوردند تا آخرین قهرمانی ایران در تاریخ جام ملت‌های آسیا ثبت شود.

ایران پیش از این جام نیز در سال‌های ۱۹۶۸ و ۱۹۷۲ قهرمان جام ملت‌های آسیا شده بود تا تنها تیم آسیایی باشد که سه‌بار پیاپی قهرمان جام ملت‌ها شده است. زاگالو نیز پیش از سفر به تهران، همراه با کویتی‌ها قهرمان جام خلیج‌فارس شده بود.

رجزخوانی‌های زاگالو برای ملی‌پوشان ایرانی که پیش از آن نیز در سال‌های ۱۹۶۸ و ۱۹۷۲ قهرمان جام ملت‌های آسیا شده بودند، باعث شد تا ضیا آتابای (روشن)، خواننده تلویزیون ملی ایران، ترانه‌ای بخواند که به نماد به‌جا‌مانده از آن مسابقات تبدیل شد و در سال‌های اخیر نیز بارها در رسانه‌های اجتماعی بازنشر شد.

آتابای در ترانه زاگالو از اثر «مرد دریای خزر زنگالو»، متعلق به حسن خوشدل، آهنگساز و نوازنده گیلانی در دهه ۵۰ ایده گرفته بود؛‌ یک تراژدی که زمزمه ماهیگیران شمال ایران بود و ماجرای صیادی را شرح می‌داد که به دریای طوفانی زد، اما بازنگشت. این ترانه بومی با تغییر محتوا، اما با همان ریتم، درباره ماریو زاگالوی افسانه‌ای خوانده شد.

آتابای در قسمتی از ترانه معروفش خوانده بود: «وقتی که راهی ایران بودی زاگالو، بیخودی نبود هراسان بودی زاگالو. تو برزیل مرد میدان بودی زاگالو، صاحب صدگونه عنوان بودی زاگالو. اومده از برزیل زاگالو، واسمون می‌گیره ژست لولو. شده مربی تیم کویت، می‌خواست از ما ببره زاگالو...»

با این حال، ادعاهای زاگالو درباره تیم ملی کویت به حقیقت پیوست و پس از وقوع انقلاب اسلامی و سپس افت شدید فوتبال در ایران، کویت به قدرت برتر آسیا تبدیل شد و جام قهرمانی ملت‌های آسیا در سال ۱۹۸۰ را به خانه برد.

ماریو زاگالو تا روز پنجم ژانویه امسال تنها بازمانده تیم ملی برزیل محسوب می‌شد که جام جهانی ۱۹۵۸ را بالای سر برد؛ اولین قهرمانی برزیلی‌ها در جام جهانی که درد شکست دردناک هشت سال قبل از اروگوئه در فینال ماراکانا را از یادها برد و اسطوره‌هایی همچون زاگالو، پله، گارینشا، ژیلمار و مائورو راموس را به فوتبال جهان معرفی کرد.

زاگالو یک وینگر چپ سرعتی بود که در دهه ۱۹۵۰ از رده‌های آماتور (‌تازه‌کار) فوتبال برزیل به دوران حرفه‌ای رسید و تکنیک فوق‌العاده بومی خود را به رخ مدافعان حریف می‌کشید. او با فلامنگو و بوتافوگو، پنج بار قهرمان لیگ برزیل شد و در ۲۶ سالگی، کمی قبل از جام جهانی ۱۹۵۸ سوئد، برای اولین بار در ترکیب تیم ملی برزیل به میدان رفت تا سرانجام با ۳۷ بازی ملی، پس از پایان دوران حضورش در مستطیل سبز نیز به عضوی جدایی‌ناپذیر از این تیم تبدیل شود.

اسطوره‌ای که رونالدو لوئیز نازاریا دلیما، یکی از برترین فوتبالیست‌های تاریخ برزیل و جهان، درباره او می‌گوید: «پروفسور یکی از بهترین بازیکنان برزیلی نسل خود بود و پس از چندین‌بار قهرمانی در جام‌های جهانی، آثاری جاودان را از خود در فوتبال برزیل به‌جای گذاشت.»

آلسینا دی کاسترو، همسر ۵۷ ساله زاگالو نیز در سال ۲۰۱۲ درگذشت.