صد روز جنگ اسرائیل و حماس؛ خطر گسترش جنگ غزه منطقه و تجارت جهانی را تهدید می‌کند

تصمیم اسرائیل در مورد زمان و چگونگی پایان جنگ احتمالا بر جبهه‌های متعددی اثر می‌گذارد‌، از جمله امنیت بلندمدت اسرائیل

مردم میان ویرانه‌ها تردد می‌کنند، رفح، جنوب نوار غزه، ۱۴ ژانویه ۲۰۲۴‌ــ AFP

پس از ۱۰۰ روز، درگیری اسرائیل و حماس به جنگی طولانی تبدیل شده که پایانش مشخص نیست و احتمال دارد به سراسر خاورمیانه گسترش پیدا کند، تجارت جهانی را مختل و آمریکا را گرفتار کند.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، آمریکا در جنگی که یکی از آزمون‌های تعیین‌کننده سیاست خارجی برای جو بایدن است، به کمک اسرائیل آمده است. این درگیری و حمایت قاطعانه دولت بایدن از اسرائیل در سیاست داخلی آمریکا واکنش ایجاد کرده است، و در حالی که بایدن خود را برای انتخابات ۲۰۲۴ آماده می‌کند، موجی از اعتراض‌ در دانشگاه‌ها برانگیخته است.

جنگ غزه آمریکا را وادار کرده است تا به‌رغم سیاست هزینه منابع دیپلماتیک و نظامی برای مقابله با چین، بار دیگر بر خاورمیانه متمرکز شود. این جنگ تلاش آمریکا برای کمک به اوکراین در مقابل تهاجم روسیه را نیز تحت شعاع قرار داده است.

این درگیری یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی بایدن را نیز دچار چالش کرده است: گفت‌و‌گوهای عادی‌سازی روابط میان اسرائیل و عربستان سعودی که به‌معنای تغییر شکل ائتلاف امنیتی و دیپلماتیک در منطقه و کمک به مهار جمهوری اسلامی بود. با توجه به افزایش تنش‌ها میان آمریکا و کشورهای عربی، مشخص نیست که آمریکا چگونه و چه موقع می‌تواند این گفت‌و‌گوها را که به حالت تعلیق درآمده است، از سر بگیرد.

وال‌استریت ژورنال در ادامه می‌نویسد اکنون، سوال چگونگی حل مناقشه اسرائیل و فلسطینیان، که سال‌ها جامعه بین‌المللی و اسرائیل به آن بی‌توجه بوده‌اند، دوباره در مرکز دیپلماسی جهان قرار دارد‌ــ گرچه مسیر راه‌حل دو کشوری سنگلاخ‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.

تصمیم اسرائیل در مورد زمان و چگونگی پایان جنگ احتمالا بر جبهه‌های متعددی اثر می‌گذارد‌ــ از جمله امنیت بلندمدت اسرائیل.

فراسوی میدان نبرد غزه، آمریکا در تلاش است جمهوری اسلامی و متحدانش از جمله حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن را مهار کند. روند شکننده صلح در یمن در معرض خطر قرار گرفته است، صلحی که با میانجی‌گری آمریکا صورت گرفت و محور اصلی برقراری روابط حسنه میان عربستان سعودی و جمهوری اسلامی است.

آمریکا و متحدانش در پاسخ به حملات حوثی‌های یمن به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ، مواضع این گروه شبه‌نظامی را در یمن هدف حمله هوایی قرار دادند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

پس از ارسال کمک‌های تسلیحاتی به اسرائیل و استقرار ناوهای آمریکایی در منطقه از همان روزهای نخست درگیری اسرائیل و حماس، اکنون این حملات میزان دخالت نظامی آمریکا را افزایش داده است.

تنش‌ها همچنان ادامه دارد و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، برای جلوگیری از گسترش جنگ تاکنون چهار بار به منطقه سفر کرده است. در جهان غرب نیز حامیان دو طرف درگیر تجمع‌های اعتراضی برگزار می‌کنند.

آفریقای جنوبی روز پنجشنبه ۱۱ ژانویه در دادگاه بین‌المللی لاهه اسرائیل را به نسل‌کشی متهم کرد. اسرائیل این ادعا را رد می‌کند و می‌گوید آفریقای جنوبی با حمایت از حماس، که خواهان حذف اسرائیل است، کنوانسیون نسل‌کشی را نقض کرده است.

اسرائیل نیز در تدارک پرونده‌ای حقوقی مطابق استانداردهای بین‌المللی است که به جنایت‌های حماس از جمله مثله کردن، قتل و خشونت جنسی می‌پردازد. اسرائیل در نظر دارد شبه‌نظامیان حماس را که پس از حمله ۷ اکتبر دستگیر کرده است در دادگاه‌های این کشور محاکمه کند.

جنگ غزه خونین است و محدودیت‌های توان نظامی اسرائیل‌ــ و پیچیدگی شبکه دفاعی زیرزمینی حماس‌ــ را نشان می‌دهد. اسرائیل هزاران نفر از جنگجویان حماس را کشته است اما هنوز به هدفی که در ابتدا عنوان کرد نرسیده است. ارتش اسرائیل هنوز در تلاش است تونل‌های حماس را بیابد و تخریب کند.

در چهارمین ماه جنگ غزه، در پی فشار آمریکا برای محدودسازی تلفات فلسطینیان و با وخامت بحران انسانی، اسرائیل از شدت درگیری کاسته است.

ازی آراد، مشاور امنیت ملی دولت نتانیاهو در سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱، می‌گوید: «در واقعیت، بحران هنوز در نوسان و تغییر است. هنوز خطر تشدید درگیری وجود دارد.»

اسرائیل هنوز ممکن است رهبران حماس و باقی‌مانده جنگجویانش را که برآورد می‌شود هزاران نفر باشند در غزه پیدا کند و بکشد. اما تحلیلگران نظامی معتقدند که تحقق این هدف هم‌زمان با تلاش برای نجات گروگان‌های اسرائیلی باقی‌مانده دشوار خواهد بود.

به‌ نوشته وال‌استریت ژورنال، در حال حاضر به نظر می‌رسد رهبران حماس در مورد دستاوردی که این گروه از جنگ می‌خواهد دچار اختلاف‌نظرند. آن‌ها معتقدند حماس با ضربه اطلاعاتی و نظامی به اسرائیل و حفظ امنیت رهبران ارشدش، در حمله ۷ اکتبر به پیروزی بزرگی رسید.

سوال‌های کلیدی این است که آیا حماس می‌تواند از گروگان‌های باقی‌مانده برای آزادی زندانیان فلسطینی استفاده کند و آیا می‌تواند در غزه در قدرت باقی بماند یا همچنان نیرویی بانفوذ در سپهر سیاسی فلسطینیان باشد.

حتی اگر اسرائیل حماس را در غزه شکست دهد، روشن نیست که چه کسی نوار غزه را اداره خواهد کرد، هزینه بازسازی‌اش را خواهد پرداخت و امنیت را تامین خواهد کرد.

کشورهای عربی بانفوذ، از جمله مصر، معتقدند حماس باید در نوار غزه نقش داشته باشد. بر اساس نتایج نظرسنجی خطیب، جایگاه سیاسی این گروه در مقابل تشکیلات خودگردان فلسطینی که کرانه باختری را اداره می‌کند، تقویت شده است.

وال‌استریت ژورنال می‌افزاید در حالی که جنگ غزه تنش‌ها میان آمریکا و کشورهای عربی ناراضی از حمایت کاخ سفید از عملیات نظامی اسرائیل را آشکار کرده است، هر کدام از این گزینه‌ها دشوار خواهد بود.

حمایت آمریکا از اسرائیل جایگاه آمریکا را در آفریقا و آمریکای لاتین و کشورهای در حال توسعه آسیا تضعیف کرده است، و این کشورها می‌پرسند چرا آمریکا خواستار حمایت از اوکراین در مقابل توسعه‌طلبی ارضی روسیه است اما از ادامه توسعه‌طلبی اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی پشتیبانی می‌کند.

هیو لووت، عضو ارشد شورای روابط خارجی اروپا، می‌گوید: «از منظر پکن و مسکو، اتلاف منابع نظامی و سیاسی آمریکا در حمایت از اسرائیل اتفاق بدی نیست. در نهایت، به‌نفع چین و روسیه است.»