داده‌های آماری سازمان ثبت احوال ایران نشان می‌دهد که میزان مرگ‌ومیر در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۲ نسبت به زمان مشابه سال قبل از آن، ۲.۵ درصد افزایش یافته است.

بر اساس اطلاعات موجود در سایت ثبت‌ احوال، در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ شمار فوت‌شدگان در کل ایران به ۳۱۲ هزار و ۷۹۳ تن رسید؛ در حالی‌ که در بازه زمانی مشابه در سال جاری، ۳۱۳ هزار و ۸۱۷ نفر در کل ایران فوت کرده‌اند.

در سال ۱۴۰۲، از مجموع فوت‌شدگان ۵۶.۴ درصد مرد و ۴۳.۶ درصد زن بودند که این میزان در مدت مشابه سال قبل از آن ۵۶.۹ درصد برای مردان و ۴۳.۱ درصد برای زنان بوده است.

جدول آماری سازمان ثبت احوال نشان می‌دهد که به‌طورکلی در مقابل هر ۱۲۹ مرد فوت ‌شده ۱۰۰ زن فوت کرده‌اند. همچنین در مقایسه ۹ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۲ با مدت مشابه سال قبل از آن، فوت مردان ۰.۵ درصد افزایش و زنان ۰.۵ درصد کاهش داشته است.

مرکز آمار ایران نیز پیش‌تر در گزارشی اعلام کرده بود که ۴۷ درصد ایرانیان با مرگ‌های زودرس و بیش از ۲۲ درصد ایرانیان با مرگ‌های خیلی زودرس فوت می‌کنند.

مقام‌های جمهوری اسلامی به شکلی سازمان‌یافته‌ از ارائه جزئیات آماری مربوط به دلایل مرگ‌ومیر ایرانیان خودداری می‌کنند. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهند که مواردی مانند فقر، فقدان خدمات درمانی مناسب و آلودگی هوا از دلایل افزایش میزان مرگ‌ومیر به شمار می‌روند.

گزارش‌های وزارت بهداشت آشکار می‌کند که بیماری‌های قلبی‌عروقی مهم‌ترین عامل مرگ‌ومیر ایرانیان‌اند. به‌ طوری‌ که سالانه جان حدود ۱۴۰ هزار نفر را می‌گیرند و هزاران نفر را زمین‌گیر می‌کنند. بیماری‌های قلبی‌عروقی به‌طور مستقیم با آلودگی‌ هوا و تغذیه مناسب ارتباط دارند.

به‌تازگی، جعفر جندقی، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت جمهوری اسلامی، اعلام کرد در یک سال منتهی به ۱۴۰۱ شمار افرادی که به دلیل آلودگی هوا در ایران فوت کردند، ۳۰ درصد افزایش یافت.

پیش از آن نیز محسن پیرهادی، رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس شورای اسلامی، در گزارشی افشا کرده بود مقایسه آمار مرگ‌ومیرهای ناشی از آلودگی هوا بین سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که این تعداد از ۱۱ هزار نفر در سال ۱۳۹۹ به میزان ۹۰ درصد افزایش یافته و در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۲۰ هزار تن رسیده است.

داریوش گل‌علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست، در آذرماه گفت که در سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۶ هزار نفر در شهرهای مختلف ایران بر اثر آلودگی هوا جان باختند.

نگاهی به این آمار و ارقام آشکار می‌کند که شمار مرگ‌ومیرهای مرتبط با آلودگی هوا در سال‌های اخیر هم‌زمان با افزایش میزان استفاده از سوخت مازوت و غلظت آلایندگی‌‌های هوا سیر صعودی داشته است. به‌ عنوان‌ مثال، در تهران آلودگی هوا در برخی مناطق و ایستگاه‌ها نسبت به زمان مشابه سال قبل حدود شش تا هفت درصد بیشتر شده است. این مسئله می‌تواند به‌طور مستقیم با افزایش شمار مرگ‌ومیر ایرانیان در سال جاری ارتباط داشته باشد.

به این موارد باید فقدان دسترسی به خدمات درمانی مناسب را نیز اضافه کرد. با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی و اجرای طرح موسوم به «دارویار»، ارز ترجیحی دارو حذف و هزینه دارو و درمان به‌طور سرسام‌آوری افزایش یافت. از سوی دیگر وزارت بهداشت با ادعای حمایت از تولید داخلی، از واردات داروهای موردنیاز بیماران جلوگیری کرد. در نتیجه این وضعیت، روند درمان شمار زیادی از بیماران مختل شد؛ به طوری که برخی بیماران قشر کم‌درآمد جامعه به دلیل ناتوانی از پرداخت هزینه‌های درمانی، روند درمانشان را متوقف کردند و به خوددرمانی روی آوردند.

گزارش مرکز آمار از هزینه‌های درمان خانوارهای ایران در سال ۱۴۰۱ حاکی از آن است که در نتیجه عملکرد دولت‌های جمهوری اسلامی، درمان هم در ایران به یک کالا تبدیل شده است؛ به‌ طوری‌ که خانوارهای مرفه برای درمانشان هزینه می‌کنند ولی سلامتی اعضای خانواده‌های کم‌درآمد در معرض خطر فزاینده قرار می‌گیرد.