پس از سال‌ها رکود و تعلیق گفت‌وگو درباره سرنوشت «ابیی»، منطقه نفت‌خیز موردمناقشه سودان و سودانی جنوبی، تکرار حوادث خشونت‌آمیز اخیر که به کشته و زخمی شدن ده‌ها نفر انجامید، کشمکش بر سر مالکیت این منطقه را بار دیگر احیا کرد.

دوشنبه گذشته (۲۹ ژانویه) یک مقام محلی در منطقه ابیی اعلام کرد که ۵۲ نفر از جمله زنان و کودکان این منطقه در نتیجه درگیری‌های روز شنبه (۲۷ ژانویه) کشته شده‌اند. این مقام محلی حملات اخیر را مرگبارترین حمله از سال ۲۰۲۱ دانست که به اختلاف مرزی بین دو کشور مرتبط است.

توافق‌نامه صلح نایواشا که سال ۲۰۰۵، بین رژیم عمرالبشیر، رئیس‌جمهوری مخلوع سودان، و شورشیان جنوب به رهبری جان گارانگ، رهبر جنبش آزادی‌بخش خلق سودان، امضا شد، نتوانست برای تعیین سرنوشت منطقه ابیی راه‌حلی بیابد و دو طرف بر ایجاد پروتکلی جداگانه توافق کردند که بر اساس آن، برای پیشبرد امور این منطقه اداره مشترکی متشکل از مقام‌های دو کشور تشکیل شود.

قبل از جدایی سودان جنوبی و تشکیل کشوری مستقل در سال ۲۰۱۱، منطقه ابیی بخشی از ایالت کردفان غربی بود. در این منطقه، قبایل عرب مسیریه و قبایل دینکا انگاک، گروه قومی آفریقایی از سودان جنوبی، سکونت دارند که ادعا می‌کنند مالک اصلی این سرزمین‌اند. استان ابیی قبل و بعد از امضای توافق‌نامه نایواشا بارها صحنه درگیری‌های مسلحانه بین قبایل عرب و دینکا بود.

در همین حال، رهبران سیاسی برجسته در «جنبش مردمی» (حزب حاکم در سودان جنوبی) به الشرق‌الاوسط گفتند که «تهاجم خونین اخیر را یک گروه قومی در سودان جنوبی انجام داد و این با مناقشه سر منطقه ابیی با سودان هیچ ربطی ندارد». آن‌ها افزودند: «حمله به این شهر به کشته شدن ۵۲ نفر از جمله سه تن از نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در منطقه (یونیسفا) منجر شد. در حالی که تعداد مجروحان به بیش از ۶۵ نفر می‌رسید که وضعیت برخی از آن‌ها ناپایدار است.»

شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۱،  نیروی حافظ صلح (یونیسفا) را برای محافظت از غیرنظامیان ساکن ابیی، منطقه موردمناقشه بین دو کشور اعزام کرد. مناقشه بین سودان و سودان جنوبیسر این منطقه تا به حال ادامه دارد و جنگی که اواسط آوریل ۲۰۲۳ در خارطوم بین ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع آغاز شد، به مذاکرات مرتبط با این منطقه هم پایان داد. این در حالی است که مقام‌های بلندپایه دو کشور سعی داشتند با ادامه گفت‌وگو، زمینه بازگشت به تشکیل یک نهاد اداری مشترک را فراهم کنند که تا زمان دستیابی به تفاهم نهایی، امور منطقه را کنترل کند.

به گفته منابع محلی، شبه‌نظامیان مخالف دولت سودان جنوبی به رهبری گای ماچک، برای مبارزه با قبایل دینکا انگاک در روستاهای ابیی، با قبیله تویک متحد شدند. این شبه‌نظامیان قبلا بخشی از نیروهای دولتی در ایالت وحدت سودان جنوبی بودند که علیه دولت مرکزی در جوبا شورش کردند.

در چارچوب واکنش به حمله اخیر در منطقه ابیی، کشورهای تروئیکا (نروژ، آمریکا و بریتانیا) و فرماندهی نیروهای حافظ صلح سازمان ملل مستقر در استان ابیی این حمله را محکوم کردند و خواستار اجرای «تحقیقات فوری و محاکمه عاملان» این فاجعه شدند.

در همین راستا، بولوس کوگ، وزیر فرهنگ و اطلاع‌رسانی استان ابیی، به الشرق‌الاوسط گفت: «مقام‌های اداری با اعلام منع رفت‌وآمد از ۶ عصر تا ۶ صبح، تدابیر امنیتی شدیدی را اعمال کردند.»

او افزود: «ما با نیروهای امنیتی موقت سازمان ملل متحد در ابیی (یونیسفا) دیدار کردیم تا برای تامین امنیت و حفاظت از غیرنظامیان و گروه‌های متعلق به قبیله نوئر که به دلیل جاری شدن سیل از ایالت وحدت به این منطقه آواره شده‌اند، کلیه ترتیبات لازم اتخاذ شود.»

کوگ گفت: «در تماس‌های تلفنی ریک ماچار، معاون نخست‌وزیر سودان جنوبی با رئیس اداره محلی ابیی، دو طرف درباره وضعیت منطقه پس از حمله اخیر و ترتیبات بعدی برای بازگرداندن آوارگان قبیله نوئر یا برقراری گفت‌وگو بین گروه‌های ساکن این منطقه به منظور ایجاد همزیستی، صحبت کردند.»

وزیر فرهنگ و اطلاع‌رسانی استان ابیی با تایید بازگشت آرامش به منطقه، خاطرنشان کرد که نیروهای یونیسفا برای محافظت از غیرنظامیان و جلوگیری از هر گونه آزار و اذیتی که ممکن است آوارگان در معرض آن قرار گیرند، عملیات گشت‌زنی با خودروهای نظامی در منطقه را آغاز کرده‌اند؛ افزون بر اینکه نیروهای امنیتی نیز نقششان را تامین امنیت در منطقه ایفا خواهند کرد.

کمیته نظارت سودان جنوبی بر روند امور استان ابیی هم از نیروهای حافظ صلح سازمان ملل خواست تلاش‌هایشان را برای تامین امنیت و محافظت از غیرنظامیان مطابق با دستور شورای امنیت سازمان ملل متحد، تشدید کنند.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط