بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان (سی‌گار) به‌تازگی در گزارشی با موضوع انتقال کمک‌های نقدی به افغانستان اعلام کرد که سازمان ملل متحد از اوت ۲۰۲۱ تا ژانویه ۲۰۲۴ با استفاده از کمک‌های بین‌المللی دست‌کم دو میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار پول نقد به افغانستان وارد کرده که بخش بزرگی از آن را ایالات متحده تامین کرده است.

این گزارش توضیح می‌دهد که در این مدت، حدود ۲.۶ میلیارد دلار از مجموع این کمک‌ها از طرف ایالات متحده آمریکا بوده که ۱.۷ میلیارد دلار آن را مشخصا وزارت خارجه آمریکا و سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا (USAID) پرداخته است.

این پول‌ها به منظور ارائه کمک‌های بشردوستانه به مردم سراسر افغانستان از طریق آژانس‌های سازمان ملل و دیگر سازمان‌های غیرانتفاعی هزینه شده‌اند اما سی‌گار نوشته است از آنجا که همه کمک‌کنندگان شامل افراد، نهادها، دولت یا سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا به حساب‌های مشترک سازمان ملل کمک می‌کنند، آن‌ها نمی‌توانند دقیقا مشخص کنند چه مقدار از این پول برای خرید و انتقال‌ این وجه در افغانستان هزینه شده است؛ آنچه راه را برای دسترسی طالبان به این پول باز می‌کند.

بخش مهمی از این گزارش به چگونگی مصرف این پول هنگفت برای تامین نیازهای بشردوستانه مربوط است. در حالی که آمریکا و سازمان ملل هر دو تاکید دارند که این پول مستقیما به یک بانک خصوصی خارج از کنترل طالبان منتقل می‌شود، گزارش سی‌گار نشان می‌دهد که پول در یک فرایند دوم، به بانک مرکزی افغانستان که تحت کنترل طالبان است، می‌رسد. آن هم در حالی که دولت آمریکا به‌شدت بر جلوگیری از تامین مالی تروریسم و پولشویی در کشورهای مانند افغانستان و پاکستان تاکید دارد.

بر اساس یافته‌های سی‌گار، کمک‌های نقدی ایالات متحده را که هر دو هفته حدود ۸۰ میلیون دلار است، تنها سازمان ملل برای تامین کمک‌های بشردوستانه توزیع می‌کند و سازمان ملل برای خرید پول از بانک فدرال رزرو نیویورک قرارداد بسته است. این گزارش نشان می‌دهد که سازمان ملل از زمان آغاز انتقال پول به افغانستان تاکنون، ۸۰ خرید نقدی برای انتقال به این کشور انجام داده است. این پول از طریق یک شرکت حمل‌ونقل در پروازی ویژه، به کابل منتقل می‌شود و پس از بررسی‌های مقام‌های سازمان ملل، به یکی از بانک‌های خصوصی افغانستان (AIB) انتقال می‌یابد.

مرحله بعدی این است که این پول برای مصرف و توزیع به سازمان‌های غیرانتفاعی و پیمانکاران، به بانک سازمان ملل منتقل می‌شود و این نهادها هر یک در بانک سازمان ملل حساب دارند و پول را از آنجا دریافت می‌کنند اما از آنجا که باید اجناس از بازار افغانستان خریداری شوند، به پول افغانی نیاز است.

سی‌گار می‌نویسد که بانک‌ها و صرافی‌های خصوصی افغانستان هیچ‌یک این مقدار افغانی ندارند که بتوانند با این مقدار دلار مبادله کنند و در نتیجه «این گروه‌ها [پیمانکاران سازمان ملل] معمولا دلارهای ایالات متحده برای سازمان ملل را برای خرید ارز محلی از طریق حراج ارزی در بانک مرکزی افغانستان تحت کنترل طالبان تبدیل می‌کنند» و به این ترتیب طالبان از طریق تبدیل دلار به افغانی مقدار زیادی از دلارهای کمکی آمریکا را به دست می‌آورند.

این ادعا از آنجا قابل‌تعمق است که طالبان در دو سال گذشته موفق شده‌اند ارزش افغانی را در بازار افغانستان تقریبا ثابت نگه دارند و حتی در مواردی ارزش دلار را در بازار افغانستان پایین ببرند. آنچه طالبان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای حاکمیتشان می‌دانند و به آن می‌بالند.

سی‌گار  خاطرنشان کرده که انتقال پول نقد به افغانستان تا مدتی قابل پیش‌بینی ادامه خواهد یافت؛ با وجود این، کمک‌های مالی سازمان ملل برای اهداف بشردوستانه در افغانستان احتمالا به دلیل کاهش فعلی در کمک‌های مالی، کم خواهد شد.

پس از آنکه با خروج نیروهای ناتو، دولت جمهوریت در افغانستان ساقط شد و طالبان به قدرت رسیدند، بیش از هشت میلیارد دلار دارایی ارزی بانک مرکزی افغانستان که در بانک فدرال رزرو نیویورک نگهداری می‌شد، به فرمان رئیس‌جمهوری این کشور بلوکه شد. از آن زمان آمریکا محدودیت‌ها و تحریم‌هایی نیز بر سیستم بانکی افغانستان وضع کرده که دلیل آن را جلوگیری از پولشویی و تامین مالی تروریسم در کشور تحت کنترل طالبان عنوان کرده است.

کشورهای جهان هم در این دو سال و شش ماه، از تراکنش‌ مالی با بانک‌های افغانستان خودداری کرده‌اند و کمک‌های بشردوستانه را نیز از طریق سازمان ملل به این کشور ارسال می‌کنند.