بهلول علیجانی، اقلیم‌شناس با بیان اینکه تغییرات اقلیمی کشور را در «شرایط بحرانی» قرار داده است، گفت که پیامدهای این تغییر اقلیم، میراث فرهنگی ایران را نیز تهدید می‌کند.

او با بیان اینکه مهم‌‌ترین تهدید نیز متوجه تخت جمشید است، توضیح داد که هنگام بارش‌های رگباری در این سایت تاریخی به دلیل فرونشست زمین، خاک سست می‌شود. زمانی هم که بارندگی وجود ندارد و با خشکسالی طولانی مواجهیم، آب خاک‌های رسی گرفته  می‌شود و ترک‌هایی را در آثار تاریخی ایجاد می‌کند. این ترک‌ها اکنون در مناطق مرکزی کشور افزایش یافته‌اند و آثار باستانی موجود در این مناطق را به خطر انداخته‌اند.

استاد دانشگاه خوارزمی، راهکار مقابله با تهدیدهای اقلیمی را در تنظیم رویکردهای توسعه بر مبنای تغییرات اقلیمی دانست و گفت تغییر سبک زندگی متناسب با شرایط جدید نیز کاهش سوخت‌های فسیلی و پاک شدن هوا را به‌همراه دارد و روند صعودی تغییراقلیم را کندتر می‌کند.

بهلول علیجانی در پاسخ به این سوال که آیا تهدید تغییرات اقلیمی بر آثار تاریخی در آینده بحرانی است، به روزنامه پیام ما گفت: «ما همین حالا هم در شرایط بحرانی هستیم؛ چون آب زیرزمینی‌مان تمام شده و بارندگی‌ها به‌شدت کاهش یافته است. بارش‌هایی هم که داریم به‌شکل رگباری و شدید است که سودی برای ما ندارد و تنها خسارت‌زا است.»

کاهش آثار منفی تغییرات اقلیمی بر آثار تاریخی و باستانی، اینک به دغدغه‌ای جدی برای فعالان میراث فرهنگی تبدیل شده است، پیش‌تر نیز آتوسا مومنی، رئیس مرکز میراث ناملموس تهران گفته بود که نخستین گام برای جلوگیری از آسیب تغییر اقلیم به آثار تاریخی، پایش مداوم و ثبت بازخوردها است.

کارشناسان بر ضرورت بررسی آسیب‌هایی طبیعی که آثار باستانی را تهدید می‌کنند، تاکید دارند. در حال حاضر، آثار باستانی ایران در نقاط مختلف با تهدیدهای مختلفی از جمله رشد گل‌سنگ‌ها، سیل، زلزله و فرونشست زمین مواجه‌اند و در این میان برخی محوطه‌های باستانی مانند تخت جمشید بیشتر در معرض خطرند؛ زیرا مجموعه‌ای از آسیب‌های طبیعی آن‌ها را تهدید می‌کند.

تخت جمشید در حال حاضر با شرایط شدید جوی از جمله طوفان شن و نوسانات دما روبه‌رو شده است که فرسایش و تخریب ویرانه‌های تاریخی و نقش برجسته‌های پیچیده را تسریع می‌کند. از سوی دیگر رشد گل‌سنگ‌ها خطر نابودی بخش‌هایی از این محوطه تاریخی را به دنبال دارد و به این موارد باید فرونشست زمین را هم افزود.

علی بیت‌الهی، رئیس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه‌ و شهرسازی، در این زمینه گفت که بسیاری از آثار تاریخی ایران در زون‌های با خطر فرونشست زمین واقع شده‌اند و در استان فارس بیشترین نرخ فروشست در محدوده مرودشت است که وسعت آن به حدود ۱۷ سانتی‌متر می‌رسد. تخت جمشید و نقش رستم در این دشت قرار دارند.

به گفته کارشناسان، وضعیت فرونشست در محوطه‌ها باستانی تخت جمشید و نقش رستم در پی بارندگی‌های شدید اخیر بحرانی‌تر شده و می‌توان انتظار یک «تخریب تاریخی» را در این مناطق داشت.