بحران زیست‌محیطی فرونشست زمین پس از استان‌های اصفهان، تهران و یزد به محدوده دشت شیراز و تخت‌جمشید رسیده است.

روز یکشنبه دوم مهر، رسانه‌ها از ایجاد شکاف در نقش رستم خبر دادند و اعلام کردند محدوده‌ای که به سبب فرونشست زمین دچار شکاف‌های ۷۰ سانتی‌متری تا نیم متری شده‌ است، فقط ۳۰۰ متر با تخت جمشید فاصله دارد و ادامه این وضعیت ممکن است موجب آسیب دیدن محوطه تاریخی تخت‌ جمشید شود، مسئله‌ای که پیش‌تر بناهای تاریخی شهر اصفهان را در معرض خطر داده بود.

مریم دهقانی، عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه و ساختمان و محیط‌زیست مهندسی دانشگاه شیراز، در مورد این وضع و شرایط آن گفت: «تا کنون هشدارها در مورد فرونشست زمین هیچ تاثیری نداشته و اراده‌ای برای حل آن وجود ندارد.»

دهقانی هشدار داده است که فقط بناهای تاریخی در خطر نیستند. با توجه به وسعت فرونشست در دشت شیراز، مناطقی چون شهرک صنعتی فتح‌آباد، کناره، فیروزی، پتروشیمی مرودشت، خط انتقال گاز که از دشت مرودشت عبور می‌کند، و خطوط ریلی و زیرساخت‌ها همه تحت تاثیر فرونشست زمین قرار خواهند گرفت.

به گفته دهقانی، زمین‌های مسکن مهر ساخته‌شده در شرق شهرستان مرودشت نیز از تاثیر فرونشست در امان نمانده‌اند و برخی از ساختمان‌های این منطقه ترک برداشته‌‌اند.

به نظر می‌رسد استان‌های تهران، یزد، اصفهان، و‌ شیراز بیش از دیگر مناطق ایران در آستانه فاجعه‌ای همچون شکستگی خط لوله انتقال گاز و فروریختن ساختمان‌های مسکونی و تاریخی قرار دارند. بخش مهمی از میراث فرهنگی ایران نیز در این استان‌ها است.

بهمن سال گذشته، معاون ابنیه تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان تاکید کرد بیشتر خسارت فرونشست زمین در این استان در ضلع شمالی رودخانه زاینده‌رود بوده که محل بناهایی همچون مسجد جامع و‌ برخی دیگر از ابنیه‌ تاریخی این شهر است.

در سال‌های اخیر تصویرهای متعددی از ایجاد شکاف و‌ ترک در بناهای تاریخی شهر اصفهان منتشر شده است که اگرچه هر کدام زنگ خطری برای از دست دادن بناهای ثبت‌شده به‌عنوان میراث فرهنگی در این سرزمین است، واکنش مناسب مسئولان را در پی نداشت.

در سال ۱۴۰۰، مدیرکل وقت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی استان اصفهان از احتمال نشست زمین در میدان تاریخی نقش جهان خبر داد و گفت: «با ادامه روند فعلی، اگر آب به کف آبخوان برسد، میدان نقش‌ جهان ۴۶ سانتی‌متر فرونشست غیرمتقارن خواهد داشت.»

روند تشدید فرونشست زمین در دو‌ سال گذشته ادامه داشته و خشکی زمین به‌سبب ممانعت از ورود آب به زاینده‌رود و برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی موجب شده است پل‌های تاریخی بنا شده روی این رودخانه بیش از پیش در خطر آسیب قرار بگیرند.

اما برای رفع این مشکل در محدوده شهر اصفهان تدبیری اندیشیده نشده است. و اکنون، اعلام ایجاد ترک در محوطه نقش رستم و در خطر قرار گرفتن محوطه‌های تاریخی محدوده دشت شیراز، مانند تخت جمشید، باعث نگرانی علاقه‌مندان به میراث فرهنگی و دوستداران محیط‌زیست شده است.