ثبت‌نام متقاضیان حضور در مراسم اربعین از هفدهم تیرماه، مصادف با نخستین‌ روز ماه محرم، آغاز شد. جمهوری اسلامی، که از ماه‌ها قبل برنامه‌ریزی برای برگزاری مراسم اربعین را آغاز کرده بود، در روزهای اخیر کارزار تبلیغاتی ترغیب شهروندان برای شرکت در این مراسم را با ارائه بسته‌های تشویقی متعدد کلید زد. این مشوق‌ها موارد مختلفی از ارائه ارز مسافرتی اربعین تا اجازه خروج بدون ودیعه سربازان نظام وظیفه و مشمولان را دربرمی‌گیرد.

از سخنان مقام‌های حکومتی چنین برمی‌آید که امسال نیز قرار است پول‌های هنگفتی از بودجه عمومی صرف برگزاری مراسم اربعین شود.

مسعود پزشکیان، رییس‌جمهوری منتخب، به‌تازگی در گفت‌وگو با محمد الشیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، بر «برگزاری با شکوه» مراسم راهپیمایی اربعین تاکید کرد و مدعی شد که این مناسبت مذهبی «جلوه‌ای با شکوه از پیوندهای عمیق فرهنگی و دینی میان دو ملت است».

مقام‌های حکومتی ایران کارکرد سیاسی راهپیمایی اربعین را انکار نمی‌کنند، و در توجیه صرف هزینه‌های هنگفت برای این مراسم روی باورهای دینی و مذهبی مردم دست می‌گذارند و ادعای «خدمت‌گذاری به زائران» را پیش می‌کشند. این در حالی است که بسیج امکانات عمومی برای مراسم سیاسی اربعین را حتی قبل از مهم‌ترین مناسبت‌های مذهبی ماه محرم یعنی تاسوعا و عاشورا آغاز می‌کنند.

ثبت‌نام متقاضیان حضور در راهپیمایی اربعین نیز از نخستین‌ روز ماه محرم در سامانه‌ای موسوم به سماح آغاز شده است.

هم‌زمان رسانه‌های داخلی ایران، ازجمله دو خبرگزاری تسنیم و فارس وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، خبر دادند که «وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و بخش‌های مختلف کشور در حال برنامه‌ریزی برای ارائه خدمات به زائران‌اند».

طبق اعلام ستاد برگزاری اربعین مستقر در وزارت کشور، شرکت‌کنندگان در راهپیمایی اربعین بیمه می‌شوند.

احمد وحیدی، وزیر کشور جمهوری اسلامی، پس از دیدار با عبدالامیر الشمری، وزیر کشور عراق، گفت که «تمهیدات و اقداماتی» انجام شده که زائران بتوانند در کمترین زمان از مرز خارج و به کشور عراق وارد شوند.

وزارت کشور از مدت‌ها قبل در تلاش بود موافقت عراقی‌ها را برای ورود مستقیم اتوبوس‌ها و خودروهای شخصی به خاک عراق بگیرد، اما این تلاش ناکام ماند و درنهایت عراقی‌ها اعلام کردند که امکان کاپوتاژ اتوبوس و خودرو شخصی به‌دلیل وضعیت جاده‌ها وجود ندارد.

مسافران اربعین امسال نیز مانند سال‌های قبل باید خود را به یکی از مرزهای هفت‌گانه ورود به خاک عراق برسانند و از آنجا پیاده یا با وسایل حمل‌ونقل به شهرهای زیارتی بروند.

سال‌ گذشته، پس از پایان مراسم اربعین، ویدیوهایی منتشر شد که نشان می‌داد مسافران در بازگشت از عراق به‌دلیل نبود وسایل حمل‌ونقل در مرزها معطل‌ مانده‌اند.

این ویدیوها واکنش‌های زیادی در پی داشت و برخی کاربران رسانه‌های اجتماعی نیز یادآوری کردند که جمهوری اسلامی پس از بهره‌برداری سیاسی از مسافران اربعین آن‌ها را در گرمای سوزان تابستان به حال خود رها کرده است.

حکومت ایران نه‌تنها از مسافران ایرانی اربعین که از حضور مسلمانان دیگر کشورها نیز در مراسم اربعین استفاده سیاسی می‌کند و به تلاش برای مصادره این مناسبت و مراسمش به نفع رویای حکمرانی در جهان اسلام ادامه می‌دهد.

سال گذشته، بعد از پایان مراسم اربعین، علی خامنه‌ای از نهادهای زیرمجموعه‌اش در جمهوری اسلامی و شبه‌نظامیان حشدالشعبی در عراق برای «پذیرایی از ۲۲میلیون زائر اربعین حسینی» قدردانی کرد تا به این وسیله بر ادعای رهبری‌اش بر جهان شیعه پافشاری کند.

جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۲ عزم خود را جزم کرده بود که دست‌کم پنج میلیون زائر را به مراسم اربعین اعزام کند، اما درنهایت کمتر از چهار میلیون در این مراسم شرکت کردند. امسال نیز پیش‌بینی شده است که بیش از چهار میلیون نفر در راهپیمایی اربعین شرکت می‌کنند.

البته همه آنان ایرانی نیستند زیرا جمهوری اسلامی برای پرشمار نشان دادن مسافران اربعین برای اتباع غیرایرانی نیز گذرنامه صادر می‌کند، ضمن اینکه مسیر ویژه چذابه برای خروج غیرایرانیان در نظر گرفته شده است.

همچنین سفارتخانه و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی در پاکستان نیز برای شهروندان این کشور، که قصد دارند از مرز ایران برای مراسم اربعین بروند، به‌رایگان ویزا صادر می‌کند.

طبق اعلام وزارت کشور گذرگاه‌های مرزی مهران، شلمچه، خسروی، باشماغ، تمرچین و چذابه نیز برای عبور مسافران ایرانی در نظر گرفته شده‌اند.

به‌گفته وزیر کشور، زیرساخت‌ها در مرزها در قیاس با سال گذشته افزایش داشته است و مشکلات باقی‌مانده نیز تا موعد مراسم اربعین رفع خواهند شد.

حالا سازمان‌ها و نهادهای مختلف جمهوری اسلامی با ماموریتی که نظام برایشان در این نمایش سیاسی تعریف کرده است دست‌به‌کار شده‌اند و راهپیمایی اربعین را در اولویت برنامه‌هایشان قرار داده‌اند.

بانک مرکزی فروش ارز زیارتی را از هفتم مرداد آغاز می‌کند. این ارز، که معادل ۲۰۰هزار دینار است، در هفت بانک ملی، تجارت، صادرات، ملت، پست بانک، پارسیان و سپه به زائران پرداخت می‌شود.   

فرماندهی انتظامی کشور نیز خبر داد افرادی که گذرنامه ندارند یا مهلت گذرنامه‌هایشان پایان یافته است، می‌توانند با پرداخت ۶۵هزار تومان ظرف سه روز گذرنامه زیارتی بگیرند.

سازمان وظیفه عمومی فراجا نیز با اعلام حذف وثیقه خروج از کشور مشمولان اعلام کرد که دانشجویان، دانش‌آموزان و طلاب می‌توانند از اول ماه محرم تا پایان ماه صفر بدون سپردن وثیقه به شهرهای زیارتی عراق سفر کنند.

ستاد مرکزی برگزاری مراسم اربعین نیز از همین حالا به شرکت‌های هواپیمایی هشدار داده‌ است که اجازه افزایش قیمت بلیت‌ها را ندارند.

رییس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای نیز با بیان اینکه پیش‌فروش بلیت اتوبوس ۲۰ روز قبل از مراسم اربعین آغاز می‌شود، گفت که امسال تپسی و اسنپ نیز در جابه‌جایی مسافران اربعین مشارکت دارند. او همچنین از کمبود ۹هزار اتوبوس برای بازگشت مسافران خبر داد.

به گفته این مقام دولتی، در حال حاضر ۳۰۰ تیم اجرایی برای بهسازی ۳۴هزار کیلومتر راه شریانی منتهی به مرزهای عراق مشغول به فعالیت‌اند.

مواردی که گفته شد، تنها بخشی از برنامه‌ریزی‌ها برای برگزاری مراسم سیاسی راهپیمایی اربعین است و بودجه‌های این مراسم را دربر نمی‌گیرد. زیرا علاوه‌ بر تخصیص اعتبار ویژه، شهرداری‌ها، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مختلف موظف‌اند که بخشی از بودجه جاری‌شان را به برگزاری این مراسم اختصاص دهند، به همین دلیل امکان بررسی دقیق هزینه‌های اربعین وجود ندارد.

اما این بسیج همه‌جانبه امکانات عمومی برای مراسمی مذهبی و سیاسی در حالی صورت می‌گیرد که مقام‌های وزارت بهداشت درمورد احتمال شیوع بیماری تب دنگی در ماه‌های آتی هشدار داده‌اند.

حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، نیز به‌صراحت گفت که با رسیدن اربعین و مراسم عزاداری،‌ این بیماری در مرز‌های عراق، پاکستان و افغانستان و شهر‌های مختلف ایران «گسترده» خواهد شد.

محرم و صفر همواره در ادبیات و نگاه حاکمان ایران کارکرد سیاسی داشته است و دارد. روح‌الله خمینی در سال‌های نخست استقرار جمهوری اسلامی گفت که محرم و صفر اسلام را زنده نگه داشته است. علی خامنه‌ای نیز که رویای حکمرانی جهان اسلام را در سر می‌پروراند، ابایی ندارد از اینکه به کارکرد سیاسی این مراسم اذعان کند.

رهبر جمهوری اسلامی ایران، پیش‌تر راهپیمایی اربعین را «بزرگ‌ترین گردهمایی عالم» و «نورافکن قوی» خوانده و ادعا کرده بود که «در دنیا سعی می‌کنند نگذارند این نورافکن دیده شود».

او در سال ۱۳۹۸ نیز گفت که راهپیمایی اربعین می‌تواند زمینه‌ساز تحقق هدف نهایی «امت اسلامی» باشد.

براساس تحقیقاتی که پایگاه‌ داده‌های باز ایران منتشر کرده است، در سال ۱۴۰۱ حداقل هزار و ۴۲۰میلیارد تومان از بودجه عمومی دولت ایران صرف برگزاری مراسم راهپیمایی اربعین شده است. این رقم دو برابر اعتبارات «تامین زیرساخت مسکن»، پنج برابر اعتبارات «اجرای قانون هوای پاک» و هفت برابر «یارانه و کمک زیان حمل‌ونقل برون‌شهری» است.