روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست، سلاح مورد استفاده برای ترور نافرجام دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده را این‌گونه توصیف کرد؛‌ «ای‌آر-۱۵... اسلحه‌ای که شکاف عمیقی میان جامعه آمریکا ایجاد کرد.»

سلاحی مرگبار و نیمه اتوماتیک که در بحران‌های سیاسی، به اسلحه محبوب آمریکایی‌ها تبدیل می‌شود. ای‌آر-۱۵ برای اولین‌بار در دهه ۱۹۵۰ میلادی به‌عنوان سلاحی نظامی طراحی شد، اما در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای در میان غیرنظامیان آمریکایی محبوب شده است.

به نوشته واشینگتن‌پست، گزارشی داخلی در پنتاگون، ای‌آر-۱۵ را «اسلحه‌ای فوق‌العاده با قدرت تخریب بالا» توصیف و اشاره می‌کند که کارایی اصلی آن در میدان‌های جنگ یا تیراندازی‌های جمعی است. برخلاف انتظارات، این تفنگ قدرتمند به یکی از پرفروش‌ترین سلاح‌ها در ایالات متحده تبدیل شده و به راحتی در فروشگاه‌های اسلحه قابل خریداری است.

در مقاله این روزنامه بر افزایش محبوبیت ای‌آر-۱۵ در دوره‌های تنش و تراژدی جمعی اشاره شده که آن را به نمادی نگران‌کننده در جامعه آمریکا و «اسلحه محبوب برای کشتار جمعی» تبدیل کرده است.

ای‌آر-۱۵ را در دهه ۱۹۵۰ یوجین استونر در شرکت آرمالیت  طراحی کرد و در ساخت آن از تفنگ ای‌آر-۱۰ که آن را نیز خودش طراحی کرده بود، الهام گرفت. وزارت دفاع آمریکا دستور طراحی و ساخت ای‌آر-۱۵ را داده بود تا سلاحی سبک‌وزن و قابل مقایسه با اسلحه ای‌کا-۴۷ یا همان کلاشنیکف معروف شوروی تولید شود.

این اسلحه از دو بخش اصلی مجموعه پایین، شامل ماشه، دستگیره تپانچه و خشاب، و همچنین بخش مجموعه بالایی، شامل لوله تفنگ و مجموعه گلنگدن، تشکیل شده است. ای‌آر-۱۵ با استفاده از سیستم گاز مستقیم کار می‌کند؛ به این معنا که گلنگدن به وسیله گازهای حاصل از احتراق شلیک به عقب حرکت می‌کند.

ای‌آر-۱۵ به دلیل داشتن ریل پیکاتینی در قسمت بالایی و پایینی، قابلیت اتصال لوازم جانبی مختلف مانند دوربین، قبضه و لیزر را دارد. خشاب‌های مختلفی با ظرفیت‌های گوناگون نیز برای این تفنگ موجود است.

نکته جالب اینکه در ابتدا بسیاری از تولیدکنندگان سلاح، نسخه نیمه‌خودکار این تفنگ را با لوله پوشیده، دستگیره تپانچه و خشاب بیرونی، برای افراد عادی مناسب نمی‌دانستند و کاربرد آن را برای شکار غیرضروری می‌دیدند. برخی از صاحبان صنایع اسلحه هم درمورد تمایل خریداران برای پرداخت هزینه خرید این نوع تفنگ تردید داشتند و بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های تجاری این صنعت، از عرضه ای‌آر-۱۵ خودداری می‌کردند.

ای‌آر-۱۵ چگونه به یک نماد فرهنگی تبدیل شد؟

ارتش ایالات متحده در طول جنگ ویتنام از ای‌آر-۱۵ استفاده کرد و شرکت کلت هم حق ثبت اختراع آن را از شرکت آرمالیت خرید. سپس نسخه نظامی ای‌آر-۱۵ با نام «ام-۱۶» تولید شد. این سلاح در ابتدا با مشکلاتی در عملکرد، مانند گیرکردن در حین درگیری روبه‌رو بود که شرکت کلت بعدها این اشکالات را برطرف کرد. با وجود چالش‌های اولیه، ام-۱۶ به دلیل کارایی قابل قبول، اعتماد فرماندهان نظامی را جلب کرد.

به‌دلیل تطابق نداشتن با فرهنگ آمریکایی، برای سال‌ها تقاضای زیادی برای خرید ای‌آر-۱۵ در بین غیرنظامیان وجود نداشت، اما پس از حملات یازده سپتامبر ۲۰۰۱ گروه القاعده به آمریکا و حضور نظامی ایالات متحده در افغانستان و عراق، شرکت‌های اسلحه‌سازی با بهره‌بردن از تصاویری که از سربازان مسلح به ام‌-۱۶ در مناطق جنگی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد، ای‌آر-۱۵ را به‌عنوان «بهترین انتخاب برای غیرنظامیان» در مواجهه با تروریست‌ها و افراد مزاحم معرفی کردند.

به گفته دوج پینتر، رئیس سابق انجمن ملی تیراندازی ورزشی، این تصاویر به‌طور ناخواسته بهترین کمپین تبلیغاتی برای ای‌آر-۱۵ بودند و به محبوبیت چشمگیر این سلاح در میان غیرنظامیان کمک کردند.

به گزارش واشنگتن‌پست، در فوریه ۲۰۰۶، شرکت اسلحه‌سازی «اسمیت و وسون» در نمایشگاه لاس‌وگاس از اولین اسلحه مدل ای‌آر-۱۵ خود با نام «ام-پی۱۵» رونمایی کرد، محصولی که با استقبال بسیار زیادی مواجه شد و به سرعت سایر شرکت‌های بزرگ اسلحه‌سازی را ترغیب کرد تا به تولید گسترده نسخه‌های متنوع خود از ای‌آر-۱۵ رو بیاروند.

تا جایی که اکنون طبق آمارهای رسمی، اسلحه نیمه‌اتوماتیک ای‌آر-۱۵ به پرفروش‌ترین تفنگ در ایالات متحده تبدیل شده است. بر اساس نظرسنجی مشترک واشنگتن‌پست و مرکز تحقیقاتی ایپسوس، حالا از هر ۲۰ بزرگسال در سراسر ایالات متحده یک نفر، یعنی حدود ۱۶میلیون نفر در این کشور حداقل یک قبضه ای‌آر-۱۵ در منزل خود دارند.

درحال حاضر تقریبا تمام شرکت‌های بزرگ اسلحه‌سازی، نسخه‌های خود از این تفنگ را همچنان در تیراژ گسترده تولید می‌کنند و ای‌آر-۱۵ که امروز با آن به‌سمت رئیس‌جمهوری احتمالی بعدی آمریکا شلیک شد، به بخش جدایی‌ناپذیری از فروشگاه‌های آنلاین اسلحه در این کشور تبدیل شده است.

واشنگتن‌پست می‌‌نویسد این اسلحه در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ عامه آمریکا پیدا کرد و تصاویر آن بر روی تی‌شرت‌ها و بنرهای شهروندان چاپ شد و حتی برخی از نمایندگان محافظه‌کار کنگره نیز از آن به عنوان سنجاق سینه روی کت‌های خود استفاده کرده‌اند. همچنین در فوریه ۲۰۲۳، بری مور، نماینده جمهوری‌خواه از ایالت آلاباما، لایحه‌ای را برای معرفی ای‌آر-۱۵ به عنوان «تفنگ ملی آمریکا» به کنگره ارائه کرده بود.

کاربردها و مدل‌های مختلف ای‌آر-۱۵

به دلیل دقت بالا، این اسحله به انتخابی محبوب برای تیراندازی ورزشکاران در مسابقات گوناگون تبدیل شده است. همچنین از ای‌آر-۱۵ برای شکار طیف وسیعی از حیوانات، ازجمله گوزن و گراز وحشی استفاده می‌شود. در همین حال برخی افراد از آن برای دفاع از خود در برابر هجوم دزدها و سارقان در منازل استفاده می‌کنند و برخی از آژانس‌های انتظامی و نظارتی نیز به خرید گسترده ای‌آر-۱۵ روی آورده‌اند.

علاوه‌بر مدل سنتی ای‌آر-۱۵ که برای مصارف عمومی طراحی شده است، یک نسخه کوچک و سبک از این اسلحه به نام «کاربین» نیز برای استفاده در فضاهای محدود و کوچک تولید شده است. همچنین ای‌آر-۱۰ نسخه‌ای دیگر از ای‌آر-۱۵ با کالیبر بزرگ‌تر است که برای استفاده با مهمات قدرتمندتر طراحی شده است. «اسلحه دستی ای‌آر» نیز سلاح‌ کمری برگرفته از ای‌آر-۱۵ است.

در همین حال ملحقات اضافی که قابلیت نصب بر روی ای‌آر-۱۵ را دارند، مانند مگسی، قبضه، خشاب‌ها، صداخفه‌کن و لیزر، تنوع زیادی به استفاده‌کنندگان از آن برای شلیک به اهداف مختلف در شرایط گوناگون داده است.

حوادث بحران‌آفرین

واشنگتن‌پست می‌‌نویسد این اسلحه به نماد آشکار همه‌گیری خشونت با اسلحه گرم در آمریکا تبدیل شده است و در ۱۰ مورد از ۱۷ مورد از مرگبارترین تیراندازی‌های جمعی در ایالات متحده از سال ۲۰۱۲ تاکنون از ای‌آر-۱۵ استفاده شد. اف‌بی‌آی هم تایید می کند که فروش اسلحه، پس از وقوع هر رویداد تیراندازی در مدرسه یا آغاز مبارزات انتخاباتی جنجالی ریاست‌جمهوری، در سراسر این کشور بیشتر می‌شود.

در حال حاضر تخمین زده می‌شود که دست‌کم ۲۰میلیون اسلحه مختلف در سراسر کشور آمریکا ذخیره و مخفی شده است. بر اساس تحلیل واشنگتن‌پست از آمارهای صنعت اسلحه‌سازی آمریکا تا سال ۲۰۲۰، از زمان کشتار نیوتاون در اواخر سال ۲۰۱۲، بیش از ۱۳.۷ میلیون سلاح از نوع ای‌آر-۱۵ تولید شده است. به عبارت دیگر، دست‌کم دوسوم اسلحه‌های ای‌آر-۱۵ فقط در یک دهه گذشته ساخته شده‌اند.

حامیان تفنگ ای‌آر-۱۵ می‌گویند که محبوبیت آن، نشان‌دهنده مشروعیت آن به‌عنوان ابزاری برای دفاع قانونمند است. اندرو آرولاناندام، سخنگوی انجمن ملی تفنگ آمریکا نیز تاکید کرد که «میلیون‌ها آمریکایی به‌طور قانونی صاحب این اسلحه‌اند و از آن برای مسابقات تیراندازی، اهداف تفریحی، شکار و محافظت از خانه‌هایشان استفاده می‌کنند».