مسئولان وزارت انرژی و آب طالبان شنبه ۱۳ مرداد (۳ اوت) در برنامه «حسابدهی دولت به ملت» تاکید کردند که برای مدیریت حوزههای آبی افغانستان و آبهای جاری این کشور که کشورهای ایران، پاکستان، ازبکستان و ترکمنستان از آنها استفاده میکنند، برنامه منظمی دارند.
این چهار کشور با کمبود منابع آب شیرین مواجهاند و به همین دلیل به آب ورودی از رودخانههایی که از افغانستان سرچشمه میگیرند، وابستگی زیادی دارند.
رفیعالله استانکزی، رئیس برنامههای آبی وزارت انرژی و آب طالبان، در این برنامه گفت که چهار دهه جنگ و ناامنی باعث شد برای مدیریت آب زیربناهایی ساخته نشود اما رژیم طالبان برای مدیریت آب و ساخت سد تلاش میکند.
در دوران حکومت پیشین افغانستان، طالبان یک تهدید جدی برای مدیریت و ساخت سدهای آبی در این کشور بودند و تهدیدی امنیتی برای نیروی انسانی فعال در حوزه ساخت سدهای آبی به شمار میرفتند. شورشها و حملات آنها هزینه مدیریت آب و ساختوساز سدها را نیز بالا برده بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
حالا رفیعالله استانکزی میگوید که ساخت زیربناهای آبی روی رودخانههای کنر، هیرمند، آمو، مرغاب، هریرود برنامهریزی شده است و افغانستان حق دارد آبهای جاریاش را کنترل و مدیریت کند.
او گفت: «برای حق خود [اشاره به مدیریت آب] که حق مسلم افغانستان است، در خاک خود و برای مردم خود برنامههای منظم تنظیم کردهایم که در نتیجه اجرای آن، همسایگان متضرر نمیشوند و آب افغانستان در بخش کشاورزی و تولید برق آبی استفاده خواهد شد.»
فاروق اعظم، مشاور وزارت انرژی و آب طالبان، هم در این برنامه در واکنش به نگرانی کشورهای همسایه از مدیریت آب، گفت که هیچ اقدامی به ضرر این کشورها صورت نخواهد گرفت.
او اضافه کرد که افغانستان به دلیل نداشتن زیرساختهای آبی از آب آمودریا به میزان کمی استفاده کرده اما حالا استفاده از این آب باعث نگرانی کشورهای آسیای میانه شده است.
رژیم طالبان کار ساخت کانال قوشتپه کنار رود آمودریا را آغاز کرده است. این اقدام میزان آب این رود را که به سمت کشورهای همسایههای شمالی افغانستان جاری میشد، کاهش داده است.
تکمیل ساخت کانال قوشتپه کشورهای آسیای میانه و بهویژه ازبکستان را که مزارع انبوه پنبه دارد، نگران کرده است. شوکت میرضیایف، رئیسجمهوری ازبکستان، شهریور گذشته به طرح طالبان برای احداث کانال قوشتپه واکنش نشان داد و گفت که این کانال بر سرازیر شدن آب در آسیای میانه اثر میگذارد. او که احداث کانال قوشتپه را دلیلی بر تغییر رژیم آبی و تعادل آب در آسیای میانه میداند، پیشنهاد کرد افغانستان هم در مذاکرات درباره استفاده مشترک از منابع آبی آسیای میانه شرکت کند.
کانال قوشتپه بزرگترین پروژه انتقال آب در شمال افغانستان است که ظرفیت انتقال ۱۰ میلیارد مترمکعب آب از رود آمو را دارد. طول این کانال ۲۸۵ کیلومتر، عرض آن ۱۵۲ متر و عمق آن ۸.۵ تا ۱۲.۵ متر است. گفته میشود پس از تکمیل مراحل ساخت کانال قوشتپه، ۵۵۰ هزار هکتار زمین در استانهای بلخ و جوزجان و فاریاب زیر کشت میرود.
احداث کانال قوشتپه حدود نیم قرن پیش، در زمان ریاستجمهوری محمد داوود خان طراحی شد، اما جنگ و ناامنی در افغانستان مانع اجرای این طرح شد.
گمان میرود هدف طالبان از ادامه سدسازی و کنترل آب رودها، مانند نظام جمهوری سابق، فشار وارد کردن و امتیاز گرفتن از کشورهای همسایه از جمله ایران باشد. حکومت پیشین سد سلما در استان هرات و بند کمالخان در استان نیمروز، هممرز با ایران، را تکمیل کرد که باعث شد میزان آب رودخانههای هیرمند و هریرود به این کشور کاهش یابد.
طالبان ادعا میکنند که کار ساخت سد بخشآباد روی رودخانه فراه جریان دارد. این سد توان تولید ۷۲ مگاوات برق دارد و با مدیریت آب، به آبیاری بیش از ۶۸ هزار هکتار زمین کشاورزی هم کمک خواهد کرد. ارتفاع سد بخشآباد ۸۱ متر است و ظرفیت ذخیره یک هزار و ۳۶۰ مترمکعب آب دارد.
جمهوری اسلامی ایران، ازبکستان و پاکستان کشورهاییاند که در جریان جنگ طالبان با حکومت پیشین افغانستان با این گروه در ارتباط بودند و ایران و پاکستان به حمایت مالی و تسلیحاتی از این گروه نیز متهماند اما اینک طالبان با ادعای مهار و مدیریت آبهای جاری افغانستان، میزان آب سرازیرشده به سمت به این حامیان قدیمی را هم کاهش دادهاند.