گُرگرفتگی و تعریق شبانه ازجمله عوارض ناخوشایند دوران یائسگی در زنان‌اند که معمولا درباره آن شنیده‌ایم، اما آنچه کمتر از آن می‌دانیم تاثیر یائسگی بر سلامت دندان و لثه است.
تغییرات هورمونی و کاهش شدید استروژن تراکم استخوان و تولید بزاق را کاهش می‌دهد و به لثه‌ها آسیب می‌رساند و همه اینها درمجموع سلامت دهان و دندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما متخصصان میگویند راه‌هایی برای مقابله با این تاثیرات و حفظ سلامت دهان در دوره یائسگی وجود دارد.
یائسگی، پیش‌یائسگی و علائم دندانی
زنی که ۱۲ ماه متوالی را بدون قاعدگی بگذراند آماده ورود به دوره یائسگی است. دکتر مایارا هیستر-کوکرل، دندانپزشک دانشکده بهداشت سن‌آنتونیو دانشگاه تگزاس، می‌گوید که برخی از مشکلات دندانی مربوط به هورمون‌ها احتمالا در دوران پیش‌یائسگی شروع می‌شوند، یعنی دورانی که تخمدان‌ها به‌تدریج استروژن کمتری تولید می‌کنند.
یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها کاهش بزاق دهان است که برخی متخصصان آن را «از مهم‌ترین مایعات بدن» می‌دانند. هنگامی که ترشح بزاق کند شود، خشکی دهان افزایش می‌یابد و عفونت‌های قارچی دهان و حفره دندان به وجود می‌آید.
دکتر سالی کرام، متخصص دهان و لثه (پریودنتیست) ساکن واشینگتن دی‌سی، می‌گوید: «علاوه بر این، بزاق کمتر به این معنا است که مواد معدنی تقویت‌کننده دندان و آنزیم‌های کشنده باکتری کاهش می‌یابند. وقتی دهان خشک است پوسیدگی باکتری‌‌ها تکثیر می‌شوند و احتمال پوسیدگی بیشتر می‌شود و اگر پوسیدگی وخیم‌تر شود احتمال از دست رفتن دندان هم هست.»
کاهش تراکم استخوان و عقب‌نشینی لثه‌ها این مشکلات را تشدید می‌کند. اگر استخوانی که دندان را نگه می‌دارد تراکم کمتری داشته باشد در برابر تحلیل رفتن استخوان آسیب‌پذیرتر است. همچنین تحلیل لثه‌ها موجب می‌شود که مینای روی سطوح برخی دندان‌ها، که از آن‌ها در مقابل حفره دندان محافظت می‌کند، از بین برود. متخصصان میگویند که زنان در این مقطع از زندگی بیشتر با بیماری‌های لثه و دهان (پریودنتال) مواجه می‌شوند و پلاک و باکتری‌های بیشتری در زیر لثه و اطراف دندان آنان جمع می‌شوند.
کرام، سخن‌گوی انجمن دندان‌پزشکی آمریکا، می‌گوید: «در این دوران قرمزی و تورم بافت لثه آغاز می‌شود و خون‌ریزی ایجاد می‌کند. لثه از دندان‌ها فاصله می‌گیرد و شکاف عمیقی در اطراف دندان‌ها ایجاد می‌شود که تمیز نگه داشتن آن‌ها را سخت می‌کند.» برخی افراد هم با «سندرم سوزش دهان» (burning mouth syndrome) مواجه می‌شوند که ممکن است به زبان، کام و لب‌ها گسترش یابد.
چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
به گفته کارشناسان، اولین اقدام محافظتی، بهداشت مناسب دهان و دندان و تغذیه مناسب است. آن‌ها توصیه می‌کنند که رژیم غذایی متعادل و کم‌شیرینی داشته باشید و مواد غذایی غنی از کلسیم مصرف کنید. حداقل دو بار در روز با دقت با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و منظم و پیوسته از نخ دندان استفاده کنید.
کرام می‌گوید: «مسواک برقی از مسواک زدن دستی مفیدتر است.» او همچنین توصیه می‌کند که منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و از او در مورد شیوه مسواک زدن و نظافت دهان و دندان سوال کنید. همچنین از او بپرسید که آیا باید بیش از دو بار در سال معاینه شوید یا نه. متخصصان توصیه می‌کنند بهترین روش درمانی خانگی نوشیدن آب و آبرسانی به دهان و بدن است. افراد همچنین می‌توانند از اسپری‌های مخصوص خشکی دهان، قرص‌های پاستیلی یا شست‌وشودهنده‌های بدون نسخه استفاده کنند.
