حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به اسرائیل و هراس از پاسخ اسرائیل به ایران عبور ایمن هواپیماهای مسافربری از آسمان ایران را تحت‌الشعاع قرار داده و باعث شده است که بیشتر این هواپیماها مسیرشان را به سمت افغانستان تغییر دهند.

امام‌الدین احمدی، سخنگوی وزارت ترانسپورت و هوانوردی رژیم طالبان، به ایندیپندنت فارسی گفت که از اول تا هفتم اکتبر در هر شبانه‌روز، تا ۳۵۰ هواپیما از شرکت‌های هواپیمایی مختلف از آسمان افغانستان عبور می‌کنند و بابت هر عبور ۷۰۰ دلار می‌پردازند.

احمدی افزود که افزایش عبور هواپیماهای مسافربری از آسمان افغانستان از اوایل سپتامبر آغاز شد و در بیش از یک ماه گذشته، هر روز به شمار پروازهای عبوری افزوده می‌شود.

براساس آمار سخنگوی وزارت ترانسپورت و هوانوردی رژیم طالبان، در ماه سپتامبر ۲۰۲۴ در هر شبانه‌روز بین ۲۴۰ تا ۲۷۰ هواپیمای غیرنظامی از آسمان افغانستان عبور کردند.

Radar.jpg

امام‌الدین احمدی افزود هواپیماهایی که از آسمان افغانستان عبور می‌کنند، متعلق به شرکت‌های هواپیمایی مختلف‌اند از جمله امریکن‌ایرلاینز، بریتیش‌ایرویز، لوفت‌هانزا، سوییس‌ایر، قطرایرویز، فلای‌دبی، ایرایندیا، ایرفلوت.

بیشتر این شرکت‌های هواپیمایی سه سال پیش، بعد از آنکه دولت جمهوری تحت حمایت غرب در افغانستان فروپاشید و طالبان به قدرت رسیدند، عبور از آسمان افغانستان را متوقف کردند. شرکت‌های هواپیمایی قطرایرویز، فلای دبی، ترکیش ایرلاینز و چند شرکت بین‌المللی دیگر هم که از کابل، قندهار و مزارشریف به مقاصد مختلف پرواز داشتند، این مسیرهای پروازی را حذف کردند. البته برخی از این شرکت‌ها در دو سال گذشته فعالیتشان را در افغانستان از سر گرفتند و اکنون بین شهرهای کابل و مزارشریف و استانبول و دبی پرواز می‌کنند.

شرکت‌های هواپیمایی بابت هر بار عبور از آسمان افغانستان ۷۰۰ دلار می‌پردازند و تغییر مسیر پرواز بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی از آسمان ایران به سمت افغانستان باعث شده است که مبلغ هنگفتی به خزانه طالبان واریز شود. 

امام‌الدین احمدی ادعا کرد که افزایش تردد هواپیماهای مسافربری از شرکت‌های مختلف جهان نشان‌دهنده امن بودن آسمان افغانستان نسبت به دیگر کشورهای منطقه است. این در حالی است که افزایش عبور هواپیماهای تجاری از آسمان افغانستان نتیجه بالا گرفتن شدت درگیری‌ها در خاورمیانه و به‌ویژه دو حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به اسرائیل و موقتی است و بیشتر این شرکت‌ها به دلیل نبود گزینه‌ جایگزین، از آسمان افغانستان عبور می‌کنند.

ماه آوریل نیز در پی حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به اسرائیل و نگرانی از گسترش درگیری‌ها، بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی جهان که بر فراز کشورهای خاورمیانه پرواز می‌کنند، مسیرشان را به سمت آسمان افغانستان تغییر دادند. در آن زمان نیز وزارت ترانسپورت و هوانوردی رژیم طالبان از افزایش پروازهای عبوری از آسمان افغانستان خبر داد و ادعا کرد که امن بودن فضای افغانستان باعث افزایش تردد هواپیماها شده است؛ اما این آمار در اواسط ماه اوت و پی فروکش کردن آتش تنش‌ها و کاهش احتمال تکرار حملات هوایی میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل، کاهش یافت.

امان‌الدین احمدی نیز گفت تا پیش از سپتامبر، هر ۲۴ ساعت حدود ۱۰۰ هواپیمای تجاری از آسمان افغانستان عبور می‌کرد.

حضور پهپادهای تجسسی ایالات متحده در آسمان افغانستان

به رغم اینکه تنش میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل باعث تغییر مسیر هواپیماهای تجاری به سمت آسمان افغانستان شده است، رژیم طالبان توان کنترل حریم هوایی افغانستان را ندارد. ایالات متحده از زمان خروج از افغانستان در اوت ۲۰۲۱ تاکنون بر آسمان افغانستان نظارت هوایی دارد و هواپیماهای تجسسی آمریکایی بر فراز شهرها و روستاهای افغانستان در گردش‌اند.

مقام‌های طالبان از جمله ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع، قاری فصیح‌الدین فطرت، رئیس ستاد ارتش و ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، بارها با تایید حضور هواپیماهای تجسسی آمریکایی در آسمان افغانستان، گفته‌اند که ایالات متحده با باقی ماندن در حریم هوایی افغانستان، توافق صلح دوحه را که فوریه ۲۰۲۰ در قطر امضا شد، نقض می‌کند.

ارتش ایالات متحده در ۳۱ ژوییه ۲۰۲۲، ایمن الظواهری، رهبر پیشین القاعده، را در بالکن‌ ویلایی متعلق به سراج‌الدین حقانی در قلب کابل هدف قرار داد و کشت. پس از کشته شدن الظواهری، مقام‌های آمریکایی گفتند که اوضاع افغانستان را از دور رصد می‌کنند و با استفاده از فناوری و تجسس هوایی، هرگونه فعالیت تهدیدآمیز مرتبط با شبکه‌های تروریستی مانند القاعده را در هرجای افغانستان هدف قرار می‌دهند.

با وجودی که پس از کشته شدن الظواهری، ارتش آمریکا به هیچ هدفی در خاک افغانستان حمله نکرده است و خطر درگیری هوایی میان طالبان و کشورهای همسایه افغانستان نیز وجود ندارد، شرکت‌های هواپیمایی همچنان در صورتی که تهدیدی در آسمان ایران وجود نداشته باشد، از آسمان افغانستان عبور نمی‌کنند.