اسرائیل وعده داده است که به حمله موشکی هفته گذشته جمهوری اسلامی پاسخ میدهد. در روزهای اخیر، گمانهزنیهایی در مورد گزینههای اسرائیل مطرح بوده است که از حمله به اهداف نظامی و اطلاعاتی گرفته تا تاسیسات نفتی و هستهای را شامل میشود. نوع این پاسخ و پیامدهایش در منطقه موضوع بحث تحلیلگران و ناظران بوده است.
جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل سالها از رویارویی مستقیم اجتناب کرده و درگیر جنگ در سایه از طریق خرابکاریها و ترورهای مخفی بودهاند. اکنون که دو کشور تا آستانه درگیری تمامعیار پیش رفتهاند، نیویورک تایمز در مقالهای به سناریوهای احتمالی حمله تلافیجویانه اسرائیل اشاره میکند.
صنعت نفت ایران
تاسیسات نفت و گاز ایران بیشتر در غرب کشور قرار دارند و تعداد زیادی در سواحل یا جزیرههای ایران قرار دارند مانند ترمینال اصلی صادرات نفت که در جزیره خارگ مستقر است.
آسیب به تاسیسات نفتی میتواند به اقتصاد شکننده ایران ضربهای جدی وارد کند و بازارهای جهانی نفت را در آستانه انتخابات ریاستجمهوری آمریکا دچار نوسان کند. ایران روزانه حدود ۳ میلیون بشکه نفت تولید میکند که تقریبا ۳ درصد از عرضه جهانی محسوب میشود. بزرگترین مشتری نفت ایران چین است.
حمله به تاسیسات نفتی ایران ممکن است جمهوری اسلامی را وادار به واکنش کند و پالایشگاههای نفتی عربستان سعودی یا امارات متحده عربی را هدف قرار دهد، یا مسیر عبور نفتکشها از تنگه هرمز را مسدود کند، گذرگاهی حیاتی که حدود یکسوم نفت جهان از آن عبور میکند.
چنین اقدامی ممکن است به شوک در عرضه انرژی و افزایش قیمت بنزین، سوخت و سایر محصولات وابسته به نفت مانند پلاستیک، مواد شیمیایی و کود منجر شود. این وضعیت اقتصاد بسیاری از کشورها را در معرض خطر رکود قرار میدهد و آثارش بهویژه در کشورهای وابسته به واردات نفت محسوستر خواهد بود.
تاسیسات هستهای ایران
اسرائیل برنامه هستهای جمهوری اسلامی را تهدیدی برای موجودیتش میداند. اما مقامهای اسرائیلی اعلام کردهاند که برنامهای فوری برای حمله به تاسیسات هستهای ایران ندارند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
هدف قرار دادن تاسیسات هستهای زیرزمینی بدون کمک آمریکا دشوار خواهد بود و جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا، اعلام کرده است که از حمله به تاسیسات هستهای ایران حمایت نخواهد کرد.
به گفته کارشناسان، حتی اگر جمهوری اسلامی تلاشهایش برای غنیسازی اورانیوم تا درجه تسلیحاتی را تسریع کند، تا دستیابی به سلاح هستهای چند ماه یا شاید یک سال فاصله داشته باشد.
حمله هوایی به اهداف دور
به گزارش نیویورکتایمز، اگر اسرائیل بخواهد از نیروی هواییاش برای حمله تلافیجویانه استفاده کند، هواپیماها باید مسافتی طولانی را طی کنند. اما نیروی هوایی اسرائیل در حملات اخیرش به حوثیهای یمن نشان داد توانایی این کار را دارد. نیروهای اسرائیلی بیش از هزار مایل پرواز کردند تا نیروگاهها و زیرساختهای حملونقل حوثیها را هدف قرار دهند و در این عملیات از هواپیماهای شناسایی و دهها جنگنده استفاده کردند که به سوختگیری مجدد در میانه راه نیاز داشتند.
حمله هوایی به ایران در مسافتی مشابه، اما بهمراتب خطرناکتر خواهد بود. پدافند هوایی ایران قویتر از لبنان و یمن است.
اسرائیل در پاسخ به حمله موشکی ماه آوریل، سامانه ضدهوایی اس-۳۰۰ نطنز را هدف قرار داد. برخی تحلیلگران احتمال میدهند اسرائیل این بار نیز دست به اقدامی مشابه بزند، اما سوال این است که چنین حملهای تا چه اندازه گسترده خواهد بود و آیا وارد حریم هوایی ایران خواهد شد یا خیر.
اما اسرائیل ممکن است در حمله به ایران نیازی نداشته باشد که فقط به نیروی هواییاش اتکا کند. بر اساس گزارش اندیشکده مرکز مطالعات راهبردی و بینالمللی، اسرائیل گزینههای دیگری نیز دارد، از جمله موشکهای بالستیک میانبرد جریکو ۲ که قادرند حدود ۲۰۰۰ مایل پرواز کنند، و موشکهای بالستیک دوربرد جریکو ۳ که میتوانند به اهدافی در فاصله بیش از ۴۰۰۰ مایلی اصابت کنند.
در هر صورت، توافقی کلی بین سیاستمداران اسرائیلی وجود دارد که اسرائیل باید به حمله موشکی جمهوری اسلامی پاسخ دهد، اما در مورد بهترین گزینه اختلاف نظر عمیقی وجود دارد.
ایهود اولمرت، نخستوزیر سابق اسرائیل و منتقد بنیامین نتانیاهو، به اسوشیتدپرس گفت: «سوال این نیست که آیا اسرائیل تلافی خواهد کرد یا پاسخ خواهد داد. سوال این است که به چه شیوهای خواهد بود.»
اولمرت معتقد است حمله به چند هدف نظامی در سراسر قلمرو وسیع ایران کافی خواهد بود و هدف این است که نشان داده شود اسرائیل قادر است در هر زمانی به هر مکانی حمله کند. چنین اقدامی نه تنها بازدارندگی کافی دارد بلکه از گسترش درگیری جلوگیری میکند.
این در حالی است که یاییر لاپید، نخستوزیر سابق، بر حمله به زیرساختهای صنعت نفت ایران تاکید دارد و نفتالی بنت، نخستوزیر پیشین، موضعی سختگیرانهتر دارد و میگوید زمان ارسال پیام به پایان رسیده و زمان حمله به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی ایران فرا رسیده است.