کنشگران میراث فرهنگی استان سمنان می‌گویند برخی از مهم‌ترین آثار تاریخی این استان، به‌رغم ارزش فرهنگی و تاریخی بی‌همتای‌شان، هنوز در فهرست میراث ملی ایران ثبت نشده‌اند. اداره‌کل میراث فرهنگی نیز به هشدارها درباره سرنوشت این آثار بی‌اعتنا است.
«برج افشاری» و «خانه باغ صفوی» دو نمونه از مهم‌ترین آثار تاریخی سمنان‌اند که خطر تخریب تهدیدشان می‌کند و اداره‌کل میراث فرهنگی سمنان، به‌رغم نامه‌نگاری‌های متعدد کنشگران، برای ثبت و حفاظت اصولی از این آثار هنوز اقدام جدی نکرده است.
روزهای نخست آذرماه، رسانه‌های محلی دامغان خبر دادند که گنبدخانه صفوی امامزاده جزن صالح به‌دست یکی از اهالی شهر عمدا دچار حریق و آتش‌سوزی شده است. فعالان میراث فرهنگی نیز به این خبر واکنش نشان دادند و خودداری میراث فرهنگی از ثبت این اثر تاریخی و دیگر بناهای ارزشمند سمنان در فهرست میراث ملی را از دلایل چنین رخدادهایی دانستند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
همچنین گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه اصالت این بنای تاریخی در پی مرمت غیراصولی مخدوش شده است.
روز جمعه نهم آذرماه نیز حسین ترحمی، دبیر پیشین نظارت مردمی بناهای تاریخی سمنان، به از بین رفتن گنبدخانه امامزاده صالح جزن براثر آتش‌سوزی و در سکوت خبری انتقاد کرد و گفت که این بنای ارزشمند تاریخی باید سال‌ها قبل در فهرست میراث ملی ثبت می‌شد.
دبیر پیشین نظارت مردمی بناهای تاریخی سمنان در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا درمورد وضعیت برخی دیگر از آثار تاریخی استان ازجمله برج افشاری ابراز نگرانی کرد و گفت که این بنای تاریخی نیز هنوز در فهرست آثار ملی کشور ثبت نشده است، حال‌آنکه یکی از مهم‌ترین آثار به‌جامانده از دوران زندیه است.
او با استناد به اسناد تاریخی گفت که بعد از جنگ نادرشاه افشار و اشرف افغان، به دستور پادشاه ایران ۶۶ برج برای تقویت امنیت مهماندوست در این منطقه ساخته شد که از میان آن‌ها فقط برج افشاری باقی مانده است. این برج در محله چوب‌مسجد سمنان، نزدیک مسجد فاطمیه و دروازه قدیم چوب‌مسجد، واقع شده است.
او همچنین به خانه باغ صفوی نیز اشاره کرد و گفت: «خانه باغ صفوی یک بنای فاخر و دارای نقاشی‌های زیبایی واجد ارزش هنری و تاریخی است که با وجود نامه‌های متعدد هنوز در فهرست میراث ملی قرار نگرفته است.»
این درحالی است که اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان با رایزنی با شهرداری و استانداری سمنان می‌تواند این خانه و حمام را به یک مجموعه تاریخی گردشگری تبدیل کند و با همکاری اداره بافت تاریخی شهر سمنان درمورد مستحکم‌سازی و رفع خطر بنا اقدام کند.
خانه باغ صفوی که در نزدیکی حمام تاریخی خوشنیان سمنان قرار دارد، ترکیبی از معماری مسکونی و باغ ایرانی و نمونه‌ای از اهمیت فضای سبز در معماری دوران صفوی است.
به گفته ترحمی، خانه زندیه در کوهندژ سمنان نیز به‌رغم معماری واجد ارزش و قابل توجه در فهرست آثار ملی کشور ثبت نشده است.
این خانه نیز با معماری بی‌نظیرش نمایانگر سبک خاص معماری دوره زندیه و جلوه‌ای از تاریخ و فرهنگ منطقه سمنان است و جایگاه ویژه‌ای در تاریخ اجتماعی این منطقه دارد.
استان سمنان بیش از یک هزار و ۳۰۰ بنای تاریخی شناسایی‌شده دارد که بخشی از آن‌ها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. علاوه بر بناهای ثبت‌شده، تعداد قابل توجهی از آثار هنوز در انتظار ثبت در فهرست آثار ملی‌اند.
این استان به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و قدمت تاریخی‌اش، مجموعه‌ای ارزشمند از آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی را در خود جای داده است. برخی از شاخص‌ترین بناها و مکان‌های تاریخی سمنان شامل مسجد جامع سمنان، بازار سنتی سمنان، ارگ سمنان، آب‌انبارهای تاریخی، خانه‌های قدیمی مانند خانه کلانتر و خانه تدین و کاروانسراهای عباسی در مسیر جاده ابریشم است.
